متخصص روان‌شناسی:

اختلافات و تنش‌های خانوادگی از دوران جنینی به فرزند منتقل می‌شود

حسین ابراهیمی‌مقدم در خصوص چگونگی ارتباط والدین در حضور فرزندان اظهار کرد: ارتباطات خانوادگی و روابط پدر و مادر با یکدیگر، بر فرزندان (در همه گروه‌های سنی) تأثیرگذار است.

وی تصریح کرد: به عنوان مثال، برخی از والدین تصور می‌کنند، فرزندان در سنین کودکی که اصطلاحاً «زبان باز نکرده‌اند» مفهوم واژه‌ها، الفاظ رکیک و بی‌احترامی والدین به یکدیگر را درک نکرده و بنابراین تأثیر نمی‌پذیرند.

وی ادامه داد: اما در این دوران، کودک علیرغم عدم درک الفاظ رکیک و بی‌احترامی، احساسات و عواطف پدر و مادر، لحن صدا و زبان بدن را فهمیده و این احساسات میزان امنیت محیط پیرامونی را برای او تعیین می‌کند.

این روان‌شناس با اشاره به مشکلات ناشی از تجارب کودکی افزود: در صورت احساس عدم امنیت، پایه‌های زندگی روانی او در سال‌های آتی به طور متعارف پایه‌ریزی نخواهد شد و امروز بخش اعظم مشکلات شماری از مراجعان مراکز مشاوره و روان‌شناسی، ناشی از تجارب تلخ دوران کودکی است.

ابراهیمی‌مقدم همچنین با تأکید بر اهمیت آموخته‌های دوران کودکی توضیح داد: میزان یادگیری کودک در پنج سال نخست زندگی معادل آموخته‌های او از پنج سالگی به بعد است.

وی با بیان اینکه برخی از والدین هم با تصور اهمیت این دوران، صرفاً در پنج سال نخست دوران کودکی احترام متقابل را حفظ می‌کنند، تأکید کرد: جنین در رحم مادر هم این اختلافات را درک می‌کند.

این استاد دانشگاه توضیح داد: با بروز اختلافات خانوادگی و افزایش تنش و نگرانی در خانواده، طپش قلب مادر افزایش یافته و سیستم سمپاتیک فعال می‌شود، این مسئله باعث ترشح آدرنالین شده و جنین از طریق بند ناف با دریافت مواد غذایی و خون مادر، این محرک‌های اضطرابی را هم دریافت می‌کند.

ابراهیمی‌مقدم افزود: بنابراین کودک قبل از تولد، حالات اضطرابی را به همراه داشته و در دوران کودکی و نوجوانی با تداوم اختلافات پدر ومادر، برخی رفتارها همچون بی‌اختیاری ادراری، جویدن ناخن و گاه تیک‌های عصبی مانند تیک‌های چشمی را بروز می‌دهد.

وی اضافه کرد: با آغاز دوران مدرسه و مشاهده این اختلافات، ترسی درون فرزندان ایجاد می‌شود و این مسئله بروز وابستگی کودکان به والدین را به دنبال خواهد داشت، این وابستگی که با آغاز دوران مدرسه باید کاهش یابد، در کودکان تشدید شده و در کلاس‌های آموزشی به طور مداوم ذهن کودک را به رویدادهای احتمالی خانه سوق می‌دهد.

وی تأکید کرد: در حقیقت مشاهده اختلافات پدر و مادر در این دوران باعث می‌شود، کودک به طور دائم در ترس و وحشت ناشی از فرضیه‌های احتمالی همچون درگیری والدین، کتک خوردن مادر، مرگ یکی از طرفین و... بوده و تمرکز کافی برای یادگیری دروس آموزشی را نداشته باشد.

این مشاوره خانواده افزود: برخی از فرزندان در مدرسه به دلیل این ترس و وحشت روانی، مدام به فکر اتمام کلاس و خروج از مدرسه بوده و برخی از کودکان و نوجوانان نیز سعی در فرار از مدرسه خواهند داشت.

ابراهیمی‌مقدم یادآور شد: در نتیجه این مسائل فرزندان به محیط خارج از منزل کشیده شده و این مسئله می‌تواند آسیب‌های متعددی را به دنبال داشته باشد. اصطلاحاً پسران و دختران فراری که مورد تعدی و تجاوز و سوءاستفاده قرار می‌گیرند نیز می‌تواند ناشی از مشکلات خانوادگی باشد.

وی ادامه داد: این فرزندان همچنین برای جلب توجه گاه به مسائلی چون اعتیاد به سیگار و مواد مخدر روی آورده و احساس می‌کنند، باید یک بازنمایی از زندگی پدر و مادر داشته باشند.

وی افزود: این فرزندان باوجود اینکه اذعان داشته در یک محیط ناامن پرورش یافته و شاهد ناسازگاری و بی‌احترامی والدین به یکدیگر بوده‌اند، برای ازدواج و تشکیل زندگی مشترک، همسری با شرایط مشابه را انتخاب می‌کنند.

این مدرس گفت: در واقع این فرزندان الگوی رفتاری و سبک صحیح زندگی را نیاموخته و خواستار تغییر و تحول هم نیستند، زیرا تصور می‌کنند که سبک زندگی آموخته شده، سبک قالب و صحیح زندگی است.

ابراهیمی‌مقدم یادآور شد: رفتارهای توأم با بی‌احترامی موجب کاهش احساس ارزشمندی شده و کاهش این اعتماد و عزت نفس می‌تواند اعمال و رفتارهای متعددی همچون خیانت و طرد طرف مقابل را به همراه داشته باشد. در واقع این رفتار و سبک زندگی همانند یک الگو از طریق خانواده به فرزندان منتقل و این چارچوب غلط زنجیره‌وار ادامه خواهد یافت.

وی تصریح کرد: این فرزندان همچنین احساس کینه و بغض وعناد نسبت به والدین را در دوران کهولت سن پدر و مادر بروز داده و والدین را در دوران ناتوانی حمایت و پشتیبانی نخواهند کرد، در مقابل فرزندان خود نیز این‌گونه عمل می‌کنند و جز این رفتار و عمل را نیاموخته‌اند.

وی اظهار کرد: در حقیقت زنجیره خشونت و بی‌احترامی، تهمت و افترا و ناسازگاری نسل به نسل منتقل شده و بنابراین برای حرکت در مسیر درست باید از امروز این زنجیره را قطع کنیم.