شاخص‌های یک جامعه شاد کدام است؟

ایجاد شادابی و نشاط فردی و اجتماعی افزون بر سلامت جسم و روان در افراد و جامعه، دستیابی به آرامش و رفاه و بازدهی بهتر و بیشتر را فراهم کرده و به‌دلیل ویژگی مسری بودن احساس نشاط و شادی، پیوندهای فرد را با محیط و جامعه بیشتر می‌کند.

احساس شادابی و نشاط در جامعه، گرایش و آمادگی شهروندان را برای خدمت و تلاش بیشتر در راستای دستیابی به رفاه و توسعه همه‌جانبه فراهم می‌کند. شادابی و نشاط به شکل‌های گوناگون جسمی، روانی، فردی و اجتماعی مطرح بوده و از زمینه‌های رشد و بالندگی فرد و جامعه به‌شمار می‌رود، به طوری که بسیاری از اندیشمندان، شادابی و با نشاط زیستن را از اهداف و نیازهای پایه‌ای انسان دانسته و بر این باورند که انسان متعادل، خود و جامعه‌اش را در پرتو آن می‌سازد، از این رو همه به‌دنبال نشاط و شادابی هستند.

شادابی صورت‌ها و اشکال گوناگونی دارد، ممکن است لذت برای مردم عادی شادی بوده باشد و افراد موفق، عملکرد خوب را برابر با شادی بدانند و بزرگان و دانشمندان نیز زندگی همراه با اندیشه را شادی در نظر بگیرند. شادمانی و نشاط اجتماعی مفهومی است که در سال‌های گذشته بسیار به آن پرداخته شده و پژوهشگران و کارشناسان علوم اجتماعی برای آن شاخص‌هایی خاص در نظر گرفته‌اند و بر این مبنا در جوامع و کشورهای گوناگون آن را اندازه‌گیری و بررسی می‌کنند.

  لزوم افزایش امید به زندگی برای شاد بودن

سبک زندگی جدید در کنار همه تغییراتی که بر جا گذاشته مفهومی جدید از شادی و نشاط را با خود به ارمغان آورده است، بر خلاف قدیمی‌های ما که شادی و نشاطشان در تلاش و تکاپو برای ساختن آینده‌ای بهتر و کنار هم بودن تعریف می‌شد، جوانان امروز یا در چهارشنبه‌های آخر سال با روشن کردن آتش و ترقه، شادی را جست وجو می‌کنند و یا در مهمانی‌ها و پارتی‌های شبانه.

ایجاد شادابی و نشاط فردی و اجتماعی افزون بر سلامت جسم و روان در افراد و جامعه، دستیابی به آرامش و رفاه و بازدهی بهتر و بیشتر را فراهم کرده و به دلیل ویژگی مسری بودن احساس نشاط و شادی، پیوندهای فرد را با محیط و جامعه بیشتر می‌کند.

نبود وجود نشاط اجتماعی در میان جوانان، افسردگی و سرخوردگی را به همراه دارد، برای شاد بودن باید مؤلفه امید به زندگی را افزایش داد، چون امید به زندگی و شاد بودن باعث کاهش آسیب‌های اجتماعی ازجمله اعتیاد، خودکشی‌می‌شود.

  شادابی اجتماعی مؤلفه‌ای مهم در سبک زندگی

یکی از ویژگی‌های جامعه امروزی گسترش شهرنشینی، دسترسی بیشتر به فناوری، تحمیل استرس‌های مختلف بر افراد، تعامل بالا و مستعد شدن برای تضعیف هویت فرهنگی، کاهش ارتباطات عاطفی میان مردم، افزایش اختلال‌های روانی است.

وجود چنین مؤلفه‌هایی در جامعه سبب شده تا یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های مسئولان، برنامه‌ریزی مناسب برای افزایش پویایی و نشاط و شادابی اجتماعی به‌عنوان مؤلفه‌ای مهم در سبک زندگی مردم باشد تا با ایجاد چنین فضایی معیارهایی همچون امید به زندگی، بروز استعدادها برای توسعه، حس همنوع دوستی نیز در کشور افزایش پیدا کند.

