با نیازهای تغذیه‌ای کودکان مبتلا به سندرم داون آشنا شویم

این بشقاب فرشته‌‌هاست

این کودکان نیز مانند همه بچه‌ها، در دوره بلوغ با تغییرات هورمونی و افزایش وزن روبه‌رو هستند. از سوی دیگر به منابع غذایی خاصی نیز نیاز دارند.

با روز جهانی سندرم داون که اول فروردین است، نزدیک به 12 روز فاصله داریم اما از آنجا که در اولین روز سال جدید قاعدتا حواس‌مان بیشتر به سورسات نوروز است، بهتر دیدیم اکنون برای شما از نکات مهم درباره تغذیه این فرشته‌ها بنویسیم.

خواه یکی از این کودکان مهربان را در خانواده داشته باشیم یا نه، لازم است با نیازها و دغدغه‌های این گروه آشنا باشیم.

علاوه براین‌که با نزدیک‌شدن به تعطیلات با کاهش بیشتر تحرک بدنی و از سوی دیگر امکان دسترسی به خوراکی‌های مورد نیاز این کودکان نیز روبه‌رو می‌شویم و بهتر است تا قبل از پایان سال حواس‌مان به نیازهای تغذیه‌ای آنها باشد.

اضافه‌ وزن در کودکان و نوجوانان مبتلا به سندرم داون، از بحران‌های دوره رشد است. براساس آمار، بیش از 15درصد از کودکان و نوجوانان مبتلا به این عارضه دچار اضافه‌ وزن هستند.

چاقی و چاقی مفرط زمینه‌ساز ابتلا به بسیاری از بیماری‌هاست. تفاوتی میان افراد مبتلا به سندرم داون با دیگران از نظر تبعات اضافه‌وزن وجود ندارد. براساس آمارها، 50درصد از کودکان و نوجوانان یک ماهه تا 18ساله مبتلا به این عارضه، دچار اضافه‌وزن هستند.

دلایل متعددی هم برای این اضافه‌وزن وجود دارد که از آن جمله می‌توان به این موارد اشاره کرد:

متابولیسم پایین است: سوخت‌وساز در بدن افراد مبتلا به سندرم داون، پایین است. به همین دلیل کالری کمتری مصرف کرده و بیشتر کالری دریافتی در بدن آن ذخیره می‌شود.

کم‌کاری: غده تیروئید آنها کم‌کار است. این عارضه زمینه‌ساز اختلال در سوخت و ساز بدن و افزایش وزن است.

ضعف و قلب: حجم عضلانی پایین و مشکلات قلبی- عروقی زمینه‌ساز تاخیر در دستیابی به قدرت تحرک مناسب است. علاوه براین‌که باعث محدودیت فعالیت بدنی می‌شود. بنابراین با کاهش محدودیت‌های ورزشی- تحرکی روبه‌رو بوده و درنتیجه کالری دریافتی در بدن آنها به‌خوبی مصرف نشده و در بدن تجمع می‌یابد. درنتیجه شاهد اضافه‌وزن خواهیم بود.

ساختار: قامت و میزان رشد کودکان و نوجوانان مبتلا به سندرم دوان، کوچک‌تر از همسالان آنهاست. بنابراین به میزان غذا- کالری کمتری نیاز دارند. از سوی دیگر به دلایلی که به آن اشاره شد، میزان کالری دریافتی آنها با مصرف حتی مقدار کمی غذا هم بالاست. به‌همین علت دچار اضافه‌وزن به نسبت قامت و رشد خود می‌شوند.

عبور، دشوار است

با این‌که نوجوانان مبتلا به سندرم داون دچار اضافه‌وزن می‌شوند، اما در نقطه مقابل، در دوره نوزادی و ابتدای دوره کودکی با مشکل دریافت وزن مناسب روبه‌رو هستند. دلیل آن ضعف عضلانی و اختلال در توان مکیدن سینه مادر و دریافت شیر یا حتی شیرخشک است.

از سوی دیگر مشکلات قلبی می‌تواند به اختلال در تغذیه منجر شود. پس از طی شدن دوره نوزادی و دوره ابتدای کودکی، اختلال در تکلم و تاخیر در رویش دندان‌ها باعث تاخیر در گذر از تغذیه با شیر به سمت غذای جامد است.

همین مسأله نیز علت دیگری برای کاهش وزن نوزادان و کودکان در سن کم است. بنابراین والدین نباید تاکید و اصراری به افزایش وزن نوزادان و کودکان داشته و سعی کنند روند رشد کودک به شکل عادی پیش برود. به این علت که با افزایش سن کودکان مبتلا به سندرم داون با اضافه‌وزن روبه‌رو می‌شوند.

کنترل در آستانه کودکی

هرچه سن کودک پایین‌تر باشد، امکان تغذیه سالم او بیشتر است. به این دلیل که تغذیه تحت نظر کامل والدین انجام می‌شود. در برنامه غذایی روزانه او به این موارد دقت کنید:

1ــ پروتئین‌ها: با مصرف گوشت‌های سالم اعم از گوشت سفید (انواع ماکیان)، غذاهای دریایی و گوشت قرمز بدون چربی، پروتئین مورد نیاز بدن او باید تامین شود. علاوه بر منابع حیوانی، دریافت پروتئین از منابع گیاهی نیز مهم است. بنابراین مصرف کره بادام زمینی و لبنیات را نیز فراموش نکنید. علاوه بر این‌که لبنیات تامین‌کننده کلسیم مورد نیاز بدن بوده و بسیار ضروری هستند.

