فرمول‌های نوآورانه برای دانش بنیان‌ها و فناوران

راهکارهایی که اقتصاد دانش‌بنیان‌ را به گردش درمی‌آورد

نوآوری یعنی ایجاد تغییر در محصولات یا خدمات و نیز تغییر در روش خلق و عرضه آن‌ها با هدف پاسخگویی به بازار‌های جدید و نیاز‌های متغیر مشتریان. انجام این تغییرات نیازمند دیدن پیوند‌ها کشف فرصت‌ها و استفاده از آن‌هاست و برای تحقق آن بنگاه‌های اقتصادی و شرکت‌ها باید از دانش مهارت‌های فناورانه و تجربه کافی در مدیریت فرایند نوآوری برخوردار باشند.

نوآوری نه تنها در سطح بنگاه بلکه در سطح فرا بنگاهی نیز اهمیت دارد تا به عنصری کلیدی در سیاست گذاری اقتصادی تبدیل شود و می‌توان نوآوری را موتور پیشران اقتصاد مدرن امروز دانست. زیست فناوری امروز می‌تواند بزرگترین فرصت‌های اقتصادی را برای جامعه‌های امروز فراهم کند.

 احتمال موفقیت در نوآوری با عبور از 4 چالش

فرایند نوآوری شامل چهار مرحله کلیدی است که در هر یک چالش‌های خاصی وجود دارند و تنها در شرایطی که بتوان کل این فرایند را مدیریت کرد، نوآوری احتمال موفقیت خواهد داشت. اگر بخواهیم مرحله‌های نوآوری را نام ببریم باید از جستجو شروع کنیم که در مرحله اول است. اگر از یک استعاره زیستی استفاده کنیم در این مرحله باید در استخر ژن‌ها تنوع ایجاد کنیم و این کار را با تزریق ایده‌های نو انجام می‌دهیم.

منشاء ایده‌های نو می‌تواند تحقیق و توسعه، سیگنال‌های بازار، تقلید، قوانین و مقررات یا رفتار رقبا باشد. فهرست منشاء ایده‌ها بلند و طولانی بوده، اما چالش اصلی آن‌ها یکی است.

چگونه می‌توان فرآیند جستجوی اثر بخشی را سامان داد تا جریان پایداری از تنوع ژنتیک یا همان ایده‌های جدید برقرار شود و به ما شانس بیشتری برای بقا و شکوفایی بدهد، اما ایجاد تنوع به تنهایی کفایت نمی‌کند، باید از میان انبوه گزینه ها، گزینه‌هایی انتخاب شوند که احتمال نقش آفرینی آن‌ها در رشد و توسعه ما بیشتر است. بر خلاف انتخاب طبیعی که فرایندی تصادفی است، در اینجا با نوعی انتخاب راهبردی روبرو هستیم.

مدیر توانمندسازی صندوق نوآوری و شکوفایی اظهار کرد: دو رویکرد نسبت به نوآوری مطرح است؛ رویکرد بسته و رویکرد باز. بنا بر نظر هنری چسبرو، منطق نوآوری بسته به شرح‌های مختلف است و باید سعی کنیم همیشه بهترین‌ها را استخدام کنیم، برای عرضه محصولات و خدمات نوین، چاره‌ای جز کشف و توسعه آن‌ها نیست، اگر خودمان کشف کنیم، زودتر از دیگران به بازار می‌رسیم، شرکتی که قبل از همه نوآوری را به بازار برساند، برنده است، اگر بیشترین حجم سرمایه‌گذاری پژوهشی را انجام دهیم، بیشترین و بهترین ایده‌ها را کشف می‌کنیم و درنتیجه پیشتاز بازار خواهیم بود، باید دارایی‌های فکری خود را به شدت کنترل کنیم تا رقبای ما به آن دسترسی نیابند.

مرضیه شاوردی افزود: اما افزایش آموزش دانشگاهی و افزایش دسترسی به کارگران ماهر، کاهش سودآوری از گنجینه دانش درون‌شرکتی، جذب کارکنان پژوهشی شرکت‌های بزرگ در شرکت‌های نوآفرین و تجاری‌سازی ایده‌های روی قفسه‌مانده از مسیرهای بیرونی و با استفاده از سرمایه‌گذاری خطرپذیر باعث فروپاشی رویکرد نوآوری بسته و ظهور نوآوری باز شده است.

 فرآیند نوآوری باز

مدیر توانمندسازی صندوق نوآوری و شکوفایی با اشاره به منطق نوآوری بیان کرد: منطق نوآوری شرح‌های مختلفی دارد که به برخی از آنها اشاره می‌کنم؛ تمام انسان‌های باهوش برای ما کار نمی‌کنند. باید با افراد باهوش درون و بیرون سازمان همکاری کنیم، تحقیق و توسعه برون‌سازمانی می‌تواند بسیار ارزش‌آفرین باشد، سرچشمه پژوهش حتما نباید درون سازمان باشد تا از آن سود ببریم، اگر به بهترین شیوه از ایده‌های درون و برون سازمانی استفاده کنیم، برنده‌ایم، باید از استفاده دیگران از دارایی‌های فکری‌مان سود ببریم. اگر دارایی فکری دیگران به پیشبرد مدل کسب‌وکار ما کمک می‌کند، آن را بخریم.

