ارابه‌های مرگ در جاده‌های کردستان

ضعف نظارت بر حمل‌ونقل صحیح مواد خطرناک سوختی و جولان تانکرها در جاده‌های کردستان مهم‌ترین معضل و چالشی است که سالانه چندین نفر را به کام مرگ می‌کشاند و هر بار اعلام شده که با فراهم کردن شرایط مناسب از بروز دوباره این حوادث جلوگیری می‌شود اما در عمل کاری انجام نشده است.

استان کردستان دارای جاده‌های کوهستانی و پرپیچ و خمی است که در زبان محلی به پیچ دزد معروف است، اگر کسی به این جاده‌ها آشنا نباشد و با سرعت زیاد وارد این پیچ‌ها شود می‌تواند عامل حوادث ناگواری باشد.

شامگاه شنبه 18 دی حوالی ساعت هشت شب بود که به‌سرعتِ برق و باد خبری در فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی منتشر شد، انفجار تانکر حامل سوخت مازوت در شهر حسین‌آباد سنندج، اتفاق ناگواری که خسارات جانی و مالی زیادی راهم به بار آورد.

اهالی شهر حسین‌آباد در خانه‌های خود نشسته‌ بودند ناگهان صدای مهیبی به گوش می‌رسد و بلافاصله آتش و دود همه‌جا را فرامی‌گیرد، مردم سراسیمه از منازل خارج شده و فقط می‌خواهند خودشان جان سالم به در ببرند.

در این حادثه علاوه بر آسیب به 23 واحد مسکونی، 15 نفر مصدوم شده و سه چند نفر نیز جان خود را از دست دادند، زن و مرد جوانی که فقط دو سال از شروع زندگی مشترکشان گذشته بود قربانی این حادثه ناگوار شدند و در چشم برهم زدنی دفتر زندگی‌شان بسته شد.

روز بعد از حادثه برای تهیه این گزارش خود را به محل انفجار تانکر رساندم، تازه فهمیدم برخلاف تصورم، تانکر در جاده اصلی سنندج- دیواندره منفجر نشده بود بلکه در جاده فرعی از دهگلان به سمت جاده اصلی و در حدود 100 متر بالاتر از مناطق مسکونی این حادثه روی داده بود.

ورودی این جاده فرعی توسط راهداری مسدود شده بود و چند خودرو سنگین نیز در ابتدای جاده وجود داشت، گشت پلیس راهور کردستان نیز مستقر بود تا قبل از پاک‌سازی مسیر، خودرویی وارد این مسیر فرعی نشود.

با نشان دادن کارت شناسایی خبرنگاری توانستم مجوز ورود پیدا کنم، چند دستگاه خودرو سنگین راهداری مشغول کار بودند و بقایای نفت سیاه را از روی جاده پاک‌سازی می‌کردند.

بقایای تانکر منفجر شده هنوز در محل وجود داشت اما قسمت موتور آن را منتقل کرده بودند، چند جای تانکر پاره شده بود و از چرخ، رینگ و لاستیک‌های تانکر تنها کمی آهن مچاله شده و سیم‌های درون لاستیک باقی مانده بود.

چند نفر از اهالی روستا و چند نفر غربیه نیز در محل حضور داشتند و مشغول تجزیه و تحلیل حادثه بودند، با دیدن من بحث را جدی، تر پیگیری کردند تا من هم به جمع آنان اضافه شوم، با گوشی تلفن همراه چند عکس انداختم و به جمع اضافه شدم و اصل ماجرا را از آنان جویا شدم.

کاک صادق که به قول خودش ماجرا (حادثه واژگونی تانکر) را همان ساعت اولیه نظاره‌گر بود، رشته کلام را در دست گرفت و گفت: ما تازه می‌خواستیم شام بخوریم که از بالادست روستا صدای بلندی به گوش رسید، البته این‌گونه سروصداها برای مردم این منطقه معمولی است اما صدا رفته‌رفته بلندتر می‌شد.

