سپهرغرب گزارش می‌دهد؛

گوشه‌نشینی گردشگری همدان در زمستان

وقتی برف عامل لغو برخی برنامه‌های جشنواره زمستانه می‌شود

مسافرت رفتن تقریباً مورد علاقه همه است و برای برخی از مردم هیچ‌چیز هیجان‌انگیزتر از سفر نیست؛ سفر در دنیای مدرن و جهان نوین شکل‌های جدیدی به خود گرفته و انواعی از سفر و گردشگری را رقم زده است. از گردشگری‌های ورزشی، روستایی و کشاورزی گرفته تا گردشگری‌های سلامت، غذا و اکوتوریسم.

یعنی ما دیگر سفر نمی‌کنیم که ساعاتی از روزهای فراغت خود را در شهرهای دیگر بدون هدف بگردیم، بلکه ممکن است یک مقصد سفر را در ماه‌های مختلف به دلایل مختلف در برنامه‌های خود قرار دهیم. اما تمامی این‌ها منوط به این است که زیرساخت‌های خاص، برنامه‌ریزی‌های هدفمند و تقویم گردشگری ما را در این مسیر مجاب به چندباره سفر کردن به یک مکان کند.

از سویی، برخی از نقاط در کشورمان در زمینه‌های خاص گردشگری مطرح هستند، به‌عنوان مثال افراد علاقه‌مند به گردشگری ورزشی به‌دنبال سفر به نقاطی هستند که برایشان پیست اسکی روی چمن، اسکی روی برف، صخره‌نوردی، دوچرخه‌سواری، کوهنوردی و مواردی از این قبیل را به همراه داشته باشد.

استان همدان، قابلیت‌های گردشگری بسیاری دارد اما بیش از همه، می‌توان روی طبیعت‌گردی آن در دل روستاها یعنی در قالب گردشگری‌های روستایی، کشاورزی و ورزشی مانور داد.

روندی که اگر به هوای برفی و البته کوهستانی گره بخورد، می‌تواند در بسته‌های گردشگری زمستانه، ارائه شده و مخاطبان خاصی را به همراه داشته باشد. به‌ویژه در سال جاری، که از یک‌سو دو سال سکوت گردشگری را به‌واسطه شیوع ویروس کرونا تجربه کردیم و از سویی دیگر، در بسیاری از نقاط کشور بارش‌های برف کمی را شاهد بودیم.

علاقه‌مندان به عکاسی، خانواده‌ها، افرادی که دوست داشتند فرزندان کوچکشان تجربه برف و ساخت آدم‌برفی را در زندگی‌شان ثبت کنند و مواردی ازاین‌دست، این روزها مادام به‌دنبال نقاطی هستند که از برف پوشیده شده باشد.

حال که تقریباً نیمی از زمستان به لحاظ تقویمی گذشته آیا استان همدان توانست از این موقعیت‌ها بهره‌مند شود یا خیر؟

اقتصاد گردشگری به‌راستی این روزها نیازمند احیا است، مسیری که باید به توسعه اقتصاد محلی و منطقه‌ای گره بخورد تا بتواند خود را احیا کند و رونق اقتصادی را رقم بزند اما تمامی این مسیر در صورتی ممکن می‌شود که بازسازی‌ها، تحریک سرمایه‌گذاری در پروژه‌های زیربنایی مانند فرودگاه‌ها، مجتمع‌های رستورانی، جاده‌ها و غیره را شاهد باشیم و بتوانیم منافع اقتصادی را به کیفیت سفر پیوند و مخاطبان بیشتری را جذب کنیم.

از فرودگاه، وضعیت قطار همدان و جاده‌ای آن نمی‌خواهیم در این نوشتار صحبت کنیم، اما برنامه‌های سفر و جشنواره زمستانه تدارک دیده‌شده دراین‌بین، در این سطور خودنمایی می‌کند.

جشنواره زمستانه‌ای که سپهرغرب از اول دی‌ماه درگیر تقویم آن جهت معرفی بود و در نهایت، 21 دی‌ماه از سوی مسئولان حرف‌هایی از آن زده و در نهایت، 23 دی‌ماه در قالب جداولی منتشر شد.

