دل که فاصله گرفت، حرف هم بی‌تأثیر می‌شود

 وقتی دل‌ها فاصله پیدا کرد، حرف‌ها نیز در دل‌ها تأثیر نمی‌گذارد و نفوذ کلام در بین انسان‌ها را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد. سؤال اصلی این است که چه کنیم تا در دل‌های یکدیگر نفوذ کنیم و ارتباط‌مان، ارتباطی صمیمی و بدون هیچ‌گونه صحنه‌سازی و تعارفات معمول باشد؟

 برخورد صادقانه قلب‌ها را شکار می‌کند

برخورد صادقانه قلب‌ها را شکار می‌کند. صداقت یعنی یک‌رنگی، یعنی تلاش برای همانی که هستیم، نه آن چیزی که دیگران دوست دارند. گاهی انسان می‌خواهد برخوردی طبیعی و بدون تملق داشته باشد، اما رفتار طرف مقابل انسان را در ظاهر مجبور به رفتاری می‌کند که چه بسا خود را در عملی انجام شده می‌بیند. اگر بخواهیم واضح‌تر بگوییم، باید گفت گاهی وقتی زن و مردی در زندگی زناشویی به یکدیگر ابراز محبت می‌کنند، کسی که این ارتباط صادقانه را می‌بیند، گاهی حس حسادت می‌کند. این موضوع باعث می‌شود انسان برای اینکه مواظبت بر صادقانه‌های خود با همسر را حفظ کند، برای دوری از کم کردن حس حسادت دیگران ارتباط خود را با همسر کم‌رنگ می‌کند. همین امر باعث می‌شود زن برای اینکه خود را در دل شوهر جای دهد، رفتار‌های غیرصادقانه از خود نشان می‌دهد. از این جهت باید زن و شوهر در ابراز محبت به یکدیگر در مقابل دیگران مواظب باشند که از مرز تعادل خود خارج نشوند، یعنی نه آنچنان ابراز محبت کنند که نقل مجالس شود و نه آنچنان سرد و غیرعاطفی برخورد کنند که به نوعی بی‌احترامی و تحقیر یکدیگر حساب شود.

 نفوذ کلام پدر و مادر در دل فرزند

در مثالی دیگر در ارتباط فرزند با پدر و مادر، صداقت در رفتار و از بین رفتن نفوذ کلام می‌توانیم به این مطلب اشاره کنیم که اگر پدر و مادر در محیط زندگی فضای صمیمی و به دور از برخورد‌های خشن و مطالبه‌گرانه داشته باشند، فرزندان به صداقت نزدیک‌تر می‌شوند. وقتی پدر و مادر فرزندان را مجبور به کاری کنند، چه بسا در یک مقطعی فرزندان به حرف پدر و مادر گوش کنند، اما بعد از مدتی فضای حاکم بر زندگی کم‌کم ابهت و تأثیرگذاری کلام پدر و مادر را بر فرزندان کمرنگ می‌کند، لذا یا از روی ناچاری به حرف آنان گوش می‌کنند یا برای اینکه از آن فضای سختگیرانه خارج شوند، در مقابل پدر و مادر خود را خوب جلوه می‌دهند، اما در غیاب آنان کار خودشان را انجام می‌دهند، از این رو حرف پدر و مادر در دل فرزندان رسوخ نمی‌کند و فقط برای صحنه‌سازی حرف آنان را گوش می‌دهند، اما اگر پدر و مادر از فرزندان به اندازه ظرفیت و توان تقاضا کنند و آنان را در انجام خواسته‌های خود مجبور نکنند، فرزند نیز برای حرف والدین اهمیت قائل می‌شود و این نشان از نفوذ کلام پدر و مادر در دل فرزند دارد.

 صداقت و یک‌رنگی در گفتار و رفتار

پس بدانیم صداقت و یک‌رنگی باعث می‌شود حرف انسان در دل‌ها بیشتر نفوذ کند و مهم‌ترین یک‌رنگی نیز، یک‌رنگی در حرف و رفتار است.

هر کسی این نوع برخورد را داشت، یقین بداند در دل دیگران نفوذ خواهد کرد. از این جهت است که مولای متقیان، حضرت علی (ع) می‌فرمایند: هر گاه باطنت با ادعایت یکى شد، صداقت تو ثابت مى‌شود و پایین‏‌ترین حدود راستگویى این است که زبان با دل یکسان باشد و باهم مخالفتى نداشته باشند.

