جناب وزیر! شما را به مظلومیت فنی و حرفه‌ای قســـم

این در حالی است که ارتقای اشتغال پایدار و رونق تولید در کشور نیازمند نگاه ویژه به این آموزش‌ها می‌باشد و از همین روست که کشور‌های بسیاری در جهان به اصلاح پیوسته نظام آموزش فنی‌وحرفه‌ای به‌جهت افزایش کارایی و ارتقای مهارتی نیرو‌های انسانی خود مشغولند. 

در آسیب‌شناسی وضعیت فعلی آموزش‌های فنی و حرفه‌ای در ایران، به اختصار و در حد بضاعت و ظرفیت این یادداشت، می‌توان به سه مورد کلی ذیل اشاره داشت:

1) عدم انطباق آموزش‌های ارائه شده با نیاز‌های بازار

بیکاری حدود 28 درصدی افرادی که به امید اشتغال زودتر و بهتر به آموزشکده‌ها روی می‌آورند، از وجود مسئله جدی حکایت می‌کند (خالدی، 1391). متأسفانه در برخی از موارد آنچه که آموزش‌های فنی و حرفه‌ای ارائه می‌دهند دارای انطباق با نیاز‌های بازار و به ویژه نیاز‌های بومی و محلی نمی‌باشد. از این رو آموزش افراد به اشتغال نمی‌انجامد و در واقع با هدر رفت منابع مواجه می‌شویم. 

در حالی که عرضه دوره‌های آموزش فنی‌وحرفه‌ای از آنجا که از سویی به طور مستقیم در خدمت اقتصاد است و از سوی دیگر با توجه به هزینه‌بر بودن این آموزش‌ها که برای مثال در رشته‌هایی همچون جوشکاری برای هر نفردوره تنها بین 3 تا 5 میلیون تومان هزینه مواد مصرفی دارد، باید خود را با نیاز بازارکار و تغییرات فناوری منطبق سازد. 

بنابر برخی از تحقیقات انجام شده مهم‌ترین علل نبود انطباق بین دوره‌های آموزش فنی وحرفه‌ای با نیاز‌های بازارکار، به روز نبودن سـرفصل‌های آموزشـی، تجهیزات و مواد آموزشی و نبود ارتباط سازمان آموزش فنی‌وحرفه‌ای با صنعت، در تدوین برنامه‌های آموزشی است (کاووسی، 1387).

2) به روز نبودن فناوری‌ها

وجود برخی از فناوری‌های قدیمی در کارگاه‌های آموزش‌های فنی و حرفه‌ای از جمله مشکلات اساسی این آموزش‌هاست. در واقع بسیاری از هنرجویان بر اساس فناوری‌هایی آموزش دیده و مهارت کسب می‌کنند که در حال حاضر از بازار کنار گذاشته شده‌اند و این قاعدتاً موجب عقب ماندن آن‌ها از بازار و صنعت می‌شود.

 این در حالی است که در بسیاری از کشور‌های دنیا که نظام آموزش فنی و حرفه‌ای پیشرفته‌ای دارند، بخشی از تولیدات جدید کارخانه‌ها در اختیار آموزشگاه‌های فنی و حرفه‌ای گذاشته می‌شود تا بتوانند نیروی کار ماهری همپای صنعت تربیت کنند. 

در ایران متأسفانه برخی از کارخانه‌ها به جای بهره‌بری از ظرفیت‌های موجود، ترجیح می‌دهند خود کارگاه و دوره‌های آموزشی برگزار نمایند که این موجب تضعیف آموزشی‌های رسمی عمومی می‌شود.

3) افت جایگاه فنی‌وحرفه‌ای در اذهان عمومی

روحیه مدرک‌گرایی و کارمندی و اهمیت ویژه‌ای که جامعه برای این دو قائل می‌شود، موجب افت جایگاه مهارت‌آموزشی و آموزشی‌های فنی‌وحرفه‌ای در اذهان عمومی، به‌ویژه قشر جوان و نوجوان شده است. 

برای مثال با اینکه هنرستان‌های فنی‌و‌حرفه‌ای می‌توانند با مهارت‌آموزی، بخش زیادی از مشکلات حوزه اشتغال را حل کنند، اما نگاه دست دوم به آن‌ها و این تصویر غلط در جامعه که فقط کسانی به هنرستان می‌روند که هیچ نبوغی در هیچ رشته دیگری ندارند، موجب شده روز به روز از این ظرفیت غفلت شود. این مهم نیازمند پرداخته ویژه در رسانه‌های عمومی است.

البته مشکلات فنی‌وحرفه‌ای به این سه مورد ختم نمی‌شود و مشکلات بیشمار دیگری وجود دارد که نیازمند پرداختن و مطالبه رسانه‌ای می‌باشد. 

بایستی تأسف خورد که با وجود این سطح از اهمیت و این حجم از مشکلات، نه‌تن‌ها توجه جدی‌ای در سطح کشور به این مسئله نمی‌شود، بلکه شورای عالی آموزش و تربیت فنی، حرفه‌ای و مهارتی که بنا بوده به صورت منظم هر دو ماه یکبار تشکیل شود تاکنون بیشتر از 4 جلسه (یکبار در سال 98، دو بار در سال 99 و یکبار در سال 1400) برگزار نشده است که نیازمند رسیدگی و توجه فوری مسئولان امر به خصوص معاون اول رئیس‌جمهور به عنوان رئیس شورا و وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی به عنوان دبیر شورا می‌باشد.