در این خصوص مشخص شد که دوازدهمین جشنواره زمستانی استان همدان از تاریخ 27 دی‌ماه تا 11 بهمن‌ماه برگزار خواهد شد که در دل خود، جشنواره تخفیف‌هایی در قالب خدمات اقامتی، تفریحی، پذیرایی، سوغات، صنایع دستی و غیره، تخفیف هتل‌ها، مجتمع‌های تفریحی، سفره‌خانه‌های سنتی، سوغات‌سراها و غیره از 10 تا 40 درصد تخفیف، اجرای برنامه‌هایی ویژه مانند کارناوال شادی، جشنواره و مسابقه نقاشی کودکان، اجرای تئاتر خیابانی، بازی‌های زمستانه و اسنوموبیل‌سواری، مسابقه یخ‌نوردی در آبشار گنجنامه، مسابقه نقل‌های زمستانی را دارد.

روندی که قرار است با جنگ شادی، مسابقه آدم‌برفی، طناب‌کشی روی برف، اسکی و بازی‌های زمستانه، فستیوال ساخت مجسمه‌های یخی و برفی، نورافشانی و غیره پیوند بخورد و نمایشگاه صنایع دستی و سوغات، مسابقه آش زمستانی و غذاهای سنتی را نیز با خود به همراه دارد.

مسئولان همدان که این برنامه‌ها را بهار گردشگری همدان خواندند، بارقه‌های امید را به دل صنعت گردشگری همدان در حالی تزریق کردند که مخاطبان و عکاسان در اولین روز جشنواره یعنی 27 دی‌ماه 1400 شاهد لغو برنامه‌های شادپیمایی با عروسک‌های بلندقامت و اجرای گروه هنری بودند!

این برنامه که به‌نوعی قرار بود با مشارکت کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان پیش رود، به دلیل بارش برف لغو شد!

اما مگر می‌شود که برنامه جشنواره زمستانه به نحوی سازمان‌دهی و برنامه‌ریزی‌شده باشد که با بارش برف لغو شود؟ این ختم ماجرا نبود، مسابقه یخ‌نوردی هم به دلیل باد و بارش برف در گنجنامه نیز لغو شد.

درگیر نحوه نامناسب برگزاری جشنواره غذا در باغ نظری و مسائلی از آن قبیل هم نمی‌شویم، اما به‌راستی نمی‌توان ربط مسابقه نقاشی کودکان در کانون پرورشی فکری، ویژه‌برنامه روز زن در سالن ابن‌سینا یا مسابقه گلف در پیاده‌راه را با گردشگری زمستانه درک کرد!

اینکه هر اداره و سازمان که می‌خواهد برنامه‌ای را در زمستان برگزار کند، ما آن را در قالب جشنواره زمستانه مطرح کنیم؛ آیا درست است؟! که در نهایت هم با بارش برف برنامه‌هایی لغو شوند! پس جشنواره زمستانه را در بهار برگزار کنیم که برفی نیست...!

با این تفاسیر، برآن شدیم تا با استاد دانشگاه و کارشناس ارشد امور گردشگری، نویسنده و مترجم کتاب‌هایی چون «گردشگری ایران و ترکیه در مسیر ابریشم»، «خلاقیت در مدیریت سازمان و واحدهای کسب‌وکار»، «مدیریت مراکز و سازمان‌های فرهنگی و اجتماعی»، «توریسم و توسعه اقتصادی» و «مدیریت گردشگری پایدار» گفت‌و‌گویی در خصوص وضعیت همدان و حال روز جشنواره زمستانه و البته بایدها و نبایدها در این خصوص ترتیب دهیم که در ادامه آن را می‌خوانید:

   چرا گردشگری ما در زمستان گوشه‌نشین می‌شود؟

مرتضی خاکسار در گفت‌و‌گو با خبرنگار سرویس گردشگری سپهرغرب در خصوص گردشگری زمستانه عنوان کرد: این نوع از گردشگری، ازجمله مواهب طبیعی است که به دست خالق طبیعت در اختیار انسان‌ها گذاشته شده که از آن‌ها استفاده مختلفی در طول چهار فصل سال شود؛ یکی از این مواهب که می‌تواند در صنعت گردشگری آن را وارد و مبنای برنامه‌ریزی قرار داد و کارسازی کرد، «گردشگری زمستانه» است.

