شگرد کارفرمایان برای فرار از پرداخت حق بیمه مشاغل زیان‌آور به یک کارگر ساده نیازمندیم!

در روز‌هایی به سر می‌بریم که مسئولان و کارفرماها به جای این که گره‌های کور زندگی کارگران را باز کنند امنیت شغلی آن‌ها را تأمین کنند و انصاف را در بستن قرارداد با کارگران رعایت کنند، حقوق و مزایای آن‌ها را درست و به موقع بپردازند و از هر فرصتی برای این که از سر و ته دستمزد آن‌ها کم کنند و حقشان را بخورند استفاده نکنند برعکس به دلیل آگاهی از مشکلاتی که کارگران را ناچار به پذیرفتن شرط و شروطی که شاید قانونی هم نباشد ‌می‌کنند.

سرنوشت کارگران به گونه‌ای پیش می‌رود که گویی با مشقت و سختی گره خورده است در میان مشکلات انبوه و پرشماری که دارند با پدیده‌ای رو به رو هستیم که کارفرمایان تمام کارگران را به چشم کارگر ساده نگاه می‌کنند البته بهتر است بگوییم کارفرمایان برای فرار کردن از زیر پرداخت حقوق و مزایای بیش‌تر به نیرو‌های کار، عدم اجرای طرح طبقه بندی مشاغل و از همه مهم تر ندادن 4 درصد حق بیمه بیش‌تر برای کارگر‌هایی که شغل سخت و زیان‌آوری دارند این کار را انجام می‌دهند.

کارگرانی هستند که چندین متر زیر زمین حفاری می‌کنند، سر و صدای گوش خراش محیط کار را تحمل می‌کنند، سلامت جسم و جان خود را از به خطر می‌اندازند و بسیاری از مشکلات دیگر را به جان می‌خرند و همه‌ی این شرایط را تحمل می‌کنند به امید این که بعد از 20 سال بازنشسته شوند، اما در آخر می‌بینند که کارفرمایان دستمزد آن‌ها را با نوشتن عنوان کارگر ساده در لیست بیمه می‌دهند.اما سوال اینجاست که چرا نظارتی بر کارگاه و کار‌هایی که کارفرمایان انجام می‌دهند نیست تامین اجتماعی وقتی لیست بیمه را دریافت می‌کند به این که کارگران یک کارگاه به خصوص کارگاه‌هایی که کار فنی و تخصصی انجام می‌دهند همگی یک کارگر ساده هستند شک نمی‌کند.

 تعداد بازرسان کار کافی نیست

وزارت کار می‌گوید که برای نظارت بر کارگاه‌ها برنامه بازرسی‌های دوره‌ای دارد که در ابتدای سال به تمامی بازرسان کار ابلاغ می‌شود، ولی با توجه به تعداد زیاد درخواست‌های بازرسی مثل شکایت‌ها و درخواست‌های بازنشستگی در کار‌های سخت و زیان آور و تعداد محدود بازرسان کار گاهی پیش ‌می‌آید که بازرسی‌ها به تعویق افتاده و در همان زمانی که باید انجام نمی‌شود البته این موضوع فقط شامل کشور ما نیست و به طور کل انجام بازرسی از تمامی کارگاه‌ها امکان‌پذیر نیست.

هادی ابوی دبیرکل کانون عالی انجمن‌های صنفی کارگران درباره راه حل این موضوع می‌گوید: اگر وزارت تعاون کار و رفاه اجتماعی و سازمان تامین اجتماعی به شرکای اجتماعی خود اعتماد بیش‌تری کنند و تعداد تشکل‌های صنفی افزایش پیدا کند آن‌ها کمک دست این سازمان می‌شوند و مشکلات بی شمار کارگران را رفع و رجوع می‌کنند به ویژه اگر سازمان تامین اجتماعی بازرسی‌های خود را به تشکلات صنفی به عنوان بازوان کمکی واگذار کند و آن‌ها را به عنوان بازرس افتخاری بپذیرد در زمینه‌ی تشخیص مشاغل سخت و زیان آورعملکرد بهتری خواهد داشت.

کارگری که 26 سال سابقه دارد می‌گوید: جوشکار co2 هستم و الان برای سختی کار اقدام کردم اداره کار به نفع من رای صادر کرد و تاییدیه گرفتم، اما حالا متوجه شدم شرکت‌هایی که با آن‌ها کار می‌کردم لیست بیمه من را کارگر عادی رد کرده‌اند اداره کار می‌گوید که باید مدارکی مبنی بر اثبات کار خود و کار کردن در این شغل ارائه بدهم که ثابت شود جوشکار بودم، ولی یکی از آن شرکت‌ها پیمانکار بوده و الان اصلا در آن زمینه فعالیت نمی‌کند و فنی و مهندسی شده است.

