از عدم برندسازی میوه بهشتی تا تاکستان‌های تشنه ملایر

 کشت و پرورش انگور در ایران از سابقه دیرینه‌ای برخوردار بوده و با توجه به شرایط اقلیمی مناسب، از گذشته‌های دور یکی از مهم‌ترین مناطق تولید انگور برای مصارف تازه‌خوری و تولید کشمش به‌حساب می‌آید.

ملایر به‌عنوان دومین شهرستان همدان در جنوب این استان به دلیل وجود باغ‌های زیاد انگور به‌عنوان شهر جهانی انگور به ثبت رسیده و پس از همدان دومین شهر بزرگ استان محسوب می‌شود و چند سالی است که گردشگران از آن بازدید می‌کنند و رفته‌رفته بر شمار تورهای ایران‌گردی که مقصد ملایر را انتخاب می‌کنند نیز افزوده شده است.

در این شهرستان به دلیل وجود تاکستان‌های انگور، حرفه بسیاری از بومیان، پرورش انگور و کشمش بوده و سال‌ها است که به این کار مشغول هستند.

با این سابقه طولانی در شهرستان ملایر در خصوص کشت انگور اما همچنان کشت در شهرستان به‌صورت سنتی انجام می‌شود و به‌نظر می‌رسد که خبری از فرآوری و برندسازی محصولی که چندی پیش به‌عنوان یکی از سوغاتی‌های همدان به ثبت رسیده، نیست.

در همین راستا با توجه به اهمیت موضوع با تعدادی از باغداران ملایری به گفت‌وگو نشسته که نتیجه را باهم می‌خوانیم:

دهیار روستای داویجان شهرستان ملایر کمبود آب و بارندگی را یکی از مهم‌ترین مشکلات باغداران ملایری دانست و عنوان کرد: سرمازدگی دیگر مشکل تاک‌داران است که در چند سال اخیر با آن مواجه هستند.

سید وهاب حائری ضمن اشاره به پدیده ریشه‌خواری جیرجیرک انگور، مطرح کرد: ریشه‌خواری باعث شده که اکثر تاک‌داران ملایری با چالش خشک شدن زمین‌های خود روبه‌رو شوند.

وی عنوان کرد: عدم ساماندهی چاه‌های غیر مجاز بلای جان باغداران ملایری شده به‌طور مثال این عدم ساماندهی باعث شده است که تکلیف برخی باغ داران روشن نباشد و در این بحران کم‌آبی به مشکلات آن‌ها افزوده شود.

***از نظر فائو انگور ملایر بهترین کیفیت را دارد

این کشاورز ملایری ضمن اشاره به خرید تضمینی، تصریح کرد: وجود دلالان باعث شده تا کشاورزان محصولات خود را با قیمت بسیار کم به آن‌ها بفروشند اما همان محصول در بازار به قیمت گزافی به فروش می‌رسد.

حائری مطرح کرد: بر اساس نظر سازمان جهانی خواروبار و کشاورزی ملل متحد (فائو)، انگور ملایر به لحاظ شهد و شیرینی جزو باکیفیت‌ترین محصول انگور در جهان به‌حساب می‌آید.

وی با بیان اینکه به دلیل عدم برندسازی، برخی از کشور‌ها همانند پاکستان، کشمش ملایر را با محصول تولیدی خود بسته‌بندی کرده و به اسم کشمش کشور خود به فروش می‌رسانند، اذعان کرد: این در حالی است که در کشور ما هیچ اقدامی در خصوص برندسازی و فرآوری این محصول انجام نمی‌شود.

این دهیار با بیان اینکه 80 درصد انگور ملایر به کشور‌های اوکراین، عراق، روسیه و برخی کشور‌های اروپایی صادر می‌شود، یادآور شد: با توجه به اینکه شهرستان در یک منطقه کوهستانی قرار گرفته طرح فراز به دلیل سرمای منطقه قابل اجرا نیست.

حائری با بیان اینکه برداشت انگور در شهرستان ملایر به‌صورت سنتی انجام می‌شود، یادآور شد: دولت و جهاد کشاورزی امتیازاتی در اختیار کشاورزان نمی‌گذارند تا این برداشت به‌صورت نیمه‌مکانیزه انجام شود؛ متأسفانه برداشت سنتی انگور جهانی‌شدن برند ملایر را زیر سؤال می‌برد.

دیگر کشاورز ملایری خزنده بودن باغات را یکی از مشکلات اصلی باغداران دانسته و افزود: در روش خزنده مصرف آب افزایش یافته و کیفیت محصول کاهش می‌یابد؛ در واقع اگر باغداران ملایری به روش سنتی باغداری خود را ادامه دهند و آن را به‌روز نکنند، به‌زودی ملایر از گردونه شهرهای تولیدکننده انگور و کشمش حذف خواهد شد.

