بازخوانی زندگی‌نامه مرحوم آیت الله فاطمی نیا؛

پژوهشگر، خطیب و استاد اخلاقی که تواضع، ویژگی مثال زدنی‌اش بود

آیت الله استاد سید عبدالله فاطمی نیا خطیب، کتاب شناس و از اساتید اخلاق تهران در سن 76 سالگی پس از تحمل دوره‌ای بیماری به ملکوت اعلی پیوست. مرحوم استاد سید عبدالله فاطمی‌نیا در سال 1325 در خانواده‌ای روحانی و اهل علم در تبریز به دنیا آمد.

 تحصیلات و اساتید

پدر بزرگوارشان آیت الله سید اسماعیل اصفیائی از علما و عارفان عصر خویش به شمار می‌رفتند. سید عبدالله از همان کودکی تحت تربیت این عالم ربانی قرار می‌گیرد. اندکی بعد او را نزد آیت الله مصطفوی تبریزی از شاگردان حضرت آیت الله سید علی آقای قاضی برای تربیت و علم آموزی می‌فرستند که نزدیک به 30 سال تحت تربیت ظاهری و باطنی این استاد قرار داشت. در همین زمان، تحصیلات حوزوی خویش را هم دنبال می‌کرد. پس از آیت الله مصطفوی از محضر اساتیدی همچون علامه محمد حسین طباطبایی، آیت الله الهی؛ برادر علامه طباطبایی، آیت الله محمد تقی آملی، آیت الله سید رضا بهاءالدینی، آیت الله بهجت بهره می‌برد. می‌توان گفت که ایشان با یک واسطه، از شاگردان مکتب عرفانی آیت الله قاضی به شمار می‌رفت، چرا که تقریباً تمامی اساتیدشان از شاگردان سرّ حضرت آیت الله قاضی بودند.

 فعالیت‌های علمی

استاد سید عبدالله فاطمی نیا از پژوهشگران علوم اسلامی در حوزه رجال و کتاب شناسی بود. از دیگر فعالیت‌هایشان می‌توان به تدریس در حوزه علمیه، حضور در برنامه‌های معارفی صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران به عنوان کارشناس و سخنرانی در مراکز حوزوی و دانشگاهی اشاره کرد. استاد در مورد علم رجال و عرفان نظری دارای آگاهی گسترده بود و در عین حال بیشتر به خطابه در منابر عمومی اشتغال داشت. بسیاری ایشان را یک خطیب توانا و استاد برجسته سخن می‌شناسند و از زوایای علمی استاد بی خبرند. استاد فاطمی نیا از مفسران معروف و زبردست صحیفه سجادیه و نهج‌البلاغه به‌شمار می‌روند و جلسات متعددی در این موارد به سخنرانی پرداخته‌اند.

 تألیفات

شرح و تفسیر زیارت جامعه کبیره، که پیاده شده سخنرانی‌های ایشان در این زمینه است یکی از آثار استاد فاطمی نیا می‌باشد. دوره سه جلدی «کتاب نکته‌ها از گفته‌ها» (گزیده‌ای از سخنرانی‌های استاد فاطمی‌نیا، گردآورنده و ناشر: بخش فرهنگی مسجد و حسینیه الزهراء مشهد)، روضه‌های استاد فاطمی نیا و فرهنگ انتظار از دیگر آثار این خطیب ارزشمند و استاد اخلاق است.