وی افزود: شاید در فاصله کمتر از یک دقیقه رودخانه‌ای از آتش به سمت خانه‌ها سرازیر شد و هرکسی تنها می‌توانست از جایش بلند شود و به قسمتی ایمن از خانه فرار کند.

وی اضافه کرد: کوچه پر از دود و آتش شده بود و ارتفاع آتش به بیش از پنج‌متر می‌رسید و حتی سیم‌های برق و تلفن داخل کوچه در آتش می‌سوختند، از در و پنجره خانه‌ها آتش وارد می‌شد، حتی در برخی واحدها ایزوگام پشت‌بام هم آتش گرفته بود.

کاک ناصر یکی دیگر از حاضران جمع وارد صحبت‌های کاک صادق شد و گفت: مردم هراسان و سراسیمه در حال فرار بودند، رودخانه آتشین در روستا در حال جریان بود و همه در سمت مقابل آتش می‌دویدند، جوانان به کودکان و افراد میان‌سال کمک می‌کردند، کسی فرصتی برای تعلل نداشت.

وی افزود: این روند بیش از دو ساعت ادامه داشت تا خودروهای آتش‌نشانی از راه رسیدند و شعله‌های آتش را خاموش کردند و اما تانکر در محل واژگونی همچنان شعله‌ور بود.

از بالادست، مسیر عبور مواد نفتی در دل خانه‌های مسکونی نمایان بود، از جمع جدا شدم و از سراشیبی پایین رفتم، کف کوچه پر از خرده‌شیشه بود، چند دستگاه خودرو که فقط اتاقک (شاسی) آن‌ها باقی مانده بود پارک شده و چند خودروهای سالم هم در حال تردد بودند.

زن میان‌سالی جاروی کوچکی در دست داشت و خرده‌شیشه‌ها را جمع می‌کرد؛ گویا گفته بودند تا برآورد خسارت کسی به آثار باقی مانده دست نزند، بوی سوختگی در کوچه به‌خوبی حسی می‌شد.

نامش آمنه بود و قبل از اینکه حرفی بزند، چشمانش غرق اشک شد و نمی‌توانست یا نمی‌خواست حرفی بزند.

همسایه دیگر آنان می‌گفت: دایه آمنه رابطه بسیار خوبی با همان زن جوانی داشت که در آتش سوخته است و از دیروز هرازگاهی به داخل کوچه می‌آید و کمی گریه می‌کند و دوباره به خانه برمی‌گردد.

راهم را در این کوچه ادامه دادم، درخت گردو و انگور که جلوی حیاط یکی از خانه‌ها قرار داشت، سوخته و شاخک‌های زغالی آن در پای درخت افتاده بود، آن‌طرف کوچه سطل زباله پلاستیکی بر اثر شدت گرما ذوب شده و از روی دیوار به پایین سقوط کرده بود اما هنوز میخ و جای قبلی آن مشخص بود.

در خانه‌ای باز بود، دو مرد داخل حیاط حرف می‌زند کسب اجازه کردم وارد خانه شدم، کاک رسول صاحب‌خانه بود و چیز جالبی را یادآوری کرد و گفت: حدود 15 سال قبل هم در همین مسیر یک تانکر بنزین واژگون شد و این خانه ما که سقف چوبی داشت کاملاً تخریب شد.

وی افزود: آن سال مجبور شدم که خانه را از نو بسازم و کسی به یاری ما نشتافت و کمکی به ما نشد.

کسی یارای انجام کاری در میان خانه‌ها و مغازه‌های سوخته شده نداشت، مردم خانه‌های خود را خالی کرده بودند و هرکسی به خانه فامیل‌های خود در حسین‌آباد و یا سنندج رفته بود.

  برخورد با خاطیان احتمالی حادثه

استاندار کردستان بلافاصله پس از وقوع این حادثه ناگوار در محل حضور یافت و بر لزوم برخورد با خاطیان احتمالی حادثه تأکید کرد.

اسماعیل زارعی‌کوشا به دستگاه‌های امدادرسان اعلام کرد: ‌همه ظرفیت و توان خود را برای کاهش اثرات این حادثه بکار بگیرند.