2ــ انواع ویتامین‌ها: منبع مهم ویتامین‌ها، میوه‌ها و سبزی‌های تازه هستند. علاوه‌بر آبمیوه تازه، کودک باید از میوه و سبزی نیز استفاده کند.

3ــ املاح: انواع حبوبات و به‌ویژه انواع سبوس‌دار آن برای تامین املاح مناسب هستند. برای مثال عدسی، سوپ، آش و ... منابع خوب دریافت املاح هستند.

4ــ مکمل‌ها: بسیاری از متخصصان تغذیه مصرف مکمل‌ها را نیز توصیه می‌کنند. برای این منظور باید حتما با متخصص تغذیه مشورت کنید.

کنترل در آستانه نوجوانی

مساله بلوغ از تغییرات مهم در زندگی همه کودکان و به‌ویژه کودکان مبتلا به سندرم داون است. به این علت که زمینه‌های اضافه‌وزن در این نوجوانان بیش از همسالان آنها وجود دارد. برای جلوگیری از اضافه‌وزن به این موارد دقت کنید.

1ــ براساس مفاهیم: نوجوانان ــ بسته به میزان آموزش و درصد ابتلا ــ متوجه مفاهیم لاغری، چاقی، بلندی و کوتاهی قد، خوب و بد و ... می‌شوند. بنابراین براساس همین موارد می‌توانید با آنها درباره نحوه تغذیه صحبت کنید. درواقع تا حد مناسبی متوجه می‌شوند که بدن سالم، چه ویژگی‌هایی دارد.

2ــ تئوری قلاب: آنها را با آنچه می‌تواند شادشان کند آموزش دهید. برای مثال با تفریح و تحرک شاد می‌شوند. از همین ویژگی استفاده کرده و حتما آنها را در کلاس ورزشی ثبت‌نام کنید. ورزش علاوه‌بر حفظ سلامت جسمی روی روان آنها و آموزش مهارت‌های جسمی ــ حرکتی آنها تاثیر بسیار مثبتی دارد. علاوه‌براین، قلاب خرید بسیار مهم است. آنها را همراه خودتان ببرید. به‌این‌ترتیب شیوه انتخاب درست را به آنها آموزش می‌دهید.

3ــ ورزش: در این سن حتما باید متناسب با توانایی فرزندتان او را در یک کلاس ورزشی ثبت‌نام کنید. این کار علاوه‌بر تامین تحرک بدنی لازم و کنترل‌وزن، می‌تواند مهارت‌های حرکتی، اجتماعی و گفتاری فرزند شما را نیز بهبود بخشد.

این نکات مهم را به خاطر بسپارید

همراهی آنها: فرزندتان را در مصرف و تهیه غذا مشارکت دهید. کودکانی که برای صرف غذا همکاری کرده و در این زمینه درست آموزش می‌بینند، در آموزش مهارت‌های دیگر نیز بهتر عمل خواهند کرد. علاوه‌براین‌که اگر بیاموزند با دست کار کنند، مهارت‌های حرکتی آنها بیشتر و بهتر خواهد شد.

همراهی شما: برنامه غذایی را طوری تنظیم کنید که فرزند شما، همراه شما غذا میل کند. علاوه‌براین‌که عادت‌های غذایی شما و آنچه فرزند شما می‌بیند در شکل‌گیری عادت‌های درست و غلط غذایی مهم است. بنابراین سعی کنید خوراکی‌های مضر مانند انواع تنقلات، نوشابه‌ها، دسرهای ناسالم و ... را از عادت غذایی خود و فرزندتان حذف کنید.

به این موارد دقت کنید

1ــ نوشیدن کافی: یبوست از مشکلات شایع در افراد مبتلا به سندرم داون است. دریافت میزان کافی آب و مایعات سالم، باعث جلوگیری از ابتلا به یبوست می‌شود.

2 ــ فیبر کافی: کودکان مبتلا به سندرم داون با اختلال گوارشی روبه‌رو هستند. معمولا این عارضه به شکل یبوست دیده می‌شود. بنابراین در غذای روزانه آنها باید موادغذایی حاوی فیبر بالا وجود داشته باشد. میوه‌ها و سبزی‌ها، حبوبات و غلات و برنج و نان سبوس‌دار ازجمله این خوراکی‌ها هستند.

3 ــ جامدات کافی: کودکان و نوجوانان مبتلا به سندرم داون، در معرض خطر اضافه‌وزن قرار دارند. بنابراین استفاده از خوراکی‌های سالم جامد، باعث سیری بلندمدت آنها شده و در نتیجه خطر مصرف تنقلات را در آنها کاهش می‌دهد.

4 ــ شیرینی ممنوع: مصرف نوشابه‌های گازدار، نوشابه‌های ورزشی، آبمیوه‌ها، شکلات شیری، شیرینی و شکلات و دیگر خوراکی‌هایی از این دست ممنوع است. به این دلیل که اولا، باعث افزایش وزن آنها شده و ثانیا، خطر ابتلا به دیابت اکتسابی (دیابت نوع دوم) را افزایش می‌دهد.

5 ــ بدون گلوتن: افراد مبتلا به سندرم داون معمولا به گلوتن حساسیت داشته و دچار بیماری سلیاک هستند. بنابراین رژیم غذایی بدون گلوتن برای آنها مناسب است. بنابراین باید در انتخاب نان دقت کرده و انواع بدون گلوتن را خریداری کنید. علاوه‌براین هر نوع خوراکی حاوی گلوتن باید از برنامه غذایی حذف شود.

مهتاب خسروشاهی 

منابع: protectedtomorrows.com