حجت‌الاسلام‌والمسلمین علی سرلک، عضو هیئت‌علمی دانشگاه هنر:

اعتکاف یک سیروسلوک فردی برای انجام تعهدات اجتماعی است

اعتکاف یکی از رویش‌های انقلاب‌ اسلامی در حوزه مناسک

در تفسیر دعای ماه رجب آمده است: «یا مَنْ اَرْجُوهُ لِکُلِّ خَیْرٍ؛‌ ای کسی که من امید دارم به او در هر خیری» درحال حاضر نه‌تنها جامعه ما، بلکه تمام جهان نیاز به امیدواری دارند؛ امید در میان مردم ما درحال کم‌رنگ شدن است، هر زمان این امید کم‌رنگ شود، تبعات آن در جامعه بشری نه‌تنها از باب ارتباط با خدا، بلکه در همه مسائل بسیار سنگین خواهد بود.

ماه رجب ماه اولیای الهی بوده و از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است و در اهمیت ماه رجب همین بس که خداوند فرموده است: «من ماه رجب را وسیله ارتباط بین خود و بندگانم قرار داده‌ام، پس هرکس به آن چنگ زند، به من مى‌رسد».

ازجمله فضیلت ماه رجب آن است که ایام‌البیض در آن واقع شده؛ یعنی روز سیزدهم، چهاردهم، پانزدهم و اعتکاف برای خدا و روزه‌داری که در آموزه‌های دینی بر آن تأکید و سفارش شده و نیز ولادت حضرت امیرالمؤمنین علی (ع) در روز سیزدهم همین ماه واقع است.

به همین مناسبت گفت‌وگویی را با حجت‌الاسلام‌والمسلمین علی سرلک، استاد حوزه و دانشگاه درباره اهمیت جایگاه ماه رجب و نحوه بهره‌مندی بیشتر از فضایل این ماه و اعتکاف ترتیب دادیم که در ادامه می‌خوانید:

عضو هیئت‌علمی دانشگاه هنر با بیان اینکه انسان معاصر یک انسان شتاب‌زده در پلتفرم مدرنیته بی‌محابا و سراسیمه است که آرام و قرار خود را از دست داده و به یک دلهره، پریشانی و افسردگی مفرط رسیده است، گفت: مصرف قرص‌های آرام‌بخش، مشروبات الکی، استفاده از مواد مخدر و بروز افسردگی‌ها گوناگون و مباحثی همچون میل به خودکشی، همگی سندرم‌ها و علائم این بیماری شتاب‌زدگی است.

حجت‌الاسلام‌والمسلمین علی سرلک افزود: دراین‌بین اعتکاف همچون چشمه جوشانی در بین کویر خشک و بی‌آب‌وعلف طراحی شده که عطش انسان را برای رسیدن به حقیقت فرو بنشاند.

این استاد حوزه و دانشگاه با تأکید بر اینکه درواقع اعتکاف آن سایه دلنشین در وسط یک تابستان داغ و بی‌رحم است که به‌واقع همه وجود انسان را ملتهب کرده و درواقع به معنای خلوت گزیدن با خدا از طریق مرور کردن اعمال خویش و درعین‌حال رابطه مستقیم با خدا برقرار کردن به‌وسیله نفی اغیار و فاصله گرفتن با روزمرگی‌ها است، تشریح کرد: به همین دلیل اعتکاف یک فرصت ناب است که انسان به تعبیر حضرت مولانا (هرکسی کو دور ماند از اصل خویش/ باز جوید روزگار وصل خویش)، به روزگار وصل خود بازگردد.

این پژوهشگر معارف اسلامی با تأکید بر اینکه عبادت فوق‌العاده مذکور (اعتکاف) به معنای مسئولیت‌گریزی اجتماعی و انزواطلبی‌های خاکستری نیست، بیان کرد: اعتکاف به معنای آن است که یک مؤمن خداجو از روزمرگی‌های بی‌معنا و تهی خود را فارغ کرده و بار دیگر انگیزه، نگاه و باور‌هایش را از معنویت سرشار کند و برای ارائه خدمت بهتر و گسترده‌تر در جامعه آماده شود.

حجت‌الاسلام‌والمسلمین سرلک افزود: به همین خاطر با وجود آنکه طبق قاعده و اصل خارج شدن از مسجد در بین فریضه اعتکاف درست نیست، اما برای انجام کارهایی همچون گره‌گشایی از کار مردم، عیادت از مریض و بدرقه مسافر این امکان پیش‌بینی و مجوز آن صادر شده است.

