یک نویسنده همدانی مطرح کرد:

جای خالی «نقد» کارشناسانه در انجمن‌های ادبی

همدان پیشگام در تشکیل نخستین انجمن‌های ادبی

محمد کلافچی با اشاره به تاریخچه تشکیل انجمن‌های ادبی، گفت: در کنار شهرهایی همچون اصفهان و تهران در ایران، همدان نیز این افتخار را داشته که در تشکیل انجمن‌های ادبی پیشگام باشد.

وی با اشاره به وجود نویسندگان، شاعران و محققان فرهیخته همدانی که باعث ایجاد انجمن‌های ادبی بوده‌اند، ابراز کرد: همدان گنجینه عظیمی از اشخاص فرهیخته، شاعران گران‌قدر و نویسندگان بزرگ داشته که اگر آنان نمی‌بودند، شاید انجمن‌های ادبی هم در این استان شکل نمی‌گرفتند.

این نویسنده همدانی با بیان اینکه نزدیک به 100 سال پیش انجمن ادبی معتبری به‌نام انجمن «اتحاد» ایجاد می‌شود که بانیان آن سیدمحمد یوسف‌زاده غمام همدانی و سیدموسی کبودراهنگی بوده‌اند، اذعان کرد: انجمن اتحاد نخستین انجمن‌ ادبی همدان است.

کلافچی با اشاره به اینکه قبل از انقلاب اسلامی در همدان بعد از انجمن اتحاد سه انجمن دیگر به نام‌های دانش، صفاالحق و بوعلی نیز تشکیل می‌شوند، اظهار کرد: ایجادکننده انجمن ادبی صفاالحق حسن مدنی بود و انجمن ادبی دانش را سیدموسی کبودراهنگی به‌وجود آورد.

وی با بیان اینکه بعد از انقلاب اسلامی انجمن ادبی بوعلی را گروه دیگری احیا کردند، گفت: محل برگزاری این انجمن در آرامگاه بوعلی‌سینای همدان بود.

این نویسنده همدانی با اشاره به اینکه بعد از انقلاب اسلامی نخستین انجمن ادبی در همدان به همت جواد محقق، احمد خوانساری، سیاوش دیهیمی و میرهاشم میری ایجاد شد، ابراز کرد: این انجمن ادبی که توسط این شاعران، نویسندگان و اشخاص فرهنگی مذکور پایه‌گذاری شد، انجمن ادبی «میلاد» نام داشت.

کلافچی با بیان اینکه انجمن ادبی میلاد با وجود که تغییراتی در آن ایجاد شده اما همچنان پایدار است، افزود: همان‌طور که گفته شد، انجمن ادبی بوعلی نیز پس از انقلاب و در سال 69 دوباره احیا شد و امروزه هم فعالیت دارد؛ البته شیوع ویروس کرونا بر عملکرد این انجمن همچون سایر بخش‌ها و حوزه‌های کاری کشور تأثیر گذاشته، اما انجمن ادبی بوعلی در فضای مجازی فعالیت دارد.

وی با اشاره به اینکه تعداد انجمن‌ها زیاد بوده و امروز زیادتر هم شده است که این موضوع هم مایه تأسف بوده و هم مایه خرسندی! تشریح کرد: مایه تأسف به جهت فاصله گرفتن از هدف و غایت اصلی و مایه خرسندی به این دلیل که فعالیت ادبی، رشد فرهنگی را به دنبال دارد.

این نویسنده همدانی با بیان اینکه انجمن ادبی حافظ‌خوانی نیز در استان وجود دارد، تبیین کرد: مسئول انجمن ادبی حافظ‌خوانی خود بنده هستم که باید بگویم این انجمن نه‌تنها در استان همدان، بلکه در سراسر ایران معتبر است؛ چراکه به‌صورت تخصصی و نیمه‌تخصصی کار می‌کند، طرفداران زیادی داشته و 150 عضو دارد. همچنین با وجود شیوع ویروس کرونا، کماکان به فعالیت خود ادامه داده و دارای کانال و آرشیو قلمی و الکترونیک است.

کلافچی با اشاره به اینکه انجمن‌های ادبی در زمینه‌های مختلف تأثیرات مثبت فراوانی دارند، گفت: ازنظر اخلاقی با جذب جوانان به حوزه ادب و فرهنگ، وقت آنان را به‌صورت مطلوب و سالم پُر می‌کند و مانع از سوق آن‌ها به سوی آسیب‌های اجتماعی و مقولات منفی و تفریحات غیر سالم می‌شود؛ ازلحاظ ادبی نیز مفید است، چراکه یادگیری و آموزش زبان و ادب فارسی که میراث گران‌قدر ما ایرانیان است را به همراه دارد.

وی با بیان اینکه انجمن‌های ادبی ازنظر فرهنگی نیز تأثیر مثبت بسزایی دارند، ابراز کرد: انجمن‌های ادبی در غنا، تعالی و پیشبرد فرهنگ جامعه مؤثر بوده و می‌توانند نقش مهمی ایفا کنند.

این نویسنده همدانی با اشاره به اینکه البته می‌بایست آسیب‌ها را هم درنظر بگیریم و بازگو کنیم، اذعان کرد: برخی از انجمن‌ها به‌جای تأثیر مثبت، آسیب‌زا هستند؛ برای مثال می‌بینیم 10 نفر دور هم جمع شده‌اند و با اینکه تخصصی ندارند، انجمن ادبی تشکیل داده‌اند! اما در حدی نیستند که در زمان عرضه شعر و کار ادبی، بتوانند نقد عالمانه کنند و این آسیب است.