جامعه شاد جامعه‌ای است که عوامل شادی‌آفرین از قبیل شغل، امکانات تحصیلی، امکانات بهداشتی، روابط سالم، برنامه‌های سالم و تفریحی و روابط درست جوانان با یکدیگر شادی برای افراد یک جامعه را به ارمغان می‌آورد.

جامعه‌شناسان معتقدند ساختار رسمی جامعه باید «شادی» را به‌عنوان یک حق برای مردم بشناسد، آن را درک کند و در جهت شاد بودن مردم بکوشد. روانشناسان نیز باور دارند اگر می‌خواهید شاد باشید باید اعتقاد داشته باشید که می‌توانید و توانایی رسیدن به آن را دارید، اما چرا این قدر مردمان ما که روزگاری شاد بودن جز ارکان زندگی آن‌ها بود امروز غمگین و افسرده‌اند.

چرا دیگر کمتر فردی را می‌بینیم که ابراز شادی کند؟ چرا خنداندن ایرانیان از همه جوامع این روزها مشکل‌تر است و چرا برخی جوانان شادی خود را در مصرف مواد روان گردان می‌بینند و تلنبار شدن همه هیجانات در طول یک سال به شدیدترین شکل ممکن در چهارشنبه سوزی‌ها سرریز می‌شود و معمولاً فاجعه می‌آفریند.

همواره کارشناسان بر نقش شادی در سلامت روان جامعه تأکید کرده‌اند، در حالی که اجتماع امروز ما چنان از شادمانی فاصله گرفته، که این حلقه مفقوده در خاطرات مردم بیشتر یافت می‌شود تا حقیقت زندگی آن‌ها. حال چگونه می‌توان دوباره شاد زیستن را به تجربه نشست و نسخه تجویزی برای شاد کردن جامعه چیست؟

  نبود شادی سبب‌ساز پرخاشگری در جامعه

ذهنی شاد است که خلاقیت دارد، در ذهن ناآرام و غمگین خلاقیتی وجود ندارد و این امر موجب ایجاد رکود در جامعه خواهد شد؛ معضلی که در زندگی فردی و اجتماعی افراد تأثیر می‌گذارد. کارشناسان مسائل اجتماعی تأکید دارند در واقع با احساس غم و افسردگی نمی‌توان به پیشرفت جامعه امیدوار بود. در زمینه‌های ایجاد هیجان و شادی ایرانیان حلقه مفقوده‌ای وجود دارد. انسان از پنج حس خشم، شرم، ترس، شادی و غم بهره می‌برد، در بررسی موضوع هیجان؛ خشم و شادی مسری هستند که در کشور ما موضوع خشم رواج یافته است و مردم به پرخاشگری روی آورده‌اند.

این امر در درگیری‌های خیابانی و پرونده‌های قضائی مشاهده می‌شود. یکی از دلیل‌های پرخاشگری نبود شادی در جامعه است زیرا زمانی که انسان‌ها نتوانند احساس و عواطف خود را با شادی تخلیه کنند، از راه پرخاشگری انرژی‌های درونی خود را آزاد خواهند کرد. به عبارت دیگر فرقی نمی‌کند، شخصی از راه شادی انرژی درونی را تخلیه کند یا به پرخاشگری بپردازد. در نتیجه اگر مسؤولان به دنبال ایجاد جامعه سالم هستند باید زمینه شادی را در جامعه گسترش دهند.

  امید دستیابی به هدف و افزایش شادی

یکی از دلیل‌های اصلی شادی انسان‌ها، میزان امید به دستیابی به هدف است، اگر امید به کامیابی برای فرد و جامعه وجود داشته باشد، زمینه‌های شادی فراهم می‌شود و در غیر این صورت در همه سطح‌های جامعه غمگینی، آشکارا دیده خواهد شد. باید وسیله‌های مشروع و قانونی برای رسیدن به هدف در اختیار جوانان قرار گیرد تا آنان بتوانند به رضایتمندی مناسب و شادی در جامعه دست یابند. در غیر این صورت ناکامی در اجتماع رواج می‌یابد و از درصد شادی کاسته می‌شود.