 برای خود می‌خواهی برای دیگران هم بخواه

از قدیم‌الایام گفته‌اند آنچه برای خود می‌خواهی برای دیگران نیز بخواه. گاهی انسان‌ها به دنبال منافع و کسب سود برای خودشان هستند و صرفاً تا جایی در ارتباط با دیگران با آنان هستند که به این مقصد برسند. متأسفانه این مصداق بین نزدیک‌ترین انسان‌ها نیز گاهی اوقات اتفاق می‌افتد، مثلاً دو نفر که زندگی زناشویی را در کنار هم شروع کرده‌اند، چه بسا در اول زندگی فقط به خاطر عشق و علاقه و محبت به یکدیگر بدون توجه به منافع شخصی، صمیمی‌ترین زندگی را داشتند، اما کم‌کم به خاطر اتفاقات مختلف پیرامون خود تحت تأثیر قرار گرفته و محبت و صمیمیت خود را شرطی کرده‌اند و تا وقتی به یکدیگر ابراز محبت می‌کنند که منافع هم را تأمین کنند، و الا در صورت ضرر به منافع یک نفر دیگری رابطه را کم می‌کند و در این حالت است که دیگر دل‌ها باهم فاصله می‌گیرند. دل که فاصله گرفت حرف نیز تأثیرش را از دست می‌د‌هد، اما اگر این طور نبود در شادی و غم و در هر حالتی در کنار هم خواهند بود و آنچه برای خود می‌خواهند برای همسر نیز می‌خواهند. پس شخص بداند اگر برای خود شرمساری نزد همسر را نمی‌خواهد برای همسر نیز شرمساری در مقابل خود را نخواهد و او را در این مسیر کمک و دلداری دهد. این همراهی باعث می‌شود حرف‌های دیگر او نیز در دل همسر تأثیرگذار باشد و صمیمیت در زندگی واقعی و در حد عالی باشد. معاشرت بر اساس مقدم کردن خواسته‌های خود بر دیگران و آنچه برای خود پسندیده می‌شود برای دیگران نیز پسندیدن، باعث نفوذ در دل‌ها می‌شود. هر کسی خود را وقف خدمت به دیگران بدون نگاه به منفعت از آنان کند، یعنی نیاز خود را بر دیگران مقدم دانسته است. اگر آنچه را او برای خود می‌پسندد برای دیگران نیز بپسندد خدای متعال محبت او را در دل‌ها ایجاد می‌کند.

 اخلاص و عمل بدون منت

اخلاص و عمل بدون منت باعث نفوذ در دل‌ها و تسخیر قلوب می‌شود. چه انسان‌هایی که دارای ثروت و مقام بودند، اما نتوانستند بر دل‌ها حاکم شوند و با رفتن مادیات آنان نیز از خاطره‌ها و قلب‌ها رفتند، اما چه انسان‌هایی که سرمایه‌شان اخلاص و خدمت به مردم بدون منت گذاشتن و توقع داشتن بود و باعث نفوذ در دل‌های مردم شدند. نمونه بارز امروز آن محبت و ارادت مردم به سردار دل‌ها، حاج قاسم سلیمانی است. او برای خدا خالصانه کار کرد و دنبال مطرح کردن خود با خدمت به دیگران نبود، از این رو خداوند نیز او را در دل‌ها نفوذ داد و مردم قلباً او را دوست داشتند. اخلاص یعنی خود را از تملق و تمجید دیگران رها کردن، پس بدانیم که اگر خواستیم در دل مردم نفوذ کنیم، باید برای خدا و بدون توقع به جامعه خدمت کنیم و هر کاری را برای رضایت او که آفریننده همه و تسخیر‌کننده قلوب است، انجام دهیم.

 ادب در گفتار هنگام همکلامی با دیگران

یکی از راه‌های مهم تسخیر قلوب انسان‌ها سخن گفتن مؤدبانه و محترمانه است. بهترین نوع ارتباط با یکدیگر از طریق گفتار است و شخصیت هر کسی نیز در پشت زبان اوست. به تعبیر زیبای مولای متقیان، امیر علی (ع) «مرد در زیر زبانش پنهان است، پس هرگاه سخن گوید، آشکار شود». همان طور که شاعر می‌گوید: تا مرد سخن نگفته باشد، عیب و هنرش نهفته باشد. وقتی انسان صحبت و در صحبت خود ادب و نزاکت را حفظ می‌کند و شخصیت دیگران را محترم می‌شمارد، یقیناً دل‌های دیگران نیز جذب این ادب شده و دوست دارند هر حرف او را برای خود الگو و شاخص زندگی قرار دهند. ادب در گفتار شخصیت انسان‌ها را بزرگ می‌کند و همگان انسان مؤدب را صاحب نفوذ در دل‌های خود می‌دانند. بهترین راهی که زوج‌های جوان در زندگی می‌توانند برای نفوذ کلام در قلب دیگری داشته باشند، اگر ادب و احترام در گفتار در بین انسان‌ها از بین رفت، دل‌ها نیز باهم فاصله پیدا می‌کنند و وقتی دل‌ها فاصله گرفت، حرف‌ها نیز تأثیری در اذهان نخواهند داشت.

 ابراز و آشکار کردن محبت

یکی از راه‌های مهم نفوذ در دل‌ها، ابراز علاقه و نشان دادن ارادت عملی به دیگران است. بی‌اعتنایی و بی‌خیالی نسبت به اطرافیان و کسانی که چه بسا سال‌ها در کنار هم زندگی می‌کنیم، یک زندگی سرد و بی‌روح را برای ما می‌سازد. در حالی که با یک گام ساده می‌توان این شیوه را تغییر داد، یعنی با ابراز علاقه که گاهی از طریق گفتن است، مثلاً به همسر بگوید که من تو را دوست دارم و به تو علاقه‌مندم. همین گفتار ساده، اما واقعی، باعث استحکام زندگی و تأثیرگذاری کلام و نفوذ در دل طرف مقابل می‌شود. از همین رو است که امام باقر (ع) فرموده‌اند: «اگر دوستش داری، به او بگو و او را از دوستی و علاقه خود آگاه کن.» این کار موجب دوام دوستی و تقویت پیوند‌ها می‌شود. گاهی اوقات این ابراز محبت با هدیه دادن، گاهی با سرکشی و رسیدگی به نیاز‌های همنوعان و گاهی با شرکت دادن آنان در گروه‌های جمعی و حلقه‌های معرفتی و تربیتی است.