بهرامی با بیان اینکه متأسفانه بسیاری از باغداران انگور را به‌صورت سنتی خشک می‌کنند عنوان کرد: هنوز هم برخی از کشاورزان این شهرستان از روش سنتی خشک کردن و تیزاب زدن انگور بر روی کاهگل و در فضای باز برای خشک کردن این محصول استفاده می‌کنند.

وی با اشاره به معایب خشک کردن انگور به‌صورت سنتی اذعان کرد: این روش علاوه بر اینکه محصولات را در معرض آلودگی میکروبی بیشتری قرار می‌دهد افت این محصول مهم شهرستان را نیز در پی دارد، همچنین خطر باران‌زدگی را نیز افزایش می‌دهد و بهتر است آویزان و عمودی خشک شود.

این باغدار ملایری مشکل دیگر تاک‌داری ملایر را نبود صنایع تبدیلی دانست و عنوان کرد: تولید نکردن گسترده فرآورده‌های مختلف انگور مانند شیره، باسلق، آبغوره و سرکه از دیگر مشکلات باغداران ملایری است در حالی که برخی کشور‌ها و شهرها از نام ملایر سوءاستفاده می‌کنند.

بهرامی با بیان اینکه صادرات محصولات این شهرستان به دلیل عدم روش صحیح فرآوری و خشک کردن کیفیت مطلوبی ندارند، اذعان کرد: دیگر مشکل، بسته‌بندی کشمش و دیگر محصولات انگور است، در واقع محصولات ملایر این ظرفیت را دارند که همانند سایر تنقلات در سبد مصرفی خانواده‌ها قرار بگیرند.

یکی دیگر از باغداران ملایری با بیان اینکه باغداری اکنون به یک کار پرهزینه تبدیل شده است، یادآور شد: هزینه‌های نگهداری از این باغ‌ها با افزایش دستمزد کارگر زیاد شده و بخش عمده‌ای از درآمد حاصل از انگور تولیدی را باید برای به‌کارگیری کارگران پرداخت کرد.

آقای اسماعیلی با بیان اینکه انگور ملایر به دلیل داشتن ویژگی‌های فوق‌العاده همانند شیرینی و کیفیت خوب در زمره بهترین انگور‌های جهان قرار دارد، عنوان کرد: در این راستا محصولات انگور که شامل انگور، شیره، کشمش و غیره است به سایر شهر‌ها و کشور‌های ایران صادر می‌شود.

وی با بیان اینکه متأسفانه دلالان انگور و کشمش را قبل از آنکه خوب خشک شود از باغداران به قیمت بسیار ارزان می‌خرند، خاطرنشان کرد: حضور دلالان سبب شده تا کارخانه‌داران و مردم ارتباطی با باغدار نداشته باشند و همچنین محصولات را با قیمت بیشتری خریداری کنند.

این تاک‌دار ملایری ضمن تأکید بر فرآوری انگور به سایر محصولات پرطرفدار همانند شیره، کشمش، سرکه و غیره گفت: در این راستا لازم است که دولت از باغداران حمایت کند.

حال با توجه به گفته شد انگور شهرستان ملایر به لحاظ طعم کیفیت بالایی دارد و مهم‌ترین منبع درآمد تاکستان‌داران در شهرستان و استان محسوب می‌شود ولی نبود صنایع تبدیلی و قیمت پایین انگور، بزرگ‌ترین دغدغه باغداران شده، ازاین‌رو باغداران خواستار حمایت‌های جدی مسئولان مربوطه و نظارت بر بازار انگور هستند تا بتوانند با تکیه بر درآمد این میوه امرار معاش کنند و تاکستان‌ها توجیه اقتصادی برای مردم این شهرستان داشته باشد.

در حال حاضر محصول انگور، با مشکلات عدیده‌ای روبه‌رو است و سبب شده این میوه توجیه اقتصادی مناسبی برای انگورداران نداشته باشد. با توجه به این موضوع، می‌طلبد که با ایجاد صنایع تبدیلی در این شهرستان راهی برای برطرف شدن مشکلات این باغداران از سوی مسئولان اندیشیده شود. از طرفی برخی از مشکلات همانند کم‌آبی، کمبود بارش، عدم برندسازی، فرآوری و غیره سبب شده این محصول در سایر کشور‌ها بسته‌بندی و فرآوری شده و این امر به نفع اقتصاد و کشاورزان شود بنابراین لازم است که دولت با حمایت خود شرایط صادرات و بسته‌بندی را فراهم کند.