 پر رنگ شدن شرکت‌های بزرگ و کوچک نوآور در سال‌های اخیر

او گفت: بر این اساس موضوع همکاری‌های فناورانه و توسعه تعامل بین شرکت‌های بزرگ و کوچک نوآور در سال‌های اخیر پررنگ شده است. در همین راستا، صندوق نوآوری و شکوفایی با رویکرد نوآوری باز، برگزاری رویدادهای تبادل فناوری را از سال 1398 آغاز کرده است تا هم به توسعه بازار شرکت‌های دانش‌بنیان و هم به صنایع و شرکت‌های بزرگ کمک کند و با استفاده از توانمندی‌های بیرونی (شرکت‌های دانش‌بنیان) نیازهای فناورانه خود را تأمین کنند.

شاوردی در ادامه با اشاره به ارائه خدمت همراه با کمک هزینه اظهار کرد: در ادامه این مسیر نیز ارائه خدمت کمک هزینه تحقیق و توسعه از سال 1399 آغاز شده است تا به شرکت‌های دانش‌بنیان کمک کند نیازهای پژوهشی خود را با استفاده از ظرفیت‌های بیرونی (دانشگاه‌ها، مراکز پژوهشی، سایر شرکت‌ها) رفع کنند.

 نوآوری فعالیتی پرمخاطره

نوآوری فعالیتی پرمخاطره است. شرط می‌بندیم که می‌توانیم پدیده جدید را محقق کنیم، هر چند تصادفی عمل نمی‌کنیم و مخاطره حساب شده‌ای را می‌پذیریم، اما در واقع خطر می‌کنیم. تنها با مدیریت این پروژه پیچیده و اجرای موفق آن است که می‌توان ارزشی کسب کرد که بیشتر از هزینه‌های صرف شده برای آن باشد یا حداقل با آن برابری کند.

اگر خروجی کار یک محصول یا خدمت جدید باشد مشتریان به ما هجوم خواهند آورد، اگر خروجی یک فرآیند جدید باشد مشتریان داخلی ما این روش جدید انجام کار‌ها را می‌خرند و در نتیجه اثر بخش‌تر از پیش عمل خواهیم کرد. اگر خروجی کار یک نوآوری اجتماعی باشد، آیا می‌توانیم دنیا را به یک جای بهتر تبدیل کنیم به گونه‌ای که سرمایه‌گذاری در آن توجیح پذیر باشد؟

نوآوری در ظاهر ساده به نظر می‌رسد، اما سوال این است که چگونه آن را محقق کنیم. پژوهشگران این سوال را مدت‌ها بررسی کردند، کسانی که عملاً دست به نوآوری زده‌اند نه تنها نوآوری‌ها بلکه بخشی از خرد انباشته خود را به سختی درباره مدیریت این فرآیند آموخته‌اند و در اختیار ما قرار داده‌اند.

عضو ستاد توسعه زیست فناوری اظهار کرد: زیست فناوری صنعتی در اروپا به عنوان زیست‌فناوری سفید است. از زیست فناوری با استفاده از میکروارگانیسم‌ها و یا اجزای سلولی آن‌ها همچون آنزیم‌ها برای تولید محصولات صنعتی مفید و در صنایع مختلف مانند مواد شیمیایی، غذا و تغذیه، مواد شوینده، کاغذ و خمیر کاغذ، منسوجات، سوخت‌های زیستی و مواد پلیمری انجام می‌شود.

محمد مهدی مقدسیان با اشاره به نقش زیست فناوری در دستیابی به اهداف توسعه پایدار ادامه داد: توسعه پایدار و تلفیق اهداف اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی برای رفاه حداکثری انسان بدون آسیب به توانایی نسل‌های آتی، برای برآوردن نیازهایشان است.

او گفت: سال گذشته پیشرفت‌های چشمگیر زیست فناوری و استفاده از موجودات زنده برای تولید بسیاری از محصولات صنعتی مسیر را برای جلوگیری از تخریب محیط زیست باز کرده است؛ بر این اساس باید گفت زیست‌فناوری صنعتی تاثیر مستقیم و مثبتی به هر سه بخش توسعه پایدار یعنی جامعه، اقتصاد و محیط زیست دارد. به طور خلاصه می‌توان گفت که زیست‌فناوری صنعتی نقش اساسی در اقتصاد زیستی دانش بنیان داشته و باعث افزایش ارزش مواد حاصل از صنعت و کشاورزی شده و همچنین در تولید مواد جدید نقش داشته است.

 نوآوری جدید‌ترین عرصه کار بوده و توسط آن بازار کار خوبی در کشور ایجاد شده

مقدسیان بیان کرد: نوآوری جدید‌ترین عرصه کاری شرکت هاست و پرداختن به نوآوری یک شعار تو خالی نیست، بلکه از نگاه تجاری بسیار کلیدی است و به سازمان‌ها امکان می‌دهد که درهنگام رونق، رشد کنند و در هنگام سختی دوام بیاورند.

او افزود: باهمت شبانه روزی در زمینه پروژه‌های نوآوری تدریجی، بازار کار ایجاد کردیم.

بسیاری از دانشگاهیان نیز تلاش کرده‌اند که به روشی نظام‌مند نه تنها فرایند اصلی نوآوری بلکه شرایطی را که شکست یا موفقیت آن را رقم می‌زنند شناسایی کنند. عواملی که می‌توان بر این فرآیند تاثیر گذار باشند و باعث تقویت آن و یا سد راه آن شوند.

نتیجه نهایی این است که ما مجموعه و البته همگرا از دستورالعمل‌ها را خواهیم داشت وقتی مدیران با مسئله سازماندهی و مدیریت نوآوری روبرو می‌شوند به آن‌ها کمک می‌کند پاسخ مناسب را پیدا کنند.