توافق خوب از نگاه رامین مهمان‌پرست

رامین مهمان‌پرست با تاکید بر اینکه مبنای روابط هر کشوری با سایر کشورها در سیاست خارجی منافع ملی آن کشور است و همین مسأله در همه توافقات دوجانبه، چند جانبه یا بین‌المللی باید در نظر گرفته شود، اظهار کرد: در واقع اگر قرار است توافقی شکل بگیرد، این توافق باید در برگیرنده منافع ملی کشورهای ذی‌نفع باشد؛ برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) یکی از مواردی است که حتماً اگر این موضوع در آن لحاظ نشود، به نتیجه‌ای نهایی نخواهیم رسید.

وی با اشاره به پیشینه توافق برجام خاطرنشان کرد: پیش از مذاکرات منتهی به توافق برجام، ابهامی توسط غربی‌ها و به صورت خودساخته و بر اساس ادعایی کذب در رابطه با فعالیت‌های صلح آمیز هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران مطرح شد و به بهانه این ادعاها، تحریم‌ها و فشارهای زیادی بر کشور ما تحمیل و قطعنامه‌های مختلفی در شورای امنیت علیه ما تصویب شد.

این دیپلمات ادامه داد: قدرت‌های بزرگ جهان تصمیم گرفتند برای نخستین بار برای جل بحرانی که خودشان ایجاد کرده بودند از راه دیپلماتیک اقدام کنند و آن را به الگویی برای حل سایر بحران‌های بین‌المللی تبدیل کنند؛ در همین چارچوب مذاکراتی صورت گرفت و نهایتاً به توافقی به اسم برجام رسیدیم. بر اساس برجام قرار بر این بود که در یک مدت زمان مشخصی راستی آزمایی از فعالیتهای هسته ای کشور ما توسط آژانس بین‌المللی انرژی اتمی صوت بگیرد و گزارش‌های آن ارائه شود و در قبال آن در زمانی که راستی آزمایی صورت می‌گیرد و ما محدودیت‌هایی را می‌پذیریم، همه تحریم‌های هسته‌ای و قطعنامه‌های صادره در این خصوص لغو شود و فعالیت اقتصادی ما با سایر کشورها به صورت عادی انجام شود.

مهمانپرست با بیان اینکه «ما به تعهدات خود عمل کردیم و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی گزارشات متعددی را ارائه کرد که همه نشان دهنده آن بود که ما به تعهدات خود پایبندیم»، تاکید کرد: نقض برجام در دولت آقای اوباما و عملاً با لغو نشدن تحریم‌ها اتفاق افتاد؛ عملاً تحریم‌ها لغو نشد و برخی را اعلام کردند تعلیق شده و برخی را اعلام می‌کردند که لغو شده اما در عمل موانع بسیاری وجود داشت و کشورها و شرکت‌های مختلف یا ترس داشتند یا تحت فشار بودند و نمی‌توانستند روابط اقتصادی طبیعی با کشور ما داشته باشند.

 با خروج آمریکا از برجام، این توافق به بن‌بست رسید

وی گفت: با تغییر دولت در آمریکا و روی کار آمدن ترامپ، این مسأله شدت یافت و با خروج آمریکا از برجام و تصویب تحریم‌های جدید علیه ایران، تقریباً برجام به یک بن‌بست رسید که با وجود ادعای کشورهای اروپایی مبنی بر اینکه می‌توانند خلاء خروج آمریکا را جبران و راهکارهایی مالی برای آن طراحی کنند، در عمل مشاهده کردیم که اتفاقی نیفتاد.