وی گفت: باید در اسرع وقت تمامی جوانب واژگونی تانکر حامل سوخت در حسین‌آباد سنندج بررسی و با خاطیان احتمالی این رویداد ناگوار برخورد قانونی صورت بگیرد.

  خسارت‌ها جبران می‌شود

مدیرکل مدیریت بحران استانداری کردستان نیز گفت: در حال احصا خسارت‌های ناشی از این حادث هستیم و به‌زودی این خسارت‌ها در قالب کمک بلاعوض و پرداخت تسهیلات کم‌بهره جبران می‌شود.

محمد فلاحی با بیان اینکه آب، برق و گاز واحدهای خسارت‌دیده متصل شده است، افزود: در جلسه مدیریت بحران استان، مقرر شد که بنیاد مسکن انقلاب اسلامی برای بهسازی واحدهای مسکونی خسارت‌دیده مبالغی کمک بلاعوض و تسهیلات با کارمزد پایین پرداخت کند؛ البته هنوز میزان خسارت‌ها نهایی نشده است.

وی بیشترین خسارت وارد شده را به لوازم خانگی اعلام کرد و یادآور شد: قرار شده کمیته امداد امام (ره) نیز به خانوارهای تحت پوشش خسارت‌دیده، 300 میلیون ریال کمک بلاعوض کند و بسته معیشتی هم بین تمام خانواده‌های آسیب دیده توزیع شود.

مدیرکل مدیریت بحران استانداری کردستان با اشاره به اینکه خانوارهای آسیب دیده در حال ثبت‌نام در بخشداری برای دریافت جبران خسارت‌ها هستند، ادامه داد: مقرر شده افراد و خانوارهای آسیب دیده‌ای که تحت پوشش کمیته امداد امام (ره) نیستند، ازاین‌پس مورد حمایت باشند و از مزایای آن برخوردار شوند.

فلاحی با بیان اینکه خسارت به خودروهای آسیب دیده نیز در صورت بیمه بودن جبران خواهد شد، اظهار کرد: طبق دستور استاندار، تمام خسارت‌ها به آسیب‌دیدگان در حسین‌آباد جبران خواهد شد.

وی در پاسخ به این سؤال که آیا تصمیمی برای ممانعت از تردد تانکرهای حمل سوخت در مسیر دهگلان- حسین‌آباد گرفته نشده است، گفت: با توجه به واژگونی تانکر حمل سوخت در سال 1383 در نزدیکی سد قشلاق سنندج، تردد تانکرها از این مسیر ممنوع و به جاده دهگلان- حسین‌آباد انتقال یافت.

وی اضافه کرد: گرچه مسیر دهگلان- حسین‌آباد برای تردد تانکر حامل سوخت نامناسب است اما در حال حاضر مسیر دیگری وجود ندارد و امیدواریم با بهسازی این مسیر و اتمام کریدور شمال- جنوب، این مشکل برای همیشه رفع شود و تردد تانکر به مسیر اصلی برگردد، ضمن اینکه اکنون راهداری در حال اصلاح و بهسازی جاده مسیر حسین‌آباد به سمت دهگلان است.

شاید این حادثه درسی باشد برای متولیان امر که برای حل مشکل تردد تانکرهای حامل سوخت در جاده‌های کردستان راه چاره‌ای بیندیشند تا هرچند وقت بار شاهد حوادث ناگواری در مسیر تردد تانکرها نباشیم که بر اثر آنان خانواده‌هایی نیز داغدار شوند.

نکته مهمی که کمتر به آن توجه شده این است که بسیاری از اهالی حسین‌آباد چه کسانی که به خانه‌هایشان آسیب وارد شده و چه کسانی که شاهد این حادثه بودند از نظر روحی و روانی دچار مشکلاتی شده‌اند بنابراین لازم است همزمان با بازسازی واحدهای آسیب‌دیده با برپایی دوره‌ها و کلاس‌های روان‌شناسی از میزان رعب و وحشت اهالی کاسته شود و شهروندان بتوانند به زندگی معمول خود بازگردند.