تولید گران‌ترین مایع جهان در همدان؛ از زهر عقرب تا پرورش مار

ایران به‌علت تنوع آب‌وهوایی و جانوری دارای انواع مختلفی از عقرب‌ها است، درحال حاضر گران‌قیمت‌ترین سم عقرب نیز در جهان به اسم ایران خورده؛ هر گرم زهر خشک‌شده عقرب 320 میلیون تومان و زهر مایع آن نیز 120 تا 200 میلیون تومان به فروش می‌رسد، به‌تازگی کشور عربستان نیز وارد چرخه تولید سرم سم عقرب شده که با توجه به ظرفیت‌های ایران، این کشور هنوز حرفی برای گفتن در این رابطه نداشته است.

زهر عقرب ماده اولیه صنایع داروسازی دنیا است و به‌علت توکسین‌ها و پروتئین‌های زهر عقرب و فرمولاسیون پیشرفته آن، به هیچ عنوان قابلیت مشابه‌سازی را ندارد و شرکت‌های داروسازی نیازمند خرید این زهر از پرورش‌دهندگان هستند. به این علت این مایع از ارزش اقتصادی بالایی برخوردار بوده و می‌تواند سالانه میلیون‌ها دلار روانه اقتصاد ایران کند.

علاوه‌بر زهر عقرب، می‌توان فرآورده‌های سنتی و مؤثر دیگری را نیز از عقرب‌ها استحصال کرد که عقرب خشک خوراکی، روغن عقرب و غیره، ازجمله این موارد هستند.

در سال‌های اخیر تولید، تکثیر و پرورش عقرب به‌عنوان یکی از نوپاترین شغل‌ها به پُردرآمدترین تجارت دنیا تبدیل شده که شاید این شغل در ابتدای امر در ذهن بسیاری از افراد در کنار متفاوت بودن و درآمدزایی بالا و نوپا بودن آن، شغلی رعب‌آور و ترسناک و یا شاید شغلی فانتزی به نظر برسد و در هر دو صورت شغلی جالب به نظر آید که برحسب کنجکاوی تمایل به بیشتر دانستن در رابطه با این صنعت نوپا و این جانور شکارگر بندپا داریم و پرورش‌دهندگان این جانور برای بسیاری از ما، کارآفرینان و افراد منحصربه‌فردی هستند که با خرق عادت توانسته‌اند چنین شغل متفاوتی را در این صنعت انتخاب کنند.

مزرعه پرورش عقرب «رازی» شهرستان فامنین همدان تنها مزرعه پروش عقرب در غرب کشور بوده که در سال 99 با ظرفیت اسمی 180 هزار قطعه عقرب و با اعتباری افزون‌بر 3.5 میلیارد تومان توسط بخش خصوصی در طاوه فامنین راه‌اندازی شده و به بهره‌برداری رسیده و کارآفرین موفق این طرح تولید گران‌ترین مایع جهان را در این مزرعه از سه سال پیش آغاز کرده است.

این کارآفرین موفق 36 ساله فعال در پرورش و تولید و تکثیر عقرب اظهار کرد: در رشته دامپزشکی تحصیل کرده‌ام و از سالیان قبل به دنبال کار خاصی بودم که رشته تحصیلی‌ام و علاقه به کار ویژه، موجب شد تا به دنبال ایده پرورش عقرب سوق داده شوم.

سیداحسان حسنی در رابطه با پرورش عقرب افزود: اگر به جانواران علاقه داشته باشیم، قطعاً شغل پرورش عقرب نیز به‌عنوان یکی از شغل‌های نوپا، جالب خواهد بود و انگیزه کاری و علاقه به کار با این موجود دوست‌داشتنی! لازمه ورود به این حرفه است.

وی با اشاره به مزرعه پرورش عقرب خود، تصریح کرد: این واحد کشت، پرورش، نگهداری و تولید سم عقرب در اراضی روستای طاوه با اشتغال سه نفر در زمینی به مساحت 6 هزار و 500 متر مربع با حدود 700 متر مربع زیربنا واقع شده است.

این کارآفرین بیان کرد: در سال 96 با تأیید اداره کل محیط‌زیست استان همدان و نظارت اداره محیط‌زیست شهرستان فامنین با گرفتن مجوزهای لازم طرح مزرعه پرورش عقرب با نام «مزرعه پرورش عقرب رازی» آغاز شد و در بهمن‌ماه سال 99 به بهره‌برداری رسید.

   تولید 55 گرم زهر عقرب در تنها مزرعه پرورش عقرب غرب کشور

حسنی با بیان اینکه محصول این مجموعه تا وارد چرخه تولید شود زمان‌بر خواهد بود و به همین واسطه محصول تولیدشده مجموعه فعلاً برای مصارف و تأمین ماده اولیه کارخانه‌های داروسازی به فروش می‌رسد، تصریح کرد: سال گذشته 55 گرم زهر عقرب در این مزرعه به‌عنوان تنها مزرعه پرورش عقرب غرب کشور تولید شده است.

وی ادامه داد: زهر این عقرب‌ها ماده اولیه بسیاری از کارخانه‌های داروسازی است و در تولید داروهای جدید داخلی و خارجی کاربرد دارد و درآمدزایی خوبی برای سرمایه‌گذاران در این حوزه است.

   پیش‌بینی تولید امسال 70 تا 75 گرم زهر عقرب

وی از پیش‌بینی تولید امسال 70 تا 75 گرم زهر عقرب در این مزرعه خبر داد و گفت: تولید سه ماه نخست امسال زهر عقرب این مجموعه 17 گرم بوده است.

