کریم اهل بیتی که حق‌شناسی و میهمان‌نوازی‌اش زبانزد است

اصغر دهقانی‌مروج افزود: ولادت با سعادت امام حسن مجتبی (ع) در نیمه ماه مبارک رمضان در سال سوم هجری در مدینه بود. ایشان نخستین ثمره ازدواج امیرالمؤمنین (ع) و حضرت زهرای مرضیه (س) است؛ وقتی این مولود مبارک متولد شدند و اطرافیان در مورد نام ایشان سؤال کردند، امیرالمؤمنین (ع) و حضرت زهرا (س) فرمودند که ما بر پیامبر (ص) خدا پیشی نمی‌گیریم؛ زمانی که این مولود مبارک را به محضر پیامبر (ص) آوردند، حضرت فرموند همان‌طور که شما بر من سبقت نگرفتید، من هم از خداوند سبقت نمی‌گیرم و منتظر می‌مانم که نام مبارک امام حسن (ع) را خداوند تبارک و تعالی انتخاب کرد و به‌وسیله فرشته وحی به پیغمبر بزرگوار اسلام ابلاغ کرد و ایشان نام این مولود مبارک را «حسن» گذاشتند.

دهقانی‌مروج ابراز کرد: وجود بابرکت ایشان در دوران حیات پیغمبر اکرم (ص) بود که از نعمت وجود پیامبر (ص) استفاده کردند؛ کنیه حضرت ابومحمد است و یک کنیه بیشتر ندارند، از القاب ایشان می‌توان تقی، ولی و زکی را نام برد. وجود نازنین حضرت (ع) 47 سال عمر مبارک داشته و در سال 50 هجری به تحریک معاویه توسط همسر خودشان جعده مسموم و شهید شدند.

سرپرست اداره فرهنگی و توسعه اندیشه اسلامی سازمان جهاد کشاورزی استان همدان با بیان اینکه دوران خلافت و حکومت ایشان 6 ماه و سه روز بیشتر طول نکشید، گفت: وجود نازنین حضرت فضائل بسیار زیادی داشت؛ ایشان جزء اهل کساء و آل عبا و از اهل بیت پیامبر بزرگوار اسلام هستند. آیات زیادی در رابطه با اهل بیت نازل شده است، مهم‌ترین و برترین آیاتی که در شأن اهل بیت وجود دارد، آیه تطهیر است. وقتی این آیه در شأن اهل بیت نازل شد، پیغمبر خدا (ص)، حضرت زهرا (س)، امیرالمؤمنین (ع)، امام حسن (ع) و امام حسین (ع) را زیر عبایی جمع کردند و فرمودند خدایا این‌ها اهل بیت من هستند، پلیدی و گناهان را از آن‌ها دور کن و این‌ها را پاکیزه نگه دار. ما باید به آیاتی که درباره فضائل اهل بیت وارد شده، بیشتر بپردازیم و آن‌ها را به‌واسطه قرآن بشناسیم.

وی افزود: پیامبر (ص) فرمودند من دو چیز گران‌بها را در بین شما به یادگار می‌گذارم؛ یکی کتاب خدا، یکی اهل بیت (ع). اهل بیت جدای از قرآن نیستند و اگر ما به‌واسطه قرآن و آیاتی که در شأن ایشان وارد شده، آنان را بشناسیم، خیلی از کارها راحت‌تر پیش خواهد رفت.

دهقانی‌مروج با اشاره به اینکه اگر بخواهیم به سیره اخلاقی امام حسن مجتبی (ع) مختصر بپردازیم می‌توانیم بگوییم بخشنده‌ترین، باسخاوت‌ترین، حلیم‌ترین، راستگوترین و عابد‌ترین مردم زمان خودشان هستند، افزود: آنقدر ایشان عابد و پارسا بوده‌اند که وقت نماز رنگ از رخسارشان می‌پرید و همواره در انتظار وقت نماز بودند؛ زمانی که حضرت برای عبادت و نماز به درب مسجد می‌رسیدند، سرشان را به سمت آسمان بلند می‌کردند و می‌فرمودند خدایا میهمان تو بر در خانه تو آمده است.

وی اذعان کرد: امام حسن مجتبی (ع) شخصی است که به عشق زیارت کعبه 25 مرتبه با پای پیاده به زیارت رفته‌اند، درحالی که چهارپا در اختیارشان بوده، اما به خودشان اجازه ندادند که برای زیارت خدا سوار بر اسب یا شتر بشوند. بسیاری از افرادی که در سفرها همراه ایشان بودند، وقتی ادب حضرت را می‌دیدند، آن‌ها هم امام حسن (ع) همراهی می‌کردند و پیاده به سمت خانه خدا می‌رفتند.

