تغییر سبک زندگی از "مادر کامل" به "مادر کافی"

دکتر محمد ترکمان درباره اینکه زنان شاغل برای ترکیب کار و مادری با چه مسائل و مشکلاتی روبرو هستند، توضیح داد: مهمترین نکته این است که باید کمک کنیم افراد بسته به سبک زندگیشان انتخاب درستی داشته باشند، انتخاب از پیش تعیین شده‌ای وجود ندارد که مادری را انتخاب کنیم یا رشد شخصی و شغل را، این مجادله و مقایسه درستی نیست چراکه باعث ایجاد سردرگمی و احساس گناه می‌شود. از طرفی مطالعات هم نشان می‌دهد فرزندپروی به کیفیت حضور والد بستگی دارد نه به کمیت حضور.

وی ادامه داد: بسیاری ازمطالعات نشان می‌دهد تفاوت کیفی از نظر فرزندپروری بین مادران شاغل و مادران خانه دار وجود ندارد، آن چیزی که کیفیت فرزندپروری را تعیین می‌کند شیوه‌های فرزندپروری و حضور کیفی مادر است نه کمی، چه بسا مادرانی که در خانه حضور دارند اما به علت ناآگاهی از شیوه‌های فرزندپروری و ضعف در مهارت‌های ارتباطی با فرزند خود نمی توانند کیفیت فرزندپروری مناسبی داشته باشند.

ترکمان اظهار کرد: ما در طول زندگی نقش‌های متعددی را می‌پذیریم، برای مثال یک نفر می‌تواند همسر، والد، کارمند، فرزند یا همسایه باشد و بعضی مواقع این نقش‌ها در مقابل هم قرار می‌گیرند و تضاد نقش ایجاد می‌شود که مشکل ساز بوده و استرس زا و فرساینده است، آن هم در زمانی که حضور زنان در جامعه پررنگ شده و حق شاغل شدن را برای خود قائل هستند و ممکن است این موضوع باعث ایجاد تنش، استرس و حتی اختلافات زناشویی شود.

وی چند توصیه در این زمینه داشت: در ابتدا باید باور کنیم و بپذیریم والد کافی باشیم نه کامل؛ در گذشته اصطلاح "مادر کامل" برای مادر بی نهایت خوب به کار برده می‌شد که همیشه خود را وقف فرزند می‌کرد و شاید از نقش‌های دیگر حتی نقش همسری غافل می‌شد در حالیکه امروزه دیگر این اصطلاح مناسب نیست و "مادر کافی" جایگزین شده است که علاوه بر رسیدگی به امور فرزند، به زندگی شخصی نظارت دارد، به شغلش و روابط همسری هم اهمیت می‌دهد تا بتواند فرزند بهتری تربیت کند.

این روانشناس با بیان اینکه اصطلاح "مادر کافی" نه کاملاً خوب است و نه لزوما بد، خاطرنشان کرد: تغییر سبک زندگی و فرهنگ جامعه هم باعث شده از سمت "مادر کامل" به سمت "مادر کافی" برویم، در این شیوه محبت تغییر نکرده و موضوع شیوه‌های فرزندپروری است.

وی اضافه کرد: اگر بپذیریم باید "مادر کافی" باشیم به خود اجازه خطا می‌دهیم و احساس گناه نکرده و خود را سرزنش نمی کنیم بلکه تلاش می‌کنیم در ساعات حضور کیفیت فرزندپروری را بالا ببریم.

این مشاور کودک و نوجوان در ادامه به توصیه دوم اشاره کرد و گفت: مراقب روابط خود با همسر باشیم، هم خانم‌ها و هم آقایان در نقش زن و شوهری حق دارند حریم خصوصی داشته باشند، یک خانم بعد از ازدواج به خصوصیات زن بودنش، همسری و شاغل بودن و مادر بودنش بپردازد.

وی افزود: وقتی زنان شاغل و در حین حال مادر هستند باعث می‌شود گاهی نتوانند تعادل مناسبی بین نقش‌ها ایجاد کنند و از نقش همسری غافل شوند بنابراین داشتن برنامه که ساعاتی را برای همسر بگذارند یا چک لیستی از رفتارها برای رابطه با همسر مانند تماس روزانه، پختن دو یا سه وعده غذای مورد علاقه، کمک گرفتن از اقوام برای سپردن کودک به آنها و گذراندن ساعاتی در کنار هم داشته باشند چراکه این موضوع به شدت زندگی را مطلوب می‌کند.

