ایران قربانی اصلی گرمایش زمین

کشور نیازمند برنامه منسجم برای کنترل گازهای گلخانه‌ای

نتایج تازه‌ترین تحقیقات کارشناسان سازمان ملل نشان می‌دهد که حیات بشریت در کره زمین در اثر پیامدهای مخرب تغییرات آب و هوایی ازجمله خشک‌سالی، قحطی و انقراض گونه‌ها تا سال 2050 میلادی تغییر خواهد کرد.

به نقل از روزنامه فرانسوی لوفیگارو، کارشناسان سازمان ملل متحد در گزارشی پیرامون پیامدهای مخرب تغییرات آب و هوایی هشدار می‌دهند که گرم شدن کره زمین بیش‌تر از 1.5 درجه سانتی‌گراد، تأثیرات جبران‌ناپذیری بر سیستم‌های انسانی و زیست‌محیطی خواهد داشت.

بر اساس این گزارش، کودکان متولد شده در سال جاری میلادی (2021) هنگامی که به 30 سال می‌رسند با چهره دیگری از کره زمین مواجه خواهند شد.

لوفیگارو می‌افزاید: این مطالعه که از سوی صدها پژوهشگر در مورد تغییرات اقلیمی انجام‌شده، پس از اجماع 195 کشور عضو سازمان ملل در فوریه 2022 منتشر خواهد شد؛ حال آنکه دولت‌ها با امضای توافق‌نامه پاریس در سال 2015 متعهد شدند که گرمایش کره زمین را به دو درجه سانتی‌گراد و یا در صورت امکان 1.5 درجه سانتی‌گراد محدود کنند، این در حالی است که بر اساس آخرین مطالعات انجام‌شده از سوی کارشناسان سازمان ملل، گرم شدن کره زمین حتی به 1.5 درجه سانتی‌گراد ممکن است در طول قرن‌های متمادی، پیامدهای غیرقابل جبرانی را به‌دنبال داشته باشد.

این کارشناسان هشدار می‌دهند: بدترین تغییرات اقلیمی هنوز مانده و پیامدهای آن در زندگی فرزندان و نوه‌های ما بسیار بیشتر از زندگی خود ماست. بر این اساس و با توجه به اهمیت موضوع برآن شدیم تا گفت‌و‌گویی را با کارشناس ارشد محیط زیست ترتیب دهیم که در ادامه می‌خوانید:

الهام شاهین‌فر با ارائه تعریفی از گرم شدن زمین گفت: آنچه از آن به‌عنوان گرم شدن زمین و یا گرمایش جهانی یاد می‌شود در واقع افزایش میانگین دمای کره زمین در مناطق مختلف و سطح اقیانوس‌ها است که متأسفانه اسناد موجود طی سال‌های اخیر بیانگر تأیید این رخداد ناگوار زیست‌محیطی است.

وی با تأکید بر اینکه در حال حاضر جهان در مسیر گرم شدن زمین در حال حرکت است اذعان کرد: به طوری که طبق آمار منتشر شده تا سال 2012 میانگین دمایی کره زمین حدود 9/0 درجه سانتی‌گراد و یا همان 5/1 درجه فارنهایت افزایش پیداکرده است.

این کارشناس محیط زیست افزود: این عدد وقتی نگران‌کننده‌تر می‌شود که به اذعان کارشناسان اگر تا سال 2100 میلادی این افزایش روند کنونی را طی کند و روند صنعتی شدن کشورها همچنان به همین منوال باشد، افزایش دما سه تا چهار درجه فارنهایت خواهد بود؛ حال آنکه شاید این عدد برای کسی که در اتاق منزل خود زیر کولر نشسته عدد بزرگی نباشد اما تأثیر بسیار مخربی بر مباحث اقلیمی و بارندگی‌ها، ذوب شدن یخچال‌ها و تبخیر آب‌های سطحی خواهد گذاشت.

شاهین‌فر با بیان اینکه این تأثیرگذاری به حدی است که شاید زندگی روی کره زمین را با چالش‌های جدی مواجه کند، ابراز کرد: نکته اینجاست که در ایران نیز در بخش‌های مختلف تولیدکننده موادِ اثرگذار بر ایجاد گازهای گلخانه‌ای نیازمند بازنگری جدی هستیم.

وی با اشاره به دلایل گرم‌تر شدن کره زمین اظهار کرد: این مهم چیزی جز خارج شدن انتشاری یکسری گازها و آلاینده‌ها که به آن‌ها گازهای گلخانه‌ای گفته می‌شود نیست حال آنکه این گازها تحت فرایند و اثر گلخانه‌ای منجر به آن می‌شوند که انرژی موجود در جو زمین افزایش پیدا کند و به‌تبع آن میانگین دمایی کره زمین بالاتر رود.