این کارشناس مسائل بین‌المللی در ادامه با اشاره به روی کار آمدن جو بایدن به عنوان رئیس جمهوری در ایالات متحده آمریکا اظهار کرد: دولت جدیدی در آمریکا روی کار آمد و آقای بایدن به عنوان رئیس دولتی دموکرات اعلام کرد که به دنبال احیای برجام است و می‌خواهد خلاف جهت سیاست‌های ترامپ عمل کند؛ از سویی دیگر نیز تغییراتی در دولت جمهوری اسلامی ایران رخ داد و آقای رئیسی به عنوان رئیس جمهوری روی کار آمد و اعلام کرد که گرچه قرار نیست اقتصاد ما شرطی شود و به مسأله برجام گره بخورد ولی در عین حال با شرط لغو کامل تحریم‌ها حاظریم مذاکرات را برای رسیدن به یک توافق خوب دنبال کنیم اما در کنار آن اقداماتی انجام خواهیم داد که فعالیت‌های اقتصادی ما متوقف به مساله برجام نباشد.

 طرف غربی در ابتدا به دنبال زیاده‌خواهی بود

مهمان‌پرست خاطر نشان کرد: با روی کار آمدن دولت سیزدهم مذاکرات با رویکردی جدید در وین ادامه پیدا کرد و طرف‌های مقابل مطالباتی را طرح کردند؛ شاید طرف غربی در ابتدا به دنبال زیاده خواهی و طرح موضوعات خارج از مسأله هسته‌ای کشور ما بود که با پاسخ‌های لازم از طرف هیئت‌های مذاکره کننده ایرانی روبرو شد.

وی با بیان اینکه «اگر قرار باشد ما به یک توافق خوب و کامل برسیم، صورت مسأله کاملاً روشن است»، ‌ تاکید کرد: ما اعلام می‌کنیم که فعالیت‌های هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران کاملاً صلح آمیز است و زیر نظر آژانس بین‌المللی انرژی اتمی راستی آزمایی‌های متعددی صورت گرفته که موید صلح آمیز بودن فعالیت‌های ما است؛ همچنین یک همکاری منظمی برقرار است و ما به عنوان عضو آژانس بین‌المللی انرژی اتمی که معاهده NPT را نیز امضا کرده‌ایم، باید از حقوق خودمان هم برخوردار باشیم و از دانش هسته‌ای در صنایع مختلف با بهره‌گیری از تکنولوژی‌های روز دنیا بهره‌مند شویم.

 اگر غرب به ویژه آمریکا به احیای برجام و وظایف خود پایبند باشد، ایران نیز به همه تعهدات خود پایبند خواهد بود

سخنگوی پیشین وزارت خارجه گفت: طرف مقابل ما هم باید تمام تحریم‌هایی که به بهانه هسته‌ای تصویب کرده و همچنین تمام تحریم‌هایی که در زمان آقای ترامپ اضافه شد را لغو کند و در عمل به لغو تحریم‌ها باید راستی آزمایی شود و فعالیت‌های اقتصادی ما با سایر کشورها باید به صورت طبیعی دنبال شود؛ اگر طرف‌های غربی به ویژه آمریکا این اقدام را انجام دهند، ما به محدودیت‌هایی که بر اساس برجام و طبق زمان‌بندی‌های تعیین شده، تعهد کرده بودیم، بازمی‌گردیم و هرکدام از زمان‌بندی‌ها که به پایان برسد، فعالیت‌های ما به شکل طبیعی ادامه پیدا خواهد کرد.

مهمان‌پرست اظهار کرد: اگر واقعاً طرف‌های غربی به ویژه آمریکایی‌ها به یک توافق پایبند باشند و علاقه‌مند به احیای برجام باشند، باید به وظایف خود عمل کنند و در کنار آن نیز جمهوری اسلامی ایران به همه تعهدات خود پایبند خواهد بود.

این کارشناس مسائل بین‌الملل در ادامه در پاسخ به اینکه آیا نشانه‌ای از به دست آمدن یک توافق خوب مشاهده می‌شود؟ خاطر نشان کرد: معمولاً یک چانه زنی در مذاکرات صورت می‌گیرد و طرف‌های مذاکره تلاش می‌کنند حداکثر خواسته‌ها و مطالبات‌شان را مطرح کنند؛ در این مذاکرات اگر کشوری بتواند از موضع قدرت صحبت کند، در رسیدن به مطالباتش موفق‌تر خواهد بود ولی اگر یکی از طرفین از موضع ضعف وارد شود، مجبور است که تن به خواسته‌های بیشتر طرف مقابل خود بدهد.