این روانشناس کودک با تأکید بر اینکه زنان باید بپذیرند که فرزندان تنها اولویت زندگیشان نیستند، تصریح کرد: بعد از تولد فرزند بخش زیادی از توجه، احساس و محبت زنان به سمت اوکشیده می‌شود اما قرار نیست تمام اولویت‌های زندگی به سمت فرزند برود چراکه در ادامه فرسودگی ایجاد می‌کند و ممکن است سایر نقش‌ها نادیده گرفته شود و حتی به مرور زمان افسوس روزهای گذشته را می‌خورد و به علت عدم پیشرفت در مقابل همسر و فرزند احساس کمبود می‌کند بنابراین باید تعادل ایجاد شود.

وی توصیه دیگری که به زنان شاغل داشت این بود که دانش فرزندپروری را بالا ببرند و در این زمینه مطالعه داشته باشند و مطرح کرد: حالا که در جامعه حضور داریم و شاغل هستیم باید تلاش کنیم کیفیت فرزندپروری را بالا ببریم و این مستلزم یادگیری این مهارت است.

ترکمان اضافه کرد: رابطه خوب با فرزند و حتی همسری به طور طبیعی اتفاق نمی افتد بلکه ما نیاز داریم با نگاه مهارت آموزی دانش و اطلاعات خود را بالا ببریم و فرزندپروری ایمن تر، سالم تر و شاداب تری داشته باشیم.

وی در ادامه با تأکید بر دریافت کمک و حمایت از دیگران در زمینه فرزندپروری اظهار کرد: تربیت فرزند شاید سخت ترین شغل دنیا باشد و وقتی شاغل بودن هم انتخاب می‌شود قرار نیست تمام بار مسئولیت مادر بودن را خود به دوش بکشد بلکه می‌توان لیستی از افراد حمایتی تهیه کرد.

این مدرس دانشگاه در ادامه تأکید کرد: باید فرزندپروری را به کارگروهی با همسر تبدیل کرد، همکاری در فرزندپروری کار تیمی می‌طلبد و همکاری همسر کمک می‌کند فرزند سالم تر رشد کند و هم فرصت کافی برای استراحت و انجام کارهای شخصی مادر فراهم شود بنابراین لازم است مادران با همسرانشان برای فرزندپروری و تقسیم مسئولیت گفتگو داشته باشند حتی اگر مشارکت همسر کم باشد اما این کارها کمک می‌کند فرزندپروری به کار لذت بخش تری تبدیل شود.

وی در ادامه توصیه مهمی به مادران داشت: با توجه به اینکه دو سال اول زندگی کودک دو سال حیاتی است که دلبستگی به عنوان مفهموم حیاتی و پایه ای در کودک شکل می‌گیرد تلاش کنید با برنامه ریزی دقیق و از پیش تعیین شده در دو سال اول تولد حضور کمی و کیفی بیشتری برای فرزندپروری داشته باشید، یعنی می‌توانید از مرخصی‌ها استفاده کنید یا با ایجاد فرصت‌های شغلی دیگری بیشتر در خانه حضور داشته باشید.

ترکمان با بیان اینکه در دو سال اول زندگی حضور کمی مهم است و بعدش حضور کیفی، مطرح کرد: متأسفانه مرخصی زایمان در ابتدا 6 ماه و اکنون 9 ماه است که واقعا کم است چراکه بعد از این مدت دلبستگی در فرزند شکل می‌گیرد و مادران باید در سرکار حاضر شوند بنابراین پیشنهاد می‌شود با برنامه ریزی زمان مرخصی‌ها حداقل تا دو سال افزایش یابد.

وی در ادامه یادآور شد: در زمان‌هایی که مادران حضور ندارند حتما مراقبانی که قرار است جایگزین خود کنند، باثبات و با کیفیت باشند در واقع باید به دنبال گزینه ای بود که احتمال تغییرش کمتر است. وجود یک فرد ثابت خیلی مهم است و به کودک احساس امنیت می‌دهد این در حالیست که بی ثباتی در مراقبت باعث ایجاد مشکلات و دوگانگی تربیتی می‌شود و در کودک اضطراب و ناامنی ایجاد می‌کند چراکه کودک به دنبال محیط باثبات و قابل پیش بینی است.

این مشاور کودک و نوجوان با اعلام اینکه کیفیت فرزندپروری بین زنان شاغل و خانه دار متفاوت و معنادار نیست، به مادران شاغل توصیه کرد زمان‌هایی که در خانه حضور دارند تا می‌توانند با کودک تعامل فیزیکی و عاطفی بیشتری داشته و تا می‌توانند با همسرانشان هماهنگی تربیتی داشته باشند.