  شادی و نشاط؛ سرمایه‌ای اجتماعی

بایستی به‌عنوان یک سرمایه اجتماعی به نشاط نگاه کرد تا اینگونه در جامعه نهادینه شود، به این منظور باید با شناخت مسئله فرهنگ تعهدپذیری، قانون‌مداری و اخلاق را در جامعه درونی کرد تا بدین وسیله در جامعه نشاط و امید به زندگی ارتقا یابد و به طرف آرامش و افزایش امید در زندگی رهنمون شد. این گونه می‌توان بحران‌های اجتماعی را کاهش داد و هرچه بداخلاقی‌های سیاسی و اجتماعی کاهش یابند در نتیجه امید زندگی بیشتر می‌شود.

  نبض جامعه با شادی و نشاط می‌زند

روان‌شناسان تأکید دارند خوشحالی به میزان سن و درآمد افراد بستگی ندارد، امّا به گفته دیوید مایرز روان‌شناس، این موضوع به برخی از خصوصیات شخصیت فرد و مهارت‌های او، داشتن روابط نزدیک با دیگران و برخورداری از اعتقادات مذهبی و عمل کردن به آن‌ها مربوط است.

وقتی محیط شاد باشد و افراد آنجا خوشحال باشند، ذهن تمامی این افراد پویا و زبانشان گویا و در نتیجه استعدادشان شکوفا می‌شود که این موضوع برای تمام سنین و حتی برای کودکان و دانش‌آموزان باید مورد توجه قرار گیرد و سرلوحه تعلیم و تربیت در عصر حاضر شود.

باید شوق زندگی کردن را به دانش‌آموزان بیاموزیم و معتقد باشیم که در حقیقت رشد پایدار ما در گرو شادی پایدار است و این شادی باید از همان ورود بچه‌ها به مدرسه شروع و در مدارس ایجاد و مدیریت شود.

این وظیفه مسئولان تعلیم و تربیت است که شرایطی را به‌منظور ایجاد شادی و نشاط فراهم کنند تا تمام نیازهای کودکان و دانش‌آموزان تأمین شود، چراکه شاد زیستن برای کودک به اندازه تغذیه مهم است، زیرا محبت کردن و حفاظت و مراقبت کردن از آن‌ها بسیار حائز اهمیت است و سلامت روحی و روانی و فیزیکی و جسمانی کودکان و دانش‌آموزان را تأمین می‌کند.

  راهکارهای اجرایی افزایش نشاط اجتماعی

شادی همیشه با هیجان و خنده و حرکت همراه است، در حالی که در نشاط، احساس بهجت و سرور حتماً با خنده همراه نیست، ولی احساسی است که موجب لذت فرد می‌شود. نشاط، یک حس درونی است. به این ترتیب؛ شادی می‌تواند یک هیجان کاذب و زودگذر حتی منفی باشد در حالی که ماهیت نشاط اصیل، مثبت و با دوام است.

شادی‌های کاذبی که توسط محرک‌های متفاوت مثل داروهای روان گردان، موادمخدر، الکل و غیره به دست می‌آید کوتاه و گذرا است و پیامدهایی مانند اندوه و افسردگی را به‌دنبال خواهد داشت.

البته بعضی از انواع شادی نیز مطلوب است و یا حداقل با هنجارهای جامعه در تضاد نیست، مانند به خیابان آمدن و شادی عده‌ای از مردم بعد از پیروزی انتخابات یا برد تیم‌های ورزشی مورد علاقه و یا در چهارشنبه‌سوری. این شادی اگر کنترل شده باشد، قطعاً به نشاط جامعه کمک می‌کند. نشاط اجتماعی شرایطی است که افراد از آن احساس رضایت کرده و پویایی دارند.