وی خاطرنشان کرد: با توجه به شروع فصل سرما و بارش بی‌نظیر برف و باران در شهرها و استان‌های مختلف کشور، نیازمند برنامه‌ریزی‌هایی در چارچوب‌های مختلف بودیم؛ از یک‌سو، مدیریت بحران و از سویی استفاده از این ظرفیت‌ها در جهت منافع.

این پژوهشگر اقتصاد گردشگری با اشاره به اینکه با استفاده از برنامه‌ریزی‌های مناسب می‌توان هر تهدیدی را به فرصت تبدیل کرده و از آن‌ها برای کسب درآمدهای ارزی بهره‌مند شد، افزود: به‌عنوان مثال در کوه‌های سوئیس و کشورهای اسکاندیناوی، نیوزلند و کشورهای سردسیر در زمستان برنامه‌ریزی‌های مدونی دارند.

خاکسار در تشریح این موضوع به ساخت هتل‌های یخی در زمستان اشاره کرد و گفت: هزینه اقامت در این هتل‌ها بسیار بالا است، مسئولان تهیه زیرساخت برای گردشگری زمستانه را در دستور کار دارند. اسکی، پاتیناژ، اسکی روی یخ و غیره ازجمله مواردی است که سرما و تهدید زمستان را می‌تواند به یک فرصت و ایجاد سرگرمی برای افراد، ایجاد ورزش‌هایی در سطح بین‌المللی برای افزایش رونق کسب‌وکار در سطح ورود تورهای گردشگری در قالب تیم و یا گردشگران زمستانی به آن کشور تبدیل کند.

وی با بیان اینکه حال باید دید به‌راستی چرا ما برای گردشگری در زمستان غالباً برنامه ای نداریم؟ چرا گردشگری ما به انزوا رفته و در زمستان گوشه‌نشین می‌شود؟ اظهار کرد: طبعاً عدم مدیریت و سوءمدیریت در ساختار اجرای گردشگری زمستانی، یکی از دلایل این اتفاق است.

مترجم کتاب «مدیریت گردشگری پایدار» در ادامه صحبت‌های خود تأکید کرد: متأسفانه، وابستگی ما به اقتصاد نفتی موجب شده تا خیلی از مواهب طبیعی، درآمدهای ارزی برای ایران و چهارفصله بودن کشورمان را نبینیم و از آن غافل شده و برنامه مدون و خاصی را نداشته باشیم و حتی به بودجه و برنامه‌ریزی خاصی برای گردشگری زمستانه و یا فرصت‌هایی که می‌توان از مواهب زمستان برای ایجاد بسترهای گردشگری تفریحی در این فصل بهره ببریم، توجهی نکنیم.

خاکسار تصریح کرد: عدم تبادلات علمی و تجربی در خصوص صنعت گردشگری زمستانه بین ایران و کشورهایی که دارای تجارب زیادی هستند مانند کشورهای اسکاندیناوی، کانادا و روسیه و نداشتن برنامه‌ای جهت ایجاد زیرساخت‌ها و جذب گردشگران در این مسیرباعث غافل ماندن ما از این موهبت می‌شود.

وی با بیان اینکه با این مسیر، نه‌تنها از درآمدهای آن غافل مانده‌ایم بلکه در انزوای عمیق تعطیلی گردشگری نیز فرو می‌رویم، اضافه کرد: مخاطبان ما که مردم هستند، در این روزها یا در خانه به سر می‌برند یا به نقاط دیگری سفر می‌کنند.

   بسترهای لازم برای رونق گردشگری زمستانه را مهیا کنیم

مؤلف کتاب «خلاقیت در مدیریت سازمان و واحدهای کسب‌وکار» با تأکید بر اینکه در قالب گردشگری زمستانه باید بسترهای مهم و جذابی را مهیا ساخت، اظهار کرد: وزارت میراث فرهنگی با همکاری وزارت ورزش برای ایجاد بسترهای لازم گردشگری برای استان‌های سردسیر کشور چه قدم‌هایی برداشته‌اند؟ چرا باید گردشگری در این استان‌ها مانند همدان به انزوا و تعطیلی کشیده شود؟