حسنی با بیان اینکه مزرعه پرورش عقرب من نقش مؤثری در جلوگیری از صید بی‌رویه و حفظ و کنترل نسل عقرب‌های مولد منطقه دارد، اظهار کرد: عقرب‌های مولد از محیط‌زیست صید و در این مجموعه تکثیر می‌شوند و بعد از آن که تعداد آن‌ها به یک اندازه مناسب ازلحاظ سن و تعداد رسید، عملیات زهر گیری آغاز شده و این روند ادامه پیدا می‌کند.

   ظرفیت 180 هزار قطعه‌ای مزرعه پرورش عقرب شهرستان فامنین

این کارآفرین موفق ظرفیت مزرعه پرورش عقرب خود را 180 هزار قطعه برشمرد و خاطرنشان کرد: سم عقرب با وجود اینکه کشنده است، اما در ساخت داروهای ضد سرطانی، ساخت آنتی‌بیوتیک و درمان دردهای مفصلی، ایدز و MS و ساخت داروها کاربرد دارد و همچنین محققان در مورد استفاده این سم در بحث آفت‌کشی مزارع کشاورزی به نتایج خوبی رسیده اند.

حسنی همچنین حفظ گونه‌های طبیعی و آندومیک ایران را یکی از اهداف مهم راه‌اندازی این مزرعه دانست و اضافه کرد: درحال حاضر در این مجموعه زهر چهار نوع عقرب که خواص دارویی و درمانی ارزشمندی دارند، گرفته می‌شود.

   احداث سالن پرورش مار با ظرفیت 2000 رشته در مزرعه پرورش عقرب فامنین

وی یادآور شد: درحال حاضر به‌منظور توسعه طرح خود نسبت به احداث سالن دیگری با ظرفیت دو هزار رشته پرورش مار اقدام کرده‌ام که پرورش مار نیز جزء برنامه‌های آتی دیگر این‌ مجموعه برای استحصال زهر و سم مار خواهد بود.

   بازاریابی فروش زهر عقرب به‌علت بحث مافیایی بودن صنایع دارویی سخت است

حسنی با بیان اینکه به قیمت امروز برای این مزرعه اعتباری افزون‌بر 12 میلیارد تومان هزینه شده است، ادامه داد: بازاریابی یکی از مشکلات فعلی در فروش زهر عقرب تولید‌شده این مزرعه به‌شمار می‌رود و با توجه به اینکه مقداری صنایع دارویی بحث مافیایی دارد، ورود به آن سخت است و هر کاری سختی‌های خود را دارد و سختی این کار هم ورود به مافیای بزرگ دارویی است.

وی همچنین کاغذبازی و سنگ‌اندازی برخی از ادارات را یکی از دیگر مشکلات خود در این حیطه کاری دانست و گفت: متأسفانه گیرودارهای اداری از مشکلاتی بوده که توان کارآفرین را می‌گیرد که در این رابطه از دستگاه‌های ذی‌ربط درخواست داریم نسبت به همکاری با کارآفرینان و ایده و طرح‌های نوپا اقدام کرده و حمایت لازم را در تسهیل امور از تولید‌کنندگان داشته باشند.

حسنی همچنین در رابطه با تولید و تکثیر پرورش عقرب افزود: خطر گزیدگی و نیش عقرب را می‌توان یکی از معایب و سختی‌های این شغل دانست.

   جلوگیری از صید بی‌رویه جانوران با طرح تکثیر و پرورش خزندگان، بندپایان و دوزیستان

رئیس اداره حفاظت محیط‌زیست شهرستان فامنین هم اظهار کرد: صدور مجوزهای قانونی برای چنین واحدهایی مانع از برداشت بی‌رویه حیوانات و جانوران وحشی از طبیعت بوده و موجب حفظ تنوع زیستی و جلوگیری از قاچاق اجزای زنده و غیر زنده و محصولات جانبی آن می‌شود.

سیده‌فاطمه موسوی با اشاره به اجرای طرح‌های تکثیر و پرورش خزندگان، دوزیستان و بندپایان، تصریح کرد: سازمان حفاظت محیط‌زیست به‌منظور تکثیر و پرورش خزندگان، دوزیستان و بندپایان با اهداف احیای زیست‌بوم‌های آسیب‌دیده و جمعیت گونه‌های در معرض خطر انقراض، استحصال زهر برای تولید واکسن و ونوم، ساخت فرآورده‌های مختلف بهداشتی و دارویی، ایجاد امکان انجام تحقیقات علمی و آموزشی و جلوگیری در برداشت بی‌رویه جانوران موضوع این دستورالعمل از طبیعت و ممانعت از قاچاق آن‌ها به خارج از کشور، اقدامات قانونی لازم را انجام داده و از این طرح‌ها حمایت می‌کند.

وی یادآور شد: در رابطه با چنین طرح‌های نو و جدید یک مورد متقاضی نیز برای تکثیر پرندگان شکاری به محیط‌زیست شهرستان مراجعه کرد که به‌‌علت عدم پیگیری به‌صورت ابتر باقی ماند.

موسوی با بیان اینکه متولی صدور مجوز این گونه از طرح‌ها محیط‌زیست است، افزود: متقاضیان علاقه‌مند به این طرح باید آن را به همراه مکان و محل پیشنهادی اجرا به محیط‌زیست معرفی کنند و محیط‌زیست نیز با تشکیل پرونده و بررسی لازم برای اجرای طرح، درنهایت موافقت اصولی صادر خواهد کرد.

در پایان اینکه برندسازی این صنعت مخصوص کشور ایران می‌تواند علاوه‌بر ایجاد اشتغال، ارزآوری بالا، صادرات غیر نفتی خوبی را در این‌حیطه برای کشور رقم زند و درصد بالایی از بازار جهانی را به دست بگیرد که نباید در استفاده از این فرصت طلایی غفلت کرد.