سپهرغرب از پشت پرده مشکلات دختران فروشنده می‌گوید،

از بهره‌کشی کارفرمایان تا استخدام با جذابیت ظاهری

70 درصد زنان به دلیل مشکلات معیشتی و به‌اجبار فروشنده می‌شوند

ملکی بابیان اینکه مشکلات اخلاقی برخی از بازاریاب‌ها و مدیران مرد، فروشندگان، منشی‌ها و یا برخی از کارمندان خانم شرکت‌ها را به ستوه آورده است، عنوان کرد: برخی از مدیران تصور می‌کنند دختری که در اجتماع کار می‌کند باید در همه زمینه‌ها در خدمت آن‌ها باشد که این تصور درستی نیست.

یک آسیب‌شناس اجتماعی با بیان اینکه بر اساس یک پیمایش میدانی از فروشندگان و کارکنان زن مشخص گردید که 70 درصد از آن‌ها اجبار به اشتغال دارند، تصریح کرد: همچنین مشخص شد که 30 درصد زنان و دختران بدون نیاز مالی و فقط برای خروج از خانه و آزاد زندگی کردن به‌دنبال شغل می‌روند و برای به دست آوردن دل مدیر و یا صاحب‌کارشان دست به هر اقدامی می‌زنند.**

شاید همه‌چیز از یک آگهی روزنامه با این مضمون شروع می‌شود که به یک فروشنده خانم، با روابط عمومی و ظاهری امروزی نیازمندیم. به‌دنبال این آگهی بانوان به دلایل متفاوتی ازجمله مشکلات اقتصادی و دستیابی به استقلال مالی در خانواده، به استقبال از کار کردن می‌روند. اما اگر به پشت پرده این آگهی واقف باشیم، می‌دانیم که جامعه نیز از زن‌ها به‌خاطر قبول دستمزدهای ناچیز، مطالبه نکردن مزایا و حقوق قانونی و همچنین جلب مشتری به‌واسطه برقراری ارتباط مؤثرتر نسبت به مردها (البته در بسیاری موارد به خاطر جذابیت‌های زنانه!) استقبال بیشتری می‌کند، این در حالی است که اغلب خانم‌های فروشنده نسبت به شغلشان احساس نارضایتی و بی‌علاقگی می‌کنند و از اینکه به‌اجبار ساعت‌های طولانی از عمر گران‌مایه خود را بدون برخورداری از حداقل حقوق کاری همچون بیمه و بازنشستگی صرف شغل فروشندگی می‌کنند، شکایت دارند.

در همین راستا خبرنگار اجتماعی روزنامه سپهرغرب در ابتدا به گفت‌وگو با تعدادی از زنان فروشنده شهر پرداخته و سپس با یک آسیب‌شناس، مشکلات زنان فروشنده را بررسی کرده که نتیجه را باهم می‌خوانیم:

یک خانم فروشنده همدانی با بیان اینکه 6 سال است در این مغازه بدون حق بیمه و حقوق مناسب کار می‌کنم، عنوان کرد: لیسانس شهرسازی دارم و به تمام نرم‌افزارهای معماری مسلط هستم تاکنون به شرکت‌های معماری زیادی برای کار مراجعه کردم اما وضع آن‌ها بهتر از اینجا نیست.

خانم ملکی در ادامه بیان کرد: وضع شرکت‌های خصوصی بدتر از مغازه‌ها است حداقل امتیاز فروشندگی نسبت به کار در شرکت‌ها این است که از امنیت روانی و اجتماعی بیشتری برخوردار هستیم.

وی با بیان اینکه چندین بار قصد داشتم که کار خود را رها کنم اما مدیر این فروشگاه سفته‌های من را پس نمی‌دهد، ابراز کرد: مدیر و شرکای این فروشگاه از من انتظار دارند که با حقوق یک‌میلیون و 500 هزار تومانی آن‌هم برای 12 ساعت کار خریدهای منزلشان را هم انجام دهم.

