بازی جدید آمریکایی‌ها برای جلوگیری از احیای برجام

مذاکرات وین همچنان ادامه دارد و کش و قوس‌های آن مبنی بر دست یابی به توافق بین دو طرف پابرجاست. وضعیت کنونی مذاکرات هنوز به نتیجه نهایی نرسیده و طرفین هر چند مدت یکبار اعلام امیدواری یا ناامیدی از توافق می‌کنند. اما به نظر می‌رسد دولت آمریکا با این اقدامات و شرط و شروط‌ها توافق را از مسیر عزت‌مندانه برای ایران دور می‌کند.

1- آمریکایی‌ها بازی جدید خود را این‌گونه راه انداخته‌اند: سخنگوی وزارت خارجه آمریکا طی اظهاراتی بهانه‌جویانه گفت: خروج ترامپ از برجام، تروریستی اعلام کردن سپاه پاسداران و ترور سردار سلیمانی، نه تنها مانع ایران نشده بلکه موجب توسعه برنامه هسته‌ای آنها و البته بدتر شدن شرایط آمریکا در منطقه شده است. 

او افزوده: بین سال 2019 و 2020، تعداد حملات توسط گروه‌های تحت حمایت ایران تا 400 درصد افزایش یافته که این پس از خروج از برجام و قرار دادن سپاه در لیست تحریم‌ها و ترور سردار سلیمانی روی داده است.

2- بسیار روشن است که افزایش حملات به نیروهای آمریکایی که ند پرایس سعی کرده آن را به نیروهای به گفته او تحت حمایت ایران نسبت دهد، پاسخ طبیعی به حضور نظامی غیر قانونی و نامشروع آمریکا در منطقه است و ارتباطی به برجام ندارد.

3- ماهیت اصلی برجام مبتنی بر «رفع تحریم‌های اقتصادی در قبال محدودسازی برنامه هسته‌ای ایران» است و هیچ ارتباطی به موضوعات منطقه‌ای و سیاست‌های جمهوری اسلامی ایران که نفی هرگونه حضور و مداخله سیاسی و نظامی بیگانه در منطقه است، ندارد.

4- برخی بر این باورند اظهارات فوق، اقدامی برای خنثی‌سازی فشار مخالفین مذاکرات وین در داخل آمریکاست اما واقعیت آن است که مرتبط نمودن برجام به تحولات منطقه‌ای به نوعی تلاش برای «ماهیت‌سازی جدید» برای برجام است.

5- اظهارات ند پرایس و به‌دنبال آن فضاسازی‌های رسانه‌ای غرب، عملا دادن آدرس غلط در خصوص وجود پیوند میان برجام و تحولات منطقه‌ای است و می‌تواند موجب شکل‌گیری انتظارات جدید در مخالفین داخلی در این کشور شود.

6- پشت‌پرده این سناریو زمانی آشکارتر می‌شود که بدانیم در کنگره آمریکا لایحه‌ای با حمایت هر دو حزب دموکرات و جمهوری‌خواه در حال بررسی است که طبق آن پنتاگون باید به کنگره گزارش کند که ایران چند درصد از منابع مالی آزاد شده را برای تقویت گروه‌های نیابتی‌اش در منطقه استفاده می‌کند. 

سیاست‌های منطقه‌ای ایران که مبنای آن مقابله با نفوذ و تهدیدات ناشی از حضور نظامی نیروهای خارجی در منطقه است، نه ارتباطی به برجام دارد و نه خروج آمریکا از برجام تاثیری بر آن داشته است.

7- پیش از برجام نیز ایران قاطعانه با تجاوز سربازان انگلیسی به حریم آبی خود برخورد کرد و اقداماتی همچون سرنگونی پهپاد متجاوز آمریکایی، حمله موشکی به مقر تروریست‌ها در دیرالزور، اقدام موشکی علیه پایگاه آمریکایی عی‌الاسد، هدف قرار دادن مقر موساد در اربیل عراق و... نیز مصادیقی از راهبرد قاطع و منطقی ایران به تهدیدات امنیتی مختلف بوده است.

8- ایران همواره تاکید کرده در حفظ حریم امنیتی خویش و منطقه سر سوزنی کوتاه نخواهد آمد و مذاکرات مربوط به رفع تحریم‌های ظالمانه را تحت هیچ شرایطی به سیاست‌های منطقه‌ای و دفاعی خود گره نخواهد زد. 

در حالی که دولت بایدن بدلیل فقدان اقتدار و اراده لازم برای پیشبرد مذاکرات تاکنون نتوانسته و یا نخواسته گام‌های ضروری برای حصول توافقی قوی را بردارد، 

سخنانی از جنس اظهارات سخنگوی وزارت خارجه آمریکا این گمانه را تقویت می‌کند که کاخ سفید به جای تلاش بیشتر برای رفع موانع خودساخته، بدنبال پیچیده‌سازی روند مذاکرات برای فرار از مسئولیت و حفاظت از اعتبار سیاسی دموکرات‌ها است.

9- تاکید ایران همچنان بر یک توافق قوی با تعهدات طرف مقابل و تضامین مشخص برای رفع تحریم‌ها همراه با راستی‌آزمایی میزان التزام طرف مقابل است. بایدن و حزب دموکرات که این روزها در مخمصه شکست‌های منطقه‌ای از یک سو و درگیر شدن در جنگ اوکراین از سوی دیگر و مخالفت‌های انتخاباتی حزب رقیب در داخل روبروست؛ در صددند با ایجاد فشارهای مصنوعی با قصد تاثیرگذاری بر افکار عمومی مردم، تیم مذاکره‌کننده ایران را تحت فشار قرار داده و به اهداف خود برسند. البته این آرزویی واهی است که تحقق نخواهد یافت.