خاکسار ضمن ابراز گلایه‌مندی گفت: چرا ما برای برگزاری مسابقات اسکی در نقاط برف‌خیز خود در زمینه بین‌المللی، ورزش داخلی و خارجی اقداماتی را انجام نداده‌ایم؟ چرا وزارت ورزش و گردشگری در این زمینه برنامه مشخصی ندارند؟ مگر غیر از این است که کشورهای خارجی از کوه‌های بلند سوئیس استفاده‌های بهینه دارند، یخ‌نوردی می‌کنند و مسابقات اسکی را انجام می‌دهند؟ چرا ما چنین پیست‌هایی نداریم و چنین برنامه‌هایی را در دستور کارمان قرار نداده‌ایم؟

وی خاطرنشان کرد: چرا از مواهب طبیعی در شهرهای برف‌خیز کشورمان استفاده نمی‌کنیم؟ چرا پیش‌بینی وزارت ورزش و وزارت میراث فرهنگی در این زمینه کمرنگ است؟ چرا کمیته‌های استانی ادارات کل ورزش و میراث فرهنگی در این زمینه جلسات مشترکی در این عرصه ندارند؟

مترجم کتاب «مدیریت گردشگری پایدار» با تأکید بر اینکه نبود بسترهای لازم در این عرصه باعث می‌شود که فعالیت ما به تعطیلی کشیده شود و در انزوای خانگی به سر ببریم، اضافه کرد: به نظرم گردشگری زمستانه نه‌تنها تهدید نیست بلکه می‌تواند فرصت جالبی برای رونق کسب‌وکارهای درآمد ناخالص ارزی، تولید ناخالص ملی و تولید ناخالص داخلی باشد. یعنی می‌توانیم در این عرصه برنامه داشته باشیم و عاملی برای حرکت و کسب درآمد شود.

خاکسار با تأکید بر اینکه در ادارات کل استان‌ها که زیرمجموعه وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی، وزارت ورزش و جوانان هستند، تعامل و نشستی برگزار شود؛ گفت: باید نیازها و فرصت‌های استانی به‌صورت مطالبه اجتماعی برای کسب درآمد، ایجاد گردشگری ورزشی، شکوفایی اقتصاد و نخوابیدن چرخه اقتصاد در استان‌ها و شهرستان‌های ما در دستور کار قرار گیرد.

وی خواستار برنامه محوری در این مسیر شد و گفت: در صورت برنامه محوری می‌توان برای آن‌ها اعتبارات و بودجه‌های خاصی نیز در نظر گرفت و حداقل با افق برنامه‌های سال 1404 پیش رویم و شاهد تحول در صنعت گردشگری و خاموش نبودن چراغ آن در زمستان باشیم.

این پژوهشگر اقتصاد گردشگری در بخش پایانی گفت‌و‌گو با سپهرغرب چنین عنوان کرد: زمانی ما می‌توانیم موفق باشیم که در بستر گردشگری زمستانی یک برنامه مدون ارائه کنیم، استعدادها، چالش‌ها، فرصت‌ها و تهدیدها را در این مسیر ببینیم و عاملی برای ایجاد درآمد در این فصل سال را ایجاد کنیم.

  مسیری که در استان‌های دیگر چنین سرنوشتی نداشت...

استان کرمانشاه تورهای نیم‌روزه آفرود برفی را در دی‌ماه در حالی برگزار کرد که همان نیم‌روزها با آفرود برای گردشگران و علاقه‌مندان 398 هزار تومان تمام می‌شد.

در حالی که آن‌طور که بایسته و شایسته بود، همدان به‌عنوان یک شهر و البته استان کوهستانی با روستاهای پلکانی، سنگی و روستای رنسانسی ورکانه نتوانست از این موقعیت بهره لازم را ببرد.

روندی که شاید می‌توانست با بهره‌گیری از ظرفیت غذاهای زمستانی همدان که آش‌های مختلف در آن سهم بسزایی دارند و کوهستان الوند، گنجنامه و پیست اسکی که رونق‌بخش گردشگری هیجانی است تقویت شود و در عین حال با گرم شدن بازار حضور مسافران گردشگری روستائی،بازارگردی و خرید سوغات نیز به نان و نوایی برسند.