این فروشنده لوازم آرایشی و بهداشتی گفت: در ابتدا قرار بود فقط فروشنده باشم اما در حال حاضر وظایف منشی‌گری، خدمات و یا حتی خرید اجناس مغازه به عهده من است و واقعاً این حجم از فعالیت با حقوق بسیار کم، منصفانه نیست.

ملکی با بیان اینکه مشکلات اخلاقی برخی از بازاریابان و مدیران مرد، فروشندگان، منشی‌ها و یا برخی از کارمندان خانم شرکت‌ها را به ستوه آورده است، عنوان کرد: برخی از مدیران تصور می‌کنند دختری که در اجتماع کار می‌کند باید در همه زمینه‌ها در خدمت آن‌ها باشد که این تصور درستی نیست.

وی افزود: باور کنید که اگر مشکل معیشتی و فقر در خانواده‌ام وجود نداشت اصلاً در جامعه کار نمی‌کردم چراکه هنوز نگاه برخی از مردان به خانم‌های شاغل همانند نگاه ارباب‌ به برده است.

دیگر خانم فروشنده با بیان اینکه در گذشته در مانتوفروشی کار می‌کردم و به نظر وضعیت شغل جدیدم بهتر از قبلی است، گفت: علیرغم آنکه محیط کار من مردانه است و فروشنده ابرازآلات نجاری و نقاشی هستم اما احساس می‌کنم در اینجا احساس امنیت بیشتری دارم.

خانم صوفی در ادامه مطرح کرد: مدیر قبلی من چندین بار به من پیشنهاد دوستی و روابط غیراخلاقی داد، حتی اواخر کار من در آنجا دوستان او هم مزاحمم می‌شدند و آن فضا را برایم تبدیل به جهنم کرده بودند.

وی با بیان اینکه نگاه بد و پرمعنای برخی از مردان در کار جدیدم من را آزار می‌دهد، اظهار کرد: اما چاره‌ای جز سوختن و ساختن ندارم چراکه وضع دیگر فروشگاه‌ها و شرکت‌ها بهتر از اینجا نیست.

وی در ادامه افزود: به‌تازگی نامزد کردم و خانواده‌ام از عهده خرید جهیزیه برنمی‌آیند و مجبورم که کار کنم.

این فروشنده خانم همدانی با بیان اینکه حقوق ماهانه من به ازای 12 ساعت کار مستمر و مدام یک میلیون و 600 هزار تومان است، عنوان کرد: تعداد کمی از فروشندگان بیمه هستند و طبق قانون کار حقوق می‌گیرند.

  به حقوق این کار نیاز ندارم

دیگر خانم فروشنده همدانی با بیان اینکه از اوضاع راضی هستم و به نظرم فروشندگی برای پر کردن اوقات فراغت شغل مناسبی است، یادآور شد: من دانشجوی حسابداری هستم، این کار باعث می‌شود که تعاملات اجتماعی من در محیط دانشگاه افزایش یابد.

خانم عباسی با بیان اینکه به حقوق این کار نیاز ندارم و بیشتر برای تفریح و پر کردن اوقات زندگی کار می‌کنم افزود: محیط کار ما بسیار دوستانه است؛ تعامل با مدیر جوان و دوستانم باعث شده که تمایلم به این فعالیت روزبه‌روز افزایش یابد.

دیگر فروشنده زن همدانی با بیان اینکه درآمد فروشندگی بسیار کمتر از پایه حقوق اعلام شده توسط وزارت کار است، گفت: فروشندگان هیچ‌گونه مزایایی حتی به‌عنوان عیدی دریافت نمی‌کنند.

خانم حجتی با بیان اینکه نداشتن تعطیلی و مرخصی سالانه از دیگر معایب اصلی شغل فروشندگی است، اظهار کرد: به ازای کار از ساعت سه تا 11 شب ماهانه فقط 900 هزار تومان دریافت می‌کنم که بیشتر آن هم صرف هزینه کرایه ماشین می‌شود.

