نیازهای امروز مدیریت شهری

 محمدجواد زارعی

البته زیبایی مفهوم عامی است که در ابعاد مختلف باید توسعه داده شود. فرهنگ شهر، مبلمان شهری، حمل‌ونقل، عمران و توسعه کالبدی، خدمات عمومی و نظافت و سایر ابعاد مواردی است که چهار سال، زمان بسیار کوتاهی است برای رسیدگی و تعالی و بالندگی همه آن‌ها.

مدیریت شهری دو راه درپیش دارد 1- حرکتی مانند قبل و براساس سلیقه فردی شهردار و حداکثر اعضای شورای اسلامی شهر و 2- حرکت براساس نظر کارشناسی و محاسبه‌شده. تمام شهر‌هایی که راه دوم را برگزیده‌اند، امروز در مسیر توسعه و تعالی درحال حرکت هستند. متقابلاً چقدر شوربختانه مضحک است راهبری شهرها مبتنی بر سلایق شخصی.

راه دوم مدیران و تصمیم‌گیرندگانی برنامه‌پذیر می‌طلبد؛ جاده برنامه‌پذیری مسیری است که شهر را به سمت توسعه و تعالی هدایت می‌کند. روزی که بشنویم شهر همدان به‌وسیله متخصصان امر برنامه‌ریزی، صاحب برنامه بلندمدت شده است، آن روز آغاز فرآیند توسعه متوازن و بالندگی شهر همدان خواهد بود.

برخی افراد که از ناآگاهی مخاطبین سوء استفاده می‌کنند، می‌گویند برنامه توسعه شهر همدان تهیه شده و آماده عملیاتی شدن است؛ ان‌شاءالله که اینطور باشد.

به‌هرحال به اعتقاد نگارنده مهم‌ترین نیاز امروز شهر همدان برنامه‌دار شدن مدیریت شهری است. یعنی با استفاده از شاخص‌ها در ابعاد مختلف، وضع موجود احصا شود و وضع مطلوب نیز از طرق مختلف ازجمله نیازسنجی و نظر کارشناسان تعیین شود و سپس با بهره‌گیری از امکانات و فرصت‌ها، استراتژی‌های رسیدن به وضع مطلوب تعیین شود و تا رسیدن به اهداف براساس برنامه زمان‌بندی، نظارت کافی صورت پذیرد.

مدیریت براساس مطالعه خیلی جذاب نیست و اغلب کسل‌کننده به نظر می‌رسد، چراکه از رفتارهای سلیقه‌ای مدیر جلوگیری می‌کند و پاسخگویی او را ارتقا می‌بخشد؛ اما مگر بیت‌المال و وقت شهروندان به دست مدیران متعهد کمتر از امانت الهی است که اجازه داشته باشند آن را با رفتار سلیقه‌ای تلف کنند؟ به زعم نگارنده امروز عملکرد انقلابی یعنی اقدام براساس برنامه و نظم.

هر اقدامی که جزئی از یک کل که برنامه نام دارد نباشد، چیزی بیشتر شبیه اتلاف منابع است. سرمایه‌ای که طی دهه‌های اخیر صرف مدیریت شهر همدان شده، براساس میزان رضایت‌مندی شهروندان اثربخشی و کارآیی کمی داشته است و این دقیقاً ناشی از فقدان برنامه بلندمدت در مدیریت شهری شهر همدان است. شهر دارای برنامه شهری است که در فواصل زمانی تعیین‌شده به رضایت‌مندی شهروندانش نزدیک می‌شود و یا اینکه با بهره‌وری کامل رضایت شهروندان را به‌دست می‌آورد.

ممکن است برخی رضایت‌مندی شهروندان را از مدیریت شهری در برخی ابعاد بالا بدانند، اما سؤال این بوده که با چه میزان هزینه این رضایت‌مندی به‌دست آمده است؟ و اگر هزینه بیشتری صرف رسیدن به اهداف شود، این ناشی از سوء مدیریت و فقدان برنامه‌ریزی است و این امری بوده که معمولاً از درک آن غفلت می‌شود. برنامه‌ریزی مدیریت شهر را بهره‌ور می‌کند، یعنی با حداکثر کارآیی و اثربخشی و با حداقل هزینه، حداکثر اهداف به‌دست می‌آید.

انصافاً این مفهومی که در این نوشتار سعی بر انتقال آن به مخاطبین شد، دغدغه هرروزه شهروندان است که از دیدن سوء مدیریت‌ها رنج می‌برند و به زبانی عامیانه در همه عرصه‌ها متذکر می‌شوند.

طی چندسال گذشته هیچ نیازسنجی علمی از شهروندان صورت نپذیرفته است تا مدیریت شهری براساس توان مالی و امکانات خود آن‌ها را اولویت‌بندی و اجرا کند. متأسفانه پروژه‌ها براساس نیازسنجی‌هایی غالباً میدانی و با حضور در اجتماعات صورت می‌پذیرد که آن‌هم معمولاً رنگ‌وبوی سیاسی دارد و اهداف جزئی و غیر کارشناسی را محقق می‌کند، اما بر رأی و انتخاب عوامانه اثرگذار است.

با گذشت بیش از 42 سال از پیروزی انقلاب اسلامی و روی کار آمدن طیف جوان و انقلابی در شورای اسلامی شهر همدان، انتظار جامعه اسلامی این است که از حرکت کور و بی‌هدف در مدیریت شهری جلوگیری شود و پروژه‌ها و برنامه‌ها براساس برنامه‌ریزی بلندمدت صورت پذیرد تا مدیریت شهری همدان به‌عنوان جزئی از کلیت نظام مقدس جمهوری اسلامی در به‌دست آوردن حداکثری رضایت شهروندان و رضایت الهی سرآمد و الگوی سایر بخش‌ها شود، ان‌شاءالله.