این کارشناس حوزه محیط زیست با اشاره به اسامی گازهای گلخانه‌ای، اذعان کرد: گازهایی همچون دی‌اکسید کربن، ازون، بخار آب و گازهای دیگر با مقدار بالاتر و پایین‌تر اصلی‌ترین منابع گرمایش زمین به‌حساب می‌آیند.

شاهین‌فر افزود: البته در بسیاری از مقالات علمی به منابع تولیدکننده گازهای گلخانه‌ای اشاره شده است که علاوه بر عوامل طبیعی برخی عوامل انسانی را نیز شامل می‌شود به طوری که باید پذیرفت در سطح بین‌الملل با توجه به بحث صنعتی شدن کشورها این اثر گازهای گلخانه‌ای در مقیاس جهانی بیشتر متأثر از فعالیت‌های انسانی بوده است تا عوامل طبیعی.

وی با اشاره به عوامل انسان‌ساز افزایش گازهای گلخانه‌ای گفت: صنعتی شدن کشورها و به‌تبع آن استفاده از سوخت‌های فسیلی و در پی آن تولید بسیار بالای گاز دی‌اکسید کربن و در عین حال درگذشته‌های نه‌چندان دور فعالیت‌هایی که «سی‌اف‌سی‌ها» را وارد جو زمین می‌کرد ازجمله عواملی است که در افزایش اثرات و فرایند گازهای گلخانه‌های تأثیرگذار بوده است.

وی در تشریح چگونگی اثرگذاری این عوامل بر افزایش تأثیر گازهای گلخانه‌ای گفت: نکته اینجاست که نور خورشید طی مسیر خود تا زمین، از طول موج و فرکانس مشخصی برخوردار است و در فرآیند انعکاس از جو خارج می‌شود اما وقتی جو زمین پوشیده از گازهای گلخانه‌ای است آن انرژی جذب شده توسط این ذرات به همه ابعاد و زوایا تابیده و در پی آن یک انرژی مضاعفی به سطح زمین وارد می‌شود که این امر در درازمدت منجر به افزایش میانگین دمای کره زمین شود.

این کارشناس حوزه محیط زیست افزود: با توجه اینکه بخش بزرگی از گرمایش زمین ناشی از افزایش گاز دی‌اکسید کربن بوده و در عین حال در کشور ما بنا به شیوه مصرف و نحوه زندگی تولید این گاز بسیار است، بهترین راهکار که در توافق‌نامه‌های جهانی و از نگاه علمی نیز مورد تأیید قرار گرفته کم کردن ورود این آلاینده‌ها به جو زمین است.

شاهین‌فر با بیان اینکه لزوم توجه به این امر (کاهش تولید گازهای گلخانه‌ای) در کشور ما از ضرورت بالایی برخوردار است ابراز کرد: علاوه بر مصرف و در عین حال افزایش روند تولید این گازها در ایران، تأثیرپذیری بالایی از گرمایش زمین در ایران طی چند سال اخیر را شاهد بودیم به‌نحوی‌که از بسیاری از کشورها آسیب بیشتری را متحمل شده و خواهیم شد زیرا ایران کشوری کم‌آب بوده و با بحران‌هایی همچون خشک‌سالی دست و پنجه نرم می‌کند؛ بنابراین بحران مذکور با تغییرات اقلیمی چرخه طولانی‌تری را به‌دنبال خواهد داشت.

وی ادامه داد: از سوی دیگر ممکن است با سیل‌ها و سیلاب‌های خطرناک مواجه‌ می‌شویم پس می‌توان گفت گرمایش جهانی این آسیب‌ها را در کشور ما دوچندان کرده است.

این کارشناس حوزه محیط زیست افزود: علاوه بر خشک‌سالی‌های ممتد و سیل‌های مرگبار در آینده ممکن است عدم دسترسی مردم به غذا در پی این گرمایش در کشور را شاهد باشیم به طوری که با خشک شدن اراضی یقیناً بهره‌وری از آن‌ها کاهش یافته و ذخایر غذایی رو به افول خواهند رفت.

شاهین‌فر با تأکید بر اینکه علاوه بر محدود شدن منابع غذایی، محدود شدن بستر محیط زیست برای زندگی بسیاری از ما و جانوران و بسیاری از گونه‌های گیاهی نیز در پی گرمایش زمین بر کشور عارض خواهد شد ابراز کرد: بر این اساس لازم است در کشور یک دستورالعمل واحد و در عین حال لازم‌الاجرا برای کاهش تولید گازهای گلخانه تدوین شود تا بتوانیم در عرصه کاهش دمای زمین کاربردی‌تر و تأثیرگذارتر عمل کنیم.