وی افزود: هرچند در روزهای خاصی از سال مانند شب‌های عید فروش این مغازه چند برابر می‌شود، اما از سود این فروش، مبلغی به حقوق من اضافه نمی‌شود.

این فروشنده همدانی در ادامه از محدودیت و سخت‌گیری‌های خانواده‌اش انتقاد کرد و گفت: یکی از دلایلی که این شغل را انتخاب کردم این است که می‌تواند ساعت زیادی را دور از خانه و با دوستان سپری کنم.

حجتی ابراز کرد: هرچند حقوق من بسیار کم و ناچیز است اما در عوض مدیر من که پسری جوان و خوش‌برخورد است به نیازهای عاطفی من توجه می‌کند و همه‌جوره من را حمایت می‌کند.

وی خاطرنشان کرد: اختلاف پدر و مادرم من را کلافه کرده است و ترجیح می‌دهم که ساعت زیادی را دور از خانه سپری کنم.

خانم رحیمی که در مانتوفروشی کار می‌کند گفت: زنان به دلیل برخی رفتارهای نامربوط برخی مردان، برای فعالیت اجتماعی در جامعه با مشکل مواجه هستند؛ همین مسئله سبب شده که چندین بار محل کار خود را تغییر دهم.

این فروشنده میان‌سال حسن حرفه‌اش را در امنیت اجتماعی آن به خاطر حضور و نظارت مردم در کنار خود می‌داند که بسیاری از مشاغل که در محیط‌های بسته قرار دارند از آن محروم‌اند.

وی با بیان اینکه من سرپرست خانواده هستم و چندین سال پیش همسرم را از دست دادم، یادآور شد: به غیر از اینکه درآمد این کار جوابگوی هزینه‌های خانواده نیست، حق بیمه هم که جزء شرایط حداقلی کار محسوب می‌شود، ندارد!

این فروشنده خانم با بیان اینکه تحصیلات و مهارت دیگر غیر از شغل فروشندگی ندارم، مطرح کرد: از سوی یکی از دوستانم که فروشنده بود و از کارش رضایت نسبی داشت به این کار ترغیب شدم.

رحیمی معتقد است: کسی که به این کار مشغول می‌شود باید مشکلات آن را نیز بپذیرد.

در ادامه رفتارشناس و آسیب‌شناس اجتماعی با بیان اینکه برخی زنان در خیابان‌ها و معابر اصلی شهر به فروشندگی و دست‌فروشی مشغول هستند، عنوان کرد: با توجه به نوع کالای قابل عرضه و توان خرید مردم درآمد آن‌ها متفاوت است.

مجید ابهری گفت: بعضی از زنان فروشندگی را پوشش تکدی قرار می‌دهند و با دست گرفتن چند جفت جوراب از مردم تکدی‌گری می‌کنند اما بعضی دیگر زنانی هستند که سرپرست خانوار بوده و با جدیت و تلاش به فروش اقلام مورد نیاز جامعه اقدام می‌کنند.

وی با بیان اینکه متأسفانه در برخی از شهر مأموران سد معبر ضمن ایجاد مزاحمت برای این‌گونه افراد زحمت‌کش با آن‌ها درگیر می‌شوند، اذعان کرد: ازآنجاکه این‌گونه زنان جای ثابت و محل معین برای کاسبی و فعالیت خود ندارند مجبور هستند به‌عنوان فروشنده در یک فروشگاه و یا دکه‌ای مشغول به کار شوند.

این پژوهشگر اجتماعی اظهار کرد: حقوق زنان فروشنده ناچیز است و آن‌ها از هیچ پوشش بیمه‌ای برخوردار نبوده و در تمام شرایط سرما، گرما، بیماری و غیره مجبور به فروشندگی هستند.

ابهری با بیان اینکه متأسفانه برخی کارفرمایان از اجبار زنان برای کار شرافتمندانه سوءاستفاده می‌کنند، اذعان کرد: برخی از آن‌ها با پرداخت حقوق بسیار کم و ساعت کار زیاد زنان فروشنده را استخدام می‌کنند.