دهقانی‌مروج از دیگر ویژگی‌های بارز حضرت که نیاز به معرفی دارد را کرامت و بخشندگی امام حسن مجتبی (ع) دانست و افزود: ایشان آنقدر کریم و بخشنده هستند که به کریم اهل بیت معروف شدند؛ از ایشان سؤال کردند که کرم چیست؟ فرمودند کرامت آن است که وقتی نیازمندی به انسان مراجعه کرد، قبل از اینکه درخواست بکند، درخواستش را پاسخ دهیم و او را بی‌نیاز کنیم و نگذاریم چهره نیازمندی او نمایان شود.

وی گفت: حضرت به‌واسطه صفت بخشندگی که در وجودشان هست، دو بار تمام اموال و دارایی خود را در راه خدا خرج کردند و به فقرا و نیازمندان دادند. سه بار همه ثروت خود را دو نیم کردند، نیمی را برای خودشان نگه داشتند و نیمی را در راه خدای تبارک و تعالی بخشیدند که این یک صفت بسیار بارز است و هر انسان آزاده‌ای وقتی می‌بیند شخصی چنین کرامتی دارد، قطعاً محب او می‌شود. در ایام کرونا به تأسی از اهل بیت (ع) گروه‌هایی تشکیل شد و بسته‌های حمایتی فراهم کردند و به خانواده‌های نیازمند رساندند که کار بسیار زیبایی بود.

دهقانی‌مروج با اشاره به اینکه امام مجتبی (ع) مورد اکرام و احترام ویژه پیغمبر خدا (ص) بودند، افزود: آنقدر پیامبر این مولود را دوست دارند که می‌فرمایند محبوب‌ترین اهل بیت حسن و حسین هستند و در شأنشان می‌فرمایند که حسن و حسین سیدان و جوانان اهل بهشت هستند. در روایتی دیگر درباره شأن آن حضرت می‌فرمایند که اگر عقل را ما به‌عنوان یک شخص درنظر بگیریم، وجود نازنین امام حسن (ع) می‌تواند مصداق عقل باشد؛ این توصیف نشان می‌دهد که تمامی کارهای حضرت عاقلانه انجام می‌گرفته است.

وی ابراز کرد: یکی از مسائل و مباحث سیاسی که در دوران امام حسن (ع) اتفاق افتاد؛ بحث صلح حضرت با معاویه بود که شاید عده‌ای اعتراض بکنند که چرا امام حسن (ع) صلح کرد اما امام حسین (ع) قیام کرد؟ باید بدانیم که هیچ فرقی بین صلح امام حسن (ع) و قیام امام حسین (ع) نیست؛ صلح امام حسن (ع) زمینه‌ساز قیام امام حسین (ع) است. اهل بیت تکلیف دارند اسلام را حفظ بکنند، بنابراین یک روز حفظ اسلام به این است که صلح بکنیم مثل امام حسن (ع) و یک روز هم بقای اسلام به این است که مثل سیدالشهدا (ع) قیام بکنیم.

دهقانی‌مروج در توضیح صلح امام حسن (ع) افزود: آن روزی که باید صلح کنیم، اگر قیام کنیم اسلام ضربه می‌بیند و آن روزی هم که باید قیام بکنیم اگر بنشینیم و صلح کنیم، اسلام ضربه می‌بیند. امام حسن (ع) یک کار تاریخی و دقیق انجام داد؛ بنابراین اگر معاویه به آنچه در صلح‌نامه بیان شده عمل می‌کرد و صلح‌نامه را پاره نمی‌کرد، وضعیت اسلام و مسلمین خیلی بهتر پیش می‌رفت. امام حسن (ع) دیدند اگر به جنگ ادامه دهند مسلمین کشته می‌شوند، خونشان ریخته می‌شود، اسلام ضعیف می‌شود، بنی‌امیه و معاویه به قبل از اسلام برمی‌گردند و بدعت‌های فراوانی را در اسلام می‌گذارند و تمامی زحمات پیغمبر خدا هدر می‌رفت که این یکی از ویژگی‌های دوران سیاسی آن حضرت است که به‌واسطه صلح خودشان هم اسلام و هم جان مسلمانان را نجات دادند و باعث بقای اسلام شدند.

وی اذعان کرد: بعد از اینکه امام حسن (ع) صلح کردند، خیلی در کوفه نماندند و به مدینه برگشتند و یک‌سری فعالیت‌ها را انجام دادند که زمینه‌ساز قیام سیدالشهدا شد و بعضی از کسانی که در جریان کربلا قرار گرفتند، دست‌پرورده‌های امام مجتبی (ع) بودند؛ نخستین فعالیت امام حسن (ع) شاگردپروری و نیروپروری بود که امر بسیار مهمی است. در انقلاب خودمان هم امام خمینی (ره) سال 42 قیام خود را آغاز کرد اما اینکه تا سال 57 خیلی حرکت‌ها صورت نگرفت و امام (ره) به کشور‌های مختلف تبعید شد، به این علت بود که به پرورش شاگرد پرداخت و امثال شهید بهشتی‌ها، شهید مطهری‌ها، شهید صدوقی‌ها و مقام معظم رهبری و دیگر عزیزان را که جزء ستون‌های انقلاب بودند را در طول این 15 سال پرورش داد.