 درج عنوان شغلی کارگر ساده برای نیروی که کار سخت و زیان‌آور دارد تخلف است

کارشناس روابط کار و تامین اجتماعی با اشاره به این که عنوان شغلی درج شده در لیست بیمه اهمیت زیادی دارد می‌گوید: سازمان تامین اجتماعی با استخراج اطلاعات و مطابقت شغل‌ها با مصوبه کمیته سخت و زیان آور می‌تواند بگوید شغل سخت است یا نه و یا فرد با 20 سال سابقه می‌تواند بازنشسته شود یا خیر.

اکبر قربانی بیان کرد: متاسفانه با کارگاه‌هایی رو به رو هستیم که کارگر شغل سختی دارد، اما در عنوان شغلی ارسالی به تامین اجتماعی که ملاک است کارگر ساده رد شده سازمان تامین اجتماعی در این زمینه واقعا مقصر نیست، چون سازمان می‌گوید هر آن چه که کارفرما برای ما ارسال کرده ملاک عمل ماست.

وی با بیان این که رو راه پیش روی کارگرانی است که این مشکل را دارند ادامه داد: راه اول این است که اگر مدرکی مانند فیش حقوقی یا احکام پرسنلی دارد در مراجع حل اختلاف سختی کار خود را اثبات کند، اما اگر مدرکی در دست ندارد درخواست بازرسی و خودش به همراه بازرس در محل کار حاضر شود از موضوعاتی که برای هیئت‌های حل اختلاف و تشخیص اداره کار مهم است گزارشی است که باید بازرس خود اداره کار ارائه بدهد.

وی افزود: کارفرمایانی که با وجود سختی و زیان آوری کار عنوان شغلی کارگران را ساده رد می‌کنند تخلف می‌کنند و کارگران می‌توانند برای رسیدگی به مشکلشان شکایت کنند.

 چه مشاغلی سخت و زیان‌آور هستند؟

معاون روابط کار وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی درباره مشاغل سخت و زیان آور گفت: براساس ماده 1 آیین نامه اجرایی کار‌های سخت و زیان‌آور موضوع بند 5 جزء ب ماده واحده قانون اصلاح تبصره 2 الحاقی ماده 76 قانون تأمین اجتماعی کار‌های سخت و زیان آور کار‌هایی است که در آن عوامل فیزیکی، شیمیایی، مکانیکی و بیولوژیکی محیط کار غیراستاندارد بوده و در اثر اشتغال بیمه شده تنشی به مراتب بالاتر از ظرفیت‌های طبیعی جسمی و روانی در وی ایجاد می‌شود که نتیجه آن بیماری شغلی و عوارض ناشی از آن باشد.

حاتم شاکرمی بیان کرد: مشاغل سخت و زیان‌آور به دو گروه تقسیم می‌شوند گروه اول مشاغلی هستند که صفت سخت و زیان‌آوری با ماهیت شغلی وابستگی دارد، اما می‌توان با به‌کارگیری تمهیدات بهداشتی، ایمنی و تدابیر فنی مناسب توسط کارفرما سختی و زیان‌آوری آن‌ها را حذف کرد گروه دوم مشاغلی هستند که ماهیتاً سخت و زیان‌آور بوده و با به کارگیری تمهیدات بهداشتی، ایمنی و تدابیر فنی توسط کارفرما، صفت سخت و زیان‌آوری آن‌ها کاهش یافته، ولی کماکان سخت و زیان آوری آن‌ها حفظ می‌شود.

شاکرمی با اشاره به این‌که مشاغل گروه ب توسط شورای‌عالی حفاظت فنی به 14 گروه تقسیم شده‌اند تصریح کرد: کار مستمر در محیط‌هایی با فشار صوتی بسیار بالا که امکان کنترل یا حذف آن در محیط یا حفاظت از دستگاه شنوایی با وسایل حفاظت فردی امکان پذیر نیست یکی از نمونه‌های مشاغل سخت و زیان‌آور است و مصادیق آن بر اساس نتایج گزارش آلاینده سنجی، توسط کمیته‌های بدوی و تجدید نظر موضوع ماده 2 و 8 آیین‌نامه اجرایی مشاغل سخت و زیان‌آور تعیین می‌شوند لذا لیست معینی در این خصوص وجود ندارد.

 کارگران مشاغل سخت و زیان‌آور باید سالی یک‌بار معاینه شوند

معاون روابط کار وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی در پاسخ به این سوال که حد استاندارد صدا در محیط کار چقدر است اظهار کرد: استاندارد حدود تماس شغلی عوامل بیماری زا و آلاینده‌های محیطی از جمله صدا بر اساس جدولی است که وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی صادر می‌نماید و برای صدا 85 دسی بل در نظر گرفته شده است.

شاکرمی تصریح کرد: مستند به تبصره ماده 2 آیین نامه اجرایی، در موارد بند الف آیین نامه که استاندارد حدود تماس شغلی عوامل بیماری زا و سخت و زیان آور وجود دارد اتخاذ تصمیم قطعی در کمیته‌ها مستلزم اندازه‌گیری و اظهارنظر کارشناسان بهداشت حرفه‌ای وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و یا سایر مراکز دارای مجوز از وزارت خانه یاد شده است.

