اجرای طرح سازگاری با کم‌آبی در دیار خشک کرمانشاه

در سال 1396 کارگروه ملی سازگاری با کم‌آبی با پیشنهاد وزارتخانه‌های نیرو، جهاد کشاورزی، صنایع، معادن و تجارت و نیز سازمان محیط‌زیست با مصوبه هیئت وزیران تشکیل شد، هدف از تشکیل این کارگروه مقابله با بحران آب، احیا و تعادل‌بخشی سفره‌های آب زیرزمینی در سطح کشور بود.

از سال 1347 که قانون ملی شدن آب‌ها به تصویب مجلس شورای ملی رسیده تا زمان حال که قوانین و دستورالعمل‌های متعددی جهت مقابله با بحران آب ابلاغ شده، متأسفانه تاکنون نتایج ملموسی به همراه نداشته است.

حال با توجه به بحران آب، اجرای طرح سازگاری با کم‌آبی در کشور با هدف مدیریت صحیح منابع آب و مقابله با کم‌آبی رویه جدی به خود گرفته. در همین راستا در استان کرمانشاه برای اجرای برنامه‌های این طرح کارگروهی تشکیل شده که قرار است طرح مذکور تا سال 1405 اجرا شود و شرکت آب منطقه‌ای، آب و فاضلاب، جهاد کشاروزی، صمت و شهرداری‌ها موظف هستند اعتبارات استانی و ملی خود را برای اجرای طرح‌ها سازمان‌دهی و جهت‌دهی کنند.

دبیر کارگروه اجرای طرح‌های سازگاری با کم‌آبی در استان کرمانشاه در این خصوص گفت: طرح سازگاری با کم‌آبی نشان از این دارد که در موقعیتی قرار داریم که باید با شرایط کم‌آبی خود را سازگار کنیم.

شهلایی تصریح کرد: این پروژه در سطح 23 محدوده مطالعاتی یا دشت‌های ممنوعه استان کرمانشاه اجرا خواهد شد، 13 محدوده مطالعاتی از این تعداد دشت‌های ممنوعه بحرانی است، یعنی پتانسیل خود را از دست داده‌اند.

وی با توجه به مسئولیت ارگان‌های مربوطه در این طرح، افزود: پروژه‌های آن از قبیل تعیین تکلیف چاه‌های غیر مجاز فاقد پروانه، جلوگیری از اضافه‌برداشت چاه‌های مجاز، نصب کنتورهای هوشمند و انسداد چاه‌های غیر مجاز در حوزه فعالیت آب منطقه‌ای است.

این مقام مسئول ادامه داد: اجرای سیستم‌های نوین آبیاری، بهره‌مندی بیشتر از آب سبز مثلاً در کشت چغندر پاییزه، جایگزینی کشت داروهای گیاهی به‌جای محصولات زراعی پُرآب‌بر، اصلاح الگوی کشت و توسعه گلخانه‌ها ازجمله کارها در حوزه فعالیت جهاد کشاورزی به‌عنوان یکی از دستگاه‌های مسئول در این طرح است.

دبیر کارگروه اجرای طرح‌های سازگاری با کم‌آبی در استان کرمانشاه خاطرنشان کرد: در حوزه سازمان صمت صرفه‌جویی در تأمین آب صنایع از طریق بازچرخانی آب و نوسازی خطوط لوله و در حوزه شرکت آب و فاضلاب هم اصلاح شبکه‌های آبیاری و خطوط انتقال آب، از دیگر وظایف دستگاه‌های مسئول است.

وی یادآور شد: قرار است در اجرای طرح اجرای سازگاری با کم‌آبی 260 میلیون متر مکعب در آب‌های سطحی و زیرزمینی در استان صرفه‌جویی شود که در عملکرد 18 ماهه دستگاه‌های مرتبط استان در برنامه سازگاری با کم‌آبی شاهد صرفه‌جویی 59 میلیون متر مکعبی منابع آب زیرزمینی و 7.5 میلیون متر مکعبی منابع آب سطحی هستیم.

شهلایی در ادامه اشاره‌ای به وضعیت بارش‌های سال آبی جدید از ابتدای مهرماه تاکنون کرد و افزود: تا به امروز به‌طور میانگین نزدیک به 57.5 میلی‌متر بارش داشته‌ایم که با تطبیق آن نسبت به دوره مشابه سال آبی گذشته که 129 میلی‌متر بوده، با کاهش 55.5 درصدی مواجه شده‌ایم.

مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای استان کرمانشاه اضافه کرد: با توجه به خشک‌سالی سال آبی 1400-1399 شاهد اُفت و سطح آب به میزان چشمگیری در دشت‌های استان بوده‌ایم، به‌طوریکه هم‌اکنون دو دشت شیان حسن‌آباد و روانسر سنجابی به‌علت برداشت‌های نامتعارف و خشک‌سالی‌های پی‌درپی از شرایط نامساعدی برخوردار هستند و با تداوم شرایط کنونی فرونشست در این دشت‌ها دور از انتظار نیست.

وی یادآور شد: در بعضی‌ از دشت‌های استان اُفت‌های شدیدی داریم، به‌عنوان مثال در دشت حسن‌آباد شیان که یکی از دشت‌های ممنوعه استان است، اگر طرح سازگاری با کم‌آبی اجرا شود، طی چهار سال آینده می‌توانیم تغذیه و تخلیه آن‌ را به تعادل برسانیم، اما برای جبران مافات حدود 30 سال طول خواهد کشید.

شهلایی خاطرنشان کرد: چون اُفت سالیانه در این دشت حدود 1.7 متر بوده یعنی سالیانه سطح آب زیرزمینی 1.7 متر پایین می‌رود و اُفتی که طی 20 سال گذشته رخ داده بالغ‌بر 40 متر است، دشت ماهیدشت هم با همین وضعیت حدود 29 سال طول می‌کشد که به حالت اولیه بازگردد.

«آب» یکی از دغدغه‌های بسیار مهم کشور و استان کرمانشاه است، بنابراین برای به ثمر رسیدن طرح سازگاری با کم‌آبی باید تمامی جوانب مد نظر قرار گیرد که در آن شرکت آب منطقه‌ای، آب و فاضلاب، سازمان‌ جهاد کشاورزی و صنعت، معدن و تجارت میدان‌دار هستند و هر کدام وظایفی را برعهده دارند که در کنار آن‌ها همراهی مردم از ارکان اصلی اجرایی شدن این طرح محسوب می‌شود؛ باید در قالب فرهنگ‌سازی همه به این فهم مشترک برسیم که در هر جایگاهی که هستیم، لازم است به مدیریت مصرف آب کمک کنیم.