مهمان‌پرست افزود: اگر بخواهیم در مذاکرات احیای برجام طوری رفتار کنیم که نشان دهیم «مجبوریم» یا «نیاز به یک توافق داریم «طبیعی است که طرف‌های مقابل سعی می‌کنند زیادی طلبی داشته باشند و بخواهند خواسته‌های نا مشروعی را تحمیل کنند ولی اگر واقعاً ما از موضع «بی نیازی» وارد شویم و راه‌های مختلفی را برای مقابله با تحریم‌ها و رسیدن به منافع خود و شرطی نشدن اقتصاد دنبال کنیم و برنامه‌هایی در این زمینه داشته باشیم ولی در کنار آن مذاکرات را هم بطور جدی دنبال کنیم، طرف مقابل متوجه خواهد شد که اگر خواهان توافق است، باید به تعهدات خود عمل کند و اگر عمل نکند ما به مسیر خود ادامه می‌دهیم؛ در این چانه زنی‌ها هر کشوری که از موضع بی نیازی و اقتدار بالاتری برخوردار باشد، به هدف خود نزدیک‌تر می‌شود.

 احتمال می‌دهم که طرف‌های مذاکره در وین نهایتاً به یک توافق دسترسی پیدا کنند

وی اظهار کرد: من احتمال می‌دهم که طرف‌های مذاکره در وین نهایتاً به یک توافق دسترسی پیدا کنند ولی شرط آن این است که کشورهای غربی از طرح مسائلی که خارج از موضوع فعالیت‌های هسته‌ای کشورمان است دست بردارند و به تعهدات خود عمل کنند، ما خیلی سریع می‌توانیم به نتیجه نهایی برسیم.

 اقدامات انجام شده از سوی ایالات متحده آمریکا شاید نشانه‌ی کوچکی از تلاش برای رسیدن به توافق باشد

این دیپلمات پیشین همچنین برخی اقدامات انجام شده طی هفته‌های اخیر از جمله بازگرداندن برخی از معافیت‌ها تحریمی ایران از سوی دولت ایالات متحده آمریکا و نیز پرداخت بدهی ایران به سازمان ملل از محل پول‌های بلوکه شده در کره جنوبی را نشانه‌های کوچکی از تلاش برای رسیدن به توافق عنوان کرد و در عین حال گفت: ممکن است که طرف غربی این اقدامات را انجام می‌دهد تا نمایشی داشته باشد از اینکه می‌خواهد به برجام بازگردد اما هر اقدامی که قرار است در این خصوص انجام شود باید واجد شرایط اصلی مورد نظر جمهوری اسلامی ایران باشد و منافع ما را نیز تامین کند.

مهمان‌پرست ادامه داد: در واقع اگر آمریکا در عمل بخواهد به روش‌هایی متوسل شود که نشان دهنده همکاری آنهاست، باید این اقدامات خیلی جامع‌تر، بصورت بلند مدت و بدون محدودیت زمانی و بر اساس توافق اولیه برجام و به شکل لغو کامل تحریم‌ها باشد و روابط اقتصادی و تجاری ما با سایر کشورها را تسهیل و تضمین کند. اقدامات انجام شده از سوی ایالات متحده آمریکا تا کنون شاید نشانه کوچکی از تلاش برای رسیدن به توافق باشد ولی قطعاً آمریکا باید به چارچوبی بازگردد که بتواند نشان دهنده گام‌های واقعی برای رسیدن به توافق نهایی باشد.

 اگر در فعالیت‌های اقتصادی و تجاری و روابط با سایر کشورها هیچ محدودیتی نداشته باشیم یعنی اینکه ما به توافق خوبی رسیده‌ایم

وی در پایان خاطر نشان کرد: اگر ما در فعالیت‌های اقتصادی و تجاری و روابط با سایر کشورها هیچ محدودیتی نداشته باشیم و بتوانیم به عنوان کشوری مستقل بر اساس منافع کشور خود تصمیم گیری و اقدام کنیم یعنی اینکه ما به توافق خوبی رسیده‌ایم.