 مواضع انقلابی استاد

آیت الله فاطمی نیا از جمله اساتید اخلاق و روحانیون مشهوری بود که در دفاع از انقلاب اسلامی، حضرت امام خمینی و رهبر معظم انقلاب اسلامی به دفعات گوناگون سخن گفته و اعلام موضع کرده بود. آنچه در ادامه می‌خوانید متن یکی از سخنان ایشان است:

امشب در ختام این مجلس برایتان می‌گویم. بنده روی منبر امام حسین (علیه السلام)، در خانه خدا، آن هم در مجلس حضرت زهرا (سلام الله علیها) اگر چیزی را یقین نکنم، نمی‌گویم. بدانید و آگاه باشید هرکس کوچک‌ترین حرفی در تضعیف مقام رهبری بزند، هرکس اندیشه‌ای داشته باشد که ضد مقام رهبری باشد، خدا او را نخواهد بخشید. این را یقین بدانید. قدردان رهبر باشید؛ اگر افکار پاشیده‌ای، پوسیده‌ای به شما عرضه کردند، قبول نکنید؛ این مرد بزرگ عزّ اسلام است و هرکس با این مرد بزرگ، با مقام معظم رهبری مخالفت کند، خدا از او نمی‌گذرد، اگر یقین نداشتم نمی‌گفتم.

استاد فاطمی نیا در غم شهادت سردار دل‌ها حاج قاسم سلیمانی نوشته بود: شهید سعید سپهبد حاج قاسم سلیمانی شخصیت استثنایی و ارث‌بر مالک اشترها و عمارها و میثم‌ها و دیگر شجاعان و غیوران از اصحاب شاه ولایت امیرالمومنین صلوات الله علیه بود؛ این قبیل افراد روی کره خاکی تنها دل خوشی‌شان انجام وظیفه و عبودیت است و پیوسته مشتاق عالم بالا هستند. شهید بزرگوار حاج قاسم شیر میادین نبرد بود و این شجاعت و صولت همراه با قدرت تفکر و صفات عالیه، بزرگ مردی بی نظیر از او ساخته بود.حیف بود حاج قاسم در بستر بمیرد. روح مقدسش و ارواح طیبه ابومهدی و دیگر همراهان شهید، مهب نسیم‌های رحمت و مصب زلال رضوان و معرفت باد.

 ویژگی‌ها

شاید بتوان گفت که بزرگترین ویژگی ایشان تواضع مثال‌زدنی‌شان بود. ایشان را کوهی از تواضع می‌شد یافت. کراماتی نیز از زبان برخی اهل سلوک در مورد ایشان بر زبان‌ها جاریست، اما خود او هیچ گاه به بیان و تأیید آنها نپرداخت. گاهی در منبرهایش گریزی کوتاه و لطیف می‌زد، اما زود رد می‌شد. به هر حال همنشینی با استاد برجسته ای چون آیت الله بهاءالدینی، آیت الله بهجت، علامه طباطبایی، آیت الله مصطفوی، قطعاً گلاب نابی از آن گلستان علم و معرفت در وجود ایشان پدید آورده است.

 فرزند آن استاد فقید درباره خصوصیات استاد فاطمی نیا می‌گوید:

حاج‌آقا در شیوه‌های تربیتی خودشان به هیچ‌وجه در هیچ موردی به‌ویژه برای انجام فرایض دینی سختگیری نمی‌کردند اما به‌هر حال انجام فرایض دینی یا برخی رفتارها و رفت و آمدها کنترل می‌شد ولی نه با شیوه‌های سختگیری بلکه ایشان با محبت و صمیمتی که بین خودشان و فرزندان به‌وجود آورده بودند مسائل را حل می‌کردند. برای همین ما ناخودآگاه هر آنچه را که موجب ناراحتی ایشان می‌شد ترک می‌کردیم. یعنی از روی میل و علاقه‌ای که به پدر داشتیم، هرچه که رضایت ایشان را به‌دنبال داشت سعی می‌کردیم همان را انجام دهیم. فکر می‌کنم رشته محبت یک رشته بسیار قوی‌ای است که می‌تواند با ایجاد عشق و علاقه بین والدین و فرزندان بسیاری از مشکلات پیش رو را بردارد و مسیر رشد و تعالی را بسیار هموارتر کند. به همین خاطر به‌یاد ندارم که ما در برابر امر پدر مقاومتی از خود نشان داده باشیم.