وی ادامه داد: باید در استفاده از سوخت‌ها یکسری محدودیت تعیین و در عین حال مخصوصاً در بخش صنعت بتوانیم راهبردهای جایگزین را به‌جای سوخت‌های فسیلی به کار بگیریم.

این استاد دانشگاه با اشاره به اینکه یکی از اصلی‌ترین رویکردها که می‌تواند در این بخش کمک شایانی بکند شناسایی و حذف منابع آلاینده است تصریح کرد: در شرایط بحرانی محیط زیستی حال حاضر باید اهم و مهم را از یکدیگر متمایز کرد.

شاهین‌‌فر با بیان اینکه جایگزینی صنعت آلاینده با یک اقتصاد پایدار در کشور ما یک ضرورت به‌حساب می‌آید ابراز کرد: در این بین دو موضوع می‌تواند این بحران را تا حدودی کنترل کند؛ نخستین مسئله استفاده از منابع انرژی تجدیدپذیر که خوشبختانه در سطح ملی فرصت و ابزارآلات و تجهیزات آن فراهم است اما متأسفانه تاکنون به دلایل مختلف عملیاتی نشده حال آنکه برخی کشورها با ظرفیت‌هایی به‌مراتب کمتر (به‌عنوان‌مثال انرژی خورشیدی و بادی) عملکرد موفق‌تری داشته‌اند.

وی با تأکید بر اینکه در وهله بعدی بحث اقتصاد پایدار مطرح است که ازجمله این نوع اقتصادها می‌توان به حرکت به سمت‌وسوی اقتصاد حوزه گردشگری، اقتصادی محله‌محور و روستایی اشاره کرد افزود: البته ورود به عرصه کشاورزی استراتژیک بر پایه کشت محصولات کم‌آب را نیز می‌توان به‌نوعی اقتصاد پایدار قلمداد کرد.

این کارشناس محیط زیست با اشاره به اینکه استفاده از حمل‌ونقل پاک ما را در رسیدن به این اهداف کمک می‌کند، ابراز کرد: درواقع راهبردهای متعددی را می‌توان برای تحقق این مهم عنوان کرد اما در صدر مسئله می‌توان داشتن یک برنامه منظم و منسجم برای کنترل ورود آلاینده‌هایی که منجر به افزایش دمای زمین می‌شود را یک ضرورت اساسی دانست.

شاهین‌فر تأکید کرد: تصویب چنین برنامه و نظامی در بخش‌های مختلف و ابعاد محیط زیستی، کشاورزی، اقتصادی، صنعت و غیره ما را در نیل به اهداف تعریف شده کمک شایانی خواهد کرد.

مع‌الوصف آنچه مسلم است اینکه گرم شدن زمین یک رخداد محیط زیستی غیر قابل انکار است که در چالش‌های آن در شهرهای مختلف کشور هر روز به طرق مختلف رخ نمایان می‌کند به گونه‌ای که در مناطق جنوبی و شمالی کشور بارش‌ها و در غرب و مرکز کشور خشک‌سالی و چالش آب این روزها بیداد می‌کند؛ این مهم خود زمینه افزایش آسیب‌های اجتماعی را در بلندمدت از بیکاری گرفته تا اعتیاد، بزهکاری و نارضایتی را به‌دنبال داشته و دارد.

بنابراین توجه به مقوله کنترل آلاینده‌ها به‌ویژه در بحث گازهای گلخانه‌ای می‌بایست به‌عنوان یک سر فصل در همه فعالیت‌ها جزء اساسنامه و پایه هر کار تولید، صنعتی، کشاورزی، گردشگری و غیره باشد. در این بین استان همدان نیز از این قاعده مستثنی نیست و باید به این باور و حقیقت برسیم که زمین، بزرگ‌ترین سرمایه زندگی ما و آیندگان، در معرض خطر قرار داشته و در صورت عادی‌انگاری نسبت به این حقیقت در زمانی نه‌چندان دور باید منتظر نابودی آن باشیم پس برای تحقق نیافتن این واقعه تلخ در کنار برنامه‌های ارگان‌ها و دستگاه‌های مختلف برای نجات این داشته، عزم راسخ مردم و فعالان حوزه صنعت نیز برای حفظ این سرمایه خدادادی با اصلاح الگوی در تولید و مصرف نیاز است.