وی با تأکید بر اینکه اعتکاف درواقع عبادتی تنها برای خالق نیست بلکه برای خلق خدا و مردم هم هست، ابراز کرد: در دنیای امروز برای رسیدن به آرامش و پاکیزه کردن دل‌ها و درعین‌حال رسیدن به یک طهارت درونی، نیازمند به چنین خلوت‌هایی هستیم.

این استاد حوزه و دانشگاه با اشاره به اینکه درواقع اعتکاف یک سیروسلوک فردی برای انجام تعهدات اجتماعی و عمومی است، اظهار کرد: اعتکاف یکی از رویش‌های انقلاب اسلامی در حوزه مناسک و عبادت‌ها است که حقیقتاً اتفاق خوبی را در فضای کشور رقم زده و خوشبختانه مورد استقبال جوانان نیز قرار گرفته است.

عضو هیئت‌علمی دانشگاه هنر با تأکید بر اینکه استقبال جوانان از ایام‌البیض و اجتماع آن‌ها در مساجد بیانگر این است که اعتکاف پیامی برای دل‌های جوان و زلال است تا راه درست را پیدا کرده و مسیر را بپیمایند، تصریح کرد: با توجه به شرایط امروز جامعه به نظر بنده اگر بتوانیم جوانان را به سوی آن زلالی و طاهری سوق دهیم، کار بزرگی کرده‌ایم.

وی ادامه داد: دراین‌بین متولیان و مسئولان در جایگاه برنامه‌ریزی متأسفانه از این مسئله غافل هستند که جوانان یک فرصت بزرگ محسوب شده و جوانی خود به معنای چشمه‌ای زلال بوده؛ پس کافی است در مسیر حرکت این چشمه مانع و سدی ایجاد نکنیم تا به مرداب و گندآب بدل نشود.

حجت‌الاسلام‌والمسلمین سرلک با اشاره به اینکه اعتماد به جوانان در همه میدان‌ها نتیجه‌بخش بوده است و باید به‌عنوان یک ضرورت از سوی متولیان امر در دستور کار قرار گیرد، اذعان کرد: درنظر بگیرید که جنگ هشت‌ساله تحمیلی توسط جوانان بر پایه اعتماد امام (ره) به آن‌ها اداره شد.

این کارشناس مذهبی با تأکید بر اینکه هرجا از ذخیره جوانی و زلالی دل آن‌ها استفاده شود گره‌گشا خواهد بود، تصریح کرد: بر این اساس به نظر می‌رسد باید فضای جوانی را به‌درستی شناخت تا از این ظرفیت در حوزه‌های مختلف همچون فرهنگ، سیاست و اقتصاد به‌صورت بهتری بهره برد.

وی با تأکید بر اینکه باید جوانی را به‌عنوان یک فرصت شناخت، اذعان کرد: این مهم برای جوان و جامعه یک فرصت استثنایی و بزرگ است.

حجت‌الاسلام‌والمسلمین سرلک با خطاب قرار دادن برنامه‌ریزان و مدیران کشور در بخش‌های مختلف، عنوان کرد: جوانان را نه به‌عنوان تهدید، بلکه باید به‌عنوان فرصت دید و آن‌ها را دوست داشت تا بتوان برای این قشر مؤثر در جامعه برنامه‌ریزی کرد.

وی با اشاره به اینکه مهم‌ترین مسئله در برنامه‌ریزی برای جوانان درک آن‌ها است، خاطرنشان کرد: البته دراین‌بین جوانان نیز باید شرایط فعلی را درک کرده و گاهی اوقات با منفی‌بافی‌ها و مطلق‌نگری‌ها خدایی‌ناکرده به نا‌امیدی، یأس و انحرافات‌ کشیده نشوند.

مع‌الوصف؛ با توجه به آنچه گفته شد و درعین‌حال شرایط فعلی حاکم بر جامعه، در کنار استقبال بی‌بدیل از مساجد در ایام اعتکاف از سوی جوانان، باید از این فرصت توسط مدیران و مسئولان چنان که گفته شد، به‌عنوان یک فرصت بهره برده شود و درعین‌حال مساجد را تنها محلی برای عبادت معرفی نکنند. اگر به سیره پیامبر در رابطه با مسجد نگاه کنیم، ایشان مسجد را محل جمیع برنامه‌های ارزشی، اجتماعی، تربیتی و سیاسی می‌دانستند. درواقع آن حضرت مسجد را مرکز تحول، رشد و بالندگی جامعه در همه ابعاد به شمار می‌آوردند؛ بنابراین یکی از اشکالات متولیان امر این است که مسجد را فقط محل عبادت می‌دانند و معرفی می‌کنند، درحالی که مسجد هم محل عبادت، هم سیاست، هم تعلیم و تعلم، هم تربیت، هم قضاوت و حل‌وفصل مباحث سیاسی و هم محل آموزش است.