وی با بیان اینکه رفت‌وآمد در تابستان و زمستان یکی از مشکلات این بانوان بوده، خاطرنشان کرد: متأسفانه زنان فروشنده شغل مشخص و تعریف‌نشده‌ای ندارند، در واقع آن‌ها باید وظایف تمام فروشندگی، خدماتی، منشی‌گری و آشپزی را انجام دهند.

این آسیب‌شناس اجتماعی با بیان اینکه در شهرستان زنان مجبور هستند حقوق و مزایا، مشکلات و فشار اجتماعی و روانی را تحمل کنند، عنوان کرد: اگر این افراد اعتراض کنند به دلیل آنکه هیچ صنفی از آن‌ها حمایت نمی‌کند به‌راحتی اخراج می‌شوند.

  70 درصد زنان به دلیل مشکلات معیشتی و به‌اجبار فروشنده می‌شوند

ابهری با بیان اینکه بر اساس یک پیمایش میدانی از فروشندگان و کارکنان زن مشخص گردید که 70 درصد از آن‌ها اجبار به اشتغال دارند، تصریح کرد: همچنین مشخص شد که 30 درصد زنان و دختران بدون نیاز مالی و فقط برای خروج از خانه و آزاد زندگی کردن به‌دنبال شغل می‌روند و برای به دست آوردن دل مدیر و یا صاحب‌کارشان دست به هر اقدامی می‌زنند.

وی افزود: باید حساب بانوان شاغل پاک‌دامن از این‌گونه زنان جدا شود و جامعه به همه دید بدی نداشته باشد.

این جامعه‌شناس و آسیب‌شناس اجتماعی با بیان اینکه آینده دخترانی که بدون نیاز و فقط به خاطر تنوع و خروج از خانه مشغول به کار می‌شوند بسیار ناخوشایند است، مطرح کرد: به دلیل اینکه این دختران طعم آزادی را چشیدند در آینده راضی به ازدواج نمی‌شوند و تا سنین 30 الی 40 سالگی مجرد باقی می‌مانند.

ابهری گفت: جامعه نسبت به زنان شاغل تا 10 سال قبل نگاه مثبتی نداشت اما اکنون به‌خوبی بین زنان پاک‌دامن و شاغل و زنان دیگر فرق قائل است.

وی تصریح کرد: همان‌طور که می‌دانید مردان و پسران جوان برای ازدواج و تشکیل خانواده به‌دنبال زنان پاک‌دامن می‌روند و زنان و دختران دیگر را بازیچه خود قرار می‌دهند و با احساس و روان آن‌ها بازی می‌کنند.

پژوهشگر آسیب‌های اجتماعی با بیان اینکه بسیاری از مدیران به‌منظوری خاص و برای سوء استفاده به استخدام دختران می‌پردازند، عنوان کرد: رسانه‌ها، مسئولان و خانواده باید به این مسائل و نکات توجه لازم داشته باشند.

ابهری در خاتمه گفت: بعضی از این دختران باعث متلاشی شدن خانواده‌ها و تأخیر در ازدواج پسران می‌شوند.

حال با توجه به آنچه گفته شد اغلب فروشندگان زن به دلیل وجود مشکلات اقتصادی، آسیب‌های اجتماعی و مسائل خانوادگی وارد این حرفه می‌شوند و با مشکلات مشابهی همچون ساعت‌های طولانی کار، درآمدهای ناچیز، نداشتن بیمه و سایر مزایای شغلی سر و کار دارند. نظارت وزارت کار و ضابطه‌مند کردن روابط صاحب کار و فروشنده می‌تواند راه حلی برای مقابله با وضعیت نابسامان فروشندگان در اختیار ما بگذارد.

از طرف دیگر از دیرباز مشکلات اخلاقی و زیاده‌خواهی کارفرمایان از فروشندگان خود مطرح بوده است که متأسفانه تاکنون این موضوع حل نشده و لازم است مسئولان و نماینده اصناف مختلف بیشتر بر این موضوع نظارت و تمرکز کنند.