کلافچی با بیان اینکه وقتی کارشناسی در انجمن ادبی وجود نداشته باشد نمی‌توان انتظار داشت شعر حافظ و سعدی به‌درستی شرح شود، تبیین کرد: حافظی را که 600-700 سال است کل ایران را سر کار گذاشته! نمی‌توان بدون مطالعه و کار کارشناسی نقد کرد.

وی با اشاره به اینکه نقد من به انجمن‌های ادبی این است که در آن‌ها «نقد» اصولی و کارشناسانه نیست، گفت: همچنین در حاشیه این بحث باید بگویم به چاپ کتاب‌های بی‌ارزش نیز معترض هستم؛ همچنین در اعطای مجوز توسط ارشاد به برخی کتاب‌ها و انجمن‌های ادبی باید بازنگری شود، چراکه در این خصوص سخت‌گیری نیاز داریم تا آثار فاخر تولید شوند. برای مثال باری گفته شد که می‌خواهیم یک انجمن ادبی گویش همدانی تشکیل دهیم، که فکر بسیار خوب و با ارزشی بود، اما کارشناسی که به این گویش اصیل مسلط باشد، نداشتند و همین کار را به‌جای سازندگی، خراب می‌کرد.

این نویسنده همدانی با بیان اینکه در رابطه با وضعیت انجمن‌های ادبی همدان باید بگویم که این استان افراد علاقه‌مند به ادبیات فارسی و ادب‌دوست زیادی دارد، گفت: همدان همان‌طور که عنوان شد، سابقه درخشانی در تأسیس نخستین انجمن‌های ادبی دارد و این مهم بسیار خوب بوده و حائز اهمیت است. همچنین شاعران و نویسندگان شاخصی چه در گذشتگان و چه در معاصران در این شهر تاریخی رشد و نمو پیدا کرده‌اند.

کلافچی با اشاره به اینکه انجمن‌های ادبی، شاعران، نویسندگان و به‌کل فرهنگ در همدان حامی خوبی ندارد، ابراز کرد: اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی به‌تنهایی نمی‌تواند از عهده حمایت این حوزه برآید و این مهم همکاری و مساعدت تمام ارگان‌ها را می‌طلبد؛ همچنین همان‌طور که می‌دانیم، اوضاع اقتصادی کشور خوب نیست و به تبع آن وضعیت مالی همدان و اداره فرهنگ و ارشاد آن نیز مطلوب نبوده که بتواند پشتیبان اهالی هنر و فرهنگ باشد و وقتی حمایت نکنی، ایراد هم نمی‌توانی بگیری!

وی با بیان اینکه ارگان‌هایی مانند استانداری و شهرداری نیز باید از ادب و فرهنگ این مرزوبوم حمایت کنند، اذعان کرد: شهرداری مدتی یک انجمن ادبی به‌نام آوینی داشت که در شهرک ولی عصر فعالیت و جوانان مستعد روستایی را شناسایی می‌کرد؛ این انجمن کتاب هم چاپ کرد، اما اکنون فعالیتش کم‌رنگ شده است.

این نویسنده همدانی با اشاره به اینکه بنا بر موارد گفته‌شده می‌بایست همه ارگان‌ها از انجمن‌های ادبی حمایت کنند، افزود: واقعیتی که وجود دارد و باید بر آن اذعان کرد و در جواب پرسش شما پیرامون وضعیت انجمن‌های ادبی همدان است، اینکه در همدان انجمن‌های ادبی استخوان‌دار و محکم نداریم.

کلافچی با بیان اینکه حمایت فقط مادی نیست و می‌تواند معنوی نیز باشد، تشریح کرد: ازجمله حمایت معنوی از انجمن‌های ادبی می‌توان به دعوت از اساتید برای حضور در جلسات انجمن نام برد.

وی در بخش بعدی سخنان خود با اشاره به اینکه بنده به جهت شناسنامه‌دار کردن انجمن ادبی بوعلی عملکرد آن انجمن را به رشته تحریر درآوردم، اظهار کرد: درواقع برای انجمن ادبی بوعلی یک کارنامه درست کردم که اگر خواستند به شهری سفر کنند، کتاب عملکرد خود را ارائه کنند.

این نویسنده همدانی با بیان اینکه بعدها فکر کردم که چرا فقط برای انجمن ادبی بوعلی کارنامه درست کردم درصورتی که می‌توانم بقیه انجمن‌های همدان را هم پوشش دهم، افزود: در پی این اندیشه بود که دو جلد کتاب نوشتم که یکی مربوط به انجمن‌های ادبی همدان بوده و دیگری مربوط به انجمن‌های ادبی هشت شهرستان تابعه استان همدان است؛ در این کتاب‌ها بیش از 400-500 نویسنده و شاعر را معرفی کرده و برخی از آثارشان را در آن‌ها جای داده‌ام.

کلافچی در بخش پایانی سخنان خود با اشاره به اینکه انجمن‌های ادبی با هدف تعالی شعر و ادب تأسیس می‌شوند، گفت: اما آیا در این مسیر موفق بوده‌اند یا خیر؟ باید بگویم خیر! چراکه در 10 ساله اخیر نمی‌توانیم بین شعرای جوان و نوپا پنج نفر شاخص را معرفی کنیم که در حد شاعران 50-60 سال همدان باشند؛ به‌طوری که افراد با مطالعه‌ای بوده و در شعرسرایی زبده باشند و استفاده از مضامین و ترکیب کلمات نو را در اثر آن‌ها ببینیم و تنها تکرار کار گذشتگان است که نمی‌تواند مفید باشد.

وی آرزو کرد برای پیشرفت فرهنگ و ادب همدان که پایتخت تاریخ و تمدن ایران‌زمین است، در ادامه کار نقد و نقاد حرفه‌ای داشته باشیم و گفت: امیدوارم جوانان بیشتر پا به عرصه فرهنگ و ادبیات بگذارند.