او با اشاره به تکالیفی که کارفرمایان مشاغل سخت وزیان‌آور در قبال نیرو‌های خود دارند گفت: کارفرمایان کارگاه‌های مشمول قانون تأمین اجتماعی مکلفند قبل از ارجاع کار‌های سخت و زیان آور به بیمه شدگان ضمن انجام معاینات پزشکی آنان را از لحاظ قابلیت و استعداد جسمانی متناسب با نوع کار‌های رجوع داده شده نسبت به انجام معاینات دوره‌ای آنان که حداقل در هر سال نباید کمتر از یک بار باشد، به منظور آگاهی از روند سلامتی و تشخیص به هنگام بیماری و پیشگیری از فرسایش جسمی و روحی اقدام کنند.

معاون روابط کار ادامه داد: ماده 3 آیین نامه اجرایی مشاغل سخت و زیان آور به این موضوع اشاره دارد که کارفرمایان کارگاه‌های دایر که از تاریخ تصویب این آیین نامه تمام یا برخی از مشاغل آن‌ها در کمیته‌های بدوی و تجدیدنظر استانی یا شورای عالی حفاظت فنی، سخت و زیان آور شناخته شده یا می‌شوند مکلفند ظرف دو سال از تاریخ ابلاغ تصمیم قطعی کمیته یا شورا حسب مورد نسبت به ایمن سازی عوامل و شرایط محیط کار مطابق حد مجاز و استاندارد‌های مشخص شده در قانون کار و آیین نامه‌های مربوط و سایر قوانین موضوعه در این زمینه اقدام و صفت سخت و زیان آوری مشاغل گروه الف را حذف و نتیجه را کتبا به کمیته بدوی برای بررسی و تایید گزارش کنند.

شاکرمی درباره حمایت‌های ارائه شده به کارگران مشاغل سخت و زیان‌آور گفت: افرادی که حداقل 20 سال سابقه کار متوالی یا 25 سال متناوب حق بیمه در کار‌های سخت و زیان آور که مخل سلامتی است داشته باشند و در هر مورد حق بیمه مدت مذکور را به سازمان پرداخته باشند می‌توانند تقاضای مستمری بازنشستگی کنند.

 کارگران مشاغل سخت و زیان‌آور برای ساعت کاری کم‌تر درخواست دهند

معاون روابط کار بیان کرد: هر سال سابقه پرداخت حق بیمه در کار‌های سخت و زیان آور 5/1 سال محاسبه خواهد شد. این کار با تکمیل فرم مربوطه در دبیرخانه‌های کمیته‌های استانی مشاغل سخت و زیان آور مستقر در مراکز ادارات کل تعاون، کار و رفاه اجتماعی استان‌ها صورت می‌پذیرد.

وی در پاسخ به این سوال که آیا ساعات کاری کارگران مشاغل سخت و زیان‌آور کم‌تر است اظهار کرد: درخصوص کاهش ساعت کاری که از مزایای شرایط حین کار و ماده 52 قانون کار است منوط به ارائه درخواست متقاضی و تشکیل کمیته مربوطه می‌باشد و با مزایای بازنشستگی که براساس ماده 76 قانون تامین اجتماعی است متفاوت است.

معاون روابط کار ادامه داد: همچنین در مواد 52 و 65 قانون کار در کار‌های سخت و زیان آور مزایایی پیش بینی شده است و چنانچه کارگاه دارای طرح طبقه بندی مشاغل باشد فوق العاده سختی کار با توجه به ماهیت شغل یا محیط کار پرداخت می‌شود.

شاکرمی افزود: آئین‌نامه مشاغل سخت و زیان آور تنها مختص کارگرانی است که بازنشسته می‌شوند و در صورت احراز شرایط بازنشستگی و با لحاظ سنوات ارفاقی، یک ماه حقوق دریافت می‌کنند.

شاکرمی تصریح کرد: بر اساس بند 2 ماده 13 آیین نامه مشاغل سخت و زیان آور، یکی از شرایط بازنشستگی در کار‌های سخت و زیان آور این است که چنانچه کمیسیون‌های پزشکی موضوع ماده 91 قانون تامین اجتماعی قبل از رسیدن بیمه شده شاغل در کار‌های سخت و زیان آور به سابقه مقرر در بند 1 فرسایش جسمی و روحی وی را ناشی از اشتغال به کار‌های سخت و زیان آور تشخیص و تایید کند.

وی ادامه داد: از سوی دیگر کارفرمایان مکلف هستند شاغلین در کار‌های سخت و زیان‌آور را حداقل سالی یکبار به منظور آگاهی ازروند سلامتی و تشخیص به موقع بیماری و پیشگیری از فرسایش جسمی و روحی آنان توسط مراکز بهداشتی و درمانی مورد معاینه قرارداده و نتیجه را در پرونده‌های مربوط ضبط و یک نسخه از آن را به سازمان تأمین اجتماعی ارائه دهند.