دهقانی‌مروج دومین حوزه در رابطه با امام حسن مجتبی (ع) را بحث مبارزه با بدعت‌ها معرفی کرد و گفت: وقتی معاویه به حکومت رسید، بدعت‌های فراوانی را گذاشت؛ یعنی آنچه که شیوه پیامبر و در اسلام نبود را به اسم اسلام و سیره پیامبر (ص) به خورد مردم می‌دادند که امام حسن (ع) روشنگری می‌کردند و اجازه ندادند که این بدعت‌ها رواج پیدا کنند. همچنین معاویه روایت‌های جعلی بسیاری را رواج داد و حتی لعن امیرالمؤمنین علی (ع) را باب کرد، بنابراین امام مجتبی (ع) با این بدعت‌ها مبارزه کردند.

وی افزود: سومین حوزه فعالیت امام حسن مجتبی (ع) کمک به نیازمندان مدینه و کسانی که به امام (ع) مراجعه می‌کردند، بود. بیشتر مسلمین در آن روز به‌واسطه حکومت معاویه در مضیقه قرار گرفتند و ازلحاظ اقتصادی نیاز به کمک داشتند.

دهقانی‌مروج با اشاره به چهارمین حوزه در ارتباط با امام حسن (ع)، به بحث تربیت فرزندانشان اشاره کرد و گفت: از امام حسن (ع) 15 فرزند به یادگار ماند، امام (ع) در تربیت آن‌ها کوشش فراوانی کردند؛ بنابراین در جریان کربلا حضور چند تن از فرزندان امام حسن مجتبی (ع) را می‌بینیم.

وی افزود: یکی از ویژگی‌های خاص امام حسن (ع) بحث حق‌شناسی است؛ در روایت داریم که روزی یکی از خادمین حضرت دسته گلی را به امام حسن (ع) هدیه دادند، حضرت در عوض این کار آن فرد را آزاد کردند و گفتند شما در راه خدا آزادید؛ کسی که شاهد این قضیه بود گفت یاابن‌الرسول‌الله یک شاخه گل به شما داد، شما در برابر آن او را آزاد می‌کنید؟! امام (ع) فرمودند که مگر نمی‌دانی که خدای تبارک و تعالی می‌فرمایند هرکس به شما مهربانی کرد، شما دو برابر او را پاسخ بدهید؟ پاسخ مهربانی این شخص این است که او را در راه خدا آزاد کنیم.

دهقانی‌مروج از ویژگی‌های خاص و معروف دیگر ایشان به میهمان‌نوازی حضرت اشاره کرد و افزود: در تاریخ آورده شده است که مرد شامی تحت تأثیر حرف‌های معاویه نسبت به امام حسن (ع) و امیرالمؤمنین (ع) بغض و کینه خاصی داشت و وقتی به مدینه آمد و وجود نازنین امام حسن (ع) را دید، شروع به جسارت کرد؛ زمانی که حرف‌هایش تمام شد، حضرت فرمود برادر در این شهر غریب هستی، اگر جا نداری، ما برای شما جا داریم، اگر گرسنه هستی می‌توانیم شما را سیر کنیم، اگر لباس نداری می‌توانیم شما را بپوشانیم، وقتی شخص مهربانی و بزرگی امام مجتبی (ع) را دیدند، متوجه اشتباه خود شد و به پای حضرت افتاد و عذرخواهی کرد؛ بعد میهمان حضرت شد و زمانی که می‌خواست منزل امام حسن (ع) را ترک کند، هدایایی به او دادند. او اعتراف کرد که تا قبل از این برخورد، مغبوض‌ترین افراد در نزد من شما و پدرتان بودید، اما امروز محبوب‌ترین اشخاص در نزد من هستید.

وی گفت: امام حسن (ع) متواضع‌ترین فرد زمان خود بودند؛ با مستمندان روی زمین می‌نشست، بر سفره نان خشک آن‌ها حاضر می‌شد و نیازمندان را به سفره کرامتشان دعوت می‌کرد. اگر ائمه به‌درستی به مردم شناسانده بشوند، مردم بیش‌ازپیش عاشق آن‌ها می‌شوند. پایان‌بخش سخن اینکه براساس حدیث شریف، خداوند ماه رمضان را میدان مسابقه‌ای برای آفریدگان خود قرار داده تا با طاعتش برای خشنودی او از یکدیگر پیشی گیرند.