دســــتاوردهایِ حُســـــن ظن به خدا برای منتظـران

سبک زندگی به‌عنوان شیوه و چارچوبی که بر فکر و عمل انسان حاکم است وقتی با «انتظار» به‌عنوان یک فرهنگ که آینده روشن را برای جهان ترسیم می‌کند، آمیخته شود مختصاتی می‌یابد که با دیگر سبک‌ها تفاوت‌های بنیادین دارد.

این تفاوت در حوزه‌های مختلف اعم از نیازهای اولیه مثل خور و خواب آغاز شده و سطوح بالاتر همچون نوع نگاه انسان به مشکلات در مواجهه با آنها و ارتباط با خدا و... را شامل می‌شود.

یکی از مهمترین ویژگی‌های زندگی به سبک انتظار «داشتن حسن ظن به خدا» و توکل بi او در همه حال و هر شرایطی است. یعنی منتظر می‌داند که در اوج گرفتاری‌ها و سختی ها، دست خدا بالای دست‌ها است و تنها او است که می‌تواند گره از مشکلات بگشاید.

همچنین، انتظار و امیدی که در پی آن بر سبک زندگی حاکم می‌شود، مانع از بدگمانی به خدا و گیر کردن در بن بست‌های زندگی را است.

  در مشکلات به خدا گمان بد نبریم

حجت الاسلام «ابراهیم بهاری» درباره ضرورت داشتن حسن ظن به خدا، اظهار کرد: زندگی همواره با مشکلات و سختی‌ها همراه است و چه‌بسا بسیاری از سختی‌های زندگی برای امتحان باشد. انسانی در زندگی موفق است که با مشکلات مبارزه کند و ناامیدی به خود راه ندهد. 

بنابر این، اگر کسی مبتلا به سختی و گرفتاری شد، نباید به خداوند، بدگمان شود و تصور کند خداوند او را دوست ندارد و تمام سختی‌ها برای او است.

این استاد اخلاق تصریح کرد: همچنین، نباید سختی‌ها و گرفتاری خود را به بدشانسی و اقبال بد نسبت دهد (که شانس و اقبال، امری موهوم و باطل است) در برابر گرفتاری و سختی‌ها نیاز به اندیشه، صبر، تصمیم‌گیری به موقع، احساس امید، استمداد از خداوند و در نتیجه برخورد صحیح و معقول با آنها است؛ چه بسا این آزمایش و زمان سختی، زیباترین و ماندگارترین لحظه‌های زندگی انسان باشد.

حجت الاسلام بهاری تاکید کرد: حضرت ایوب(ع) سختی‌های فراوانی در زندگی کشید؛ ولی بر همهٔ آنها صبر می‌کرد و می‌گفت به این همه بلا راضی هستم و نیز می‌فرمود: پروردگارا تو مهربان‌ترین مهربانانی. 

ایشان تا آخرین لحظه‌ها، فقط به خدا حسن ظن داشت، همان طور که حضرت زینب (علیها سلام) دربارهٔ حادثهٔ کربلا با آن همه سختی‌ها فرمود: «جز زیبایی چیزی ندیدم» و این همان حسن ظن به خدا است.

وی با بیان اینکه برخی از سختی‌های زندگی انسان بر اثر اشتباه و خطاهای خود شخص است، ابراز کرد: انسان باید تلاش کند و درصدد جبران آن برآید؛ اما گاهی انسان برای سرپوش گذاشتن بر ضعف و اشتباه خود، این‌ها را نیز به خداوند نسبت بدهد. علت خطاها ممکن است حرکت در مسیر باطل، ارتکاب گناه، سستی در انجام کاری و فرار کردن از زیر بار مسئولیت باشد که انسان را به نتیجه نامطلوب می‌رساند؛ سپس از کردهٔ خود پشیمان می‌شود و آن را به خدا نسبت می‌دهد و یا آن را تحریف می‌کند؛ در حالی که همهٔ این‌ها ناشی از سستی و ترس و ارتکاب حرام خود شخص است و او به دنبال توجیه غلط برای این کارهاست.

این کارشناس مذهبی اضافه کرد: بعضی از انسان‌ها گاهی دین و گاهی خدا و حتی گاهی پیامبر (صلی الله علیه و اله) را عامل این اتفاق‌ها می‌دانستند و این همان بد گمانی به خداوند است، چه دردناک است که انسان خود عامل شکست خویش باشد و با دست خود راه نجات را به روی خود ببندد و واقعیت‌ها را دگرگون جلوه بدهد و به خداوند نسبت دهد.

وی در پایان خاطرنشان کرد: به همین علت است که امام رضا (علیه السلام) می‌فرمایند: «أحسن بالله الظن فإن اله عز وجل یقول: أنا عند الظن عبدی إن خیرا فخیر و إن الشر فشر؛ به خداوند گمان نیک ببر زیرا خداوند عز وجل می‌فرماید: من نزد گمان بنده‌ام هستم، اگر نیک باشد، پاداشش نیک و اگر شر باشد، پاداشش شر خواهد بود.»

همچنین، حجت الاسلام «حسن ملایی» هم با بیان اینکه ارزش اصیل و ثابت سبک زندگی منتظرانه، «حب شدید به خداوند» است، اظهار کرد: در موازات این حب و علاقه به خداوند، حب به اهل بیت(ع) و مودت نسبت به این خاندان است که در آیه 23 سوره مبارکه شوراء قرآن کریم بیان می‌کند: «قل لا أسألُکُم علیهِ أَجراً إِلاّ المَوَدَّةَ فیِ القُربی؛ پیامبر(ص) بگو من از شما مزد رسالت نمی‌خواهم مگر مودت و دوست نسبت به اهل بیتم».

مدیر گروه اخلاق و تربیت مرکز تخصصی مهدویت تصریح کرد: دومین ارزش در این سبک زندگی، امید به خداوند غفور و رحیم است و یکی از ارزش‌های ذاتی موجود در سبک زندگی منتظرانه آن است که فرد، خانواده یا اجتماع پایبند به آن، به خداوند غفور و رحیم، امیدوار هستند و مایوس نمی‌شوند. در این سبک از زندگی انسان فقط از خدا می‌ترسد و خشیت می‌کند.

وی تسلیم بودن تنها در برابر خداوند را چهارمین مولفه ارزش‌های الهی سبک زندگی منتظرانه برشمرد و بیان کرد: فرد در سبک زندگی منتظرانه، تسلیم محض خداوند متعال است و به تعبیر امروزی، تنها سر خود را در برابر خداوند متعال، خم می‌کند.

ملایی با اشاره به پنجمین ارزش سبک زندگی منتظرانه، یادآور شد: علاقه به مفاهیم حق محورِ اسلامی در سبک زندگی منتظرانه، یک ارزش تلقی می‌شود و این، یکی از علائم برای تشخیص سبک زندگی منتظرانه است، فردی که به دنبال ارزش‌های خودساخته و اعتباری که هیچ منبع و تائیدی از سوی خداوند ندارد بلکه صرفا از سنخ قراردادهای شخصی و اجتماعی است، نمی تواند به سبک زندگی منتظرانه ملتزم و عامل باشد.

بنابر آنچه بیان شد، چشم امید منتظر فقط به خدا است، و به وعده‌های توخالی و دروغین که به فریب نجات و خوشبختی داده می‌شود، دلخوش نخواهد شد و در سایه حُسن ظنی به خدا دارد در مواجهه با مشکلات اعم از اقتصادی، خانوادگی و... گریشان نمی‌شود.