بررسی چالش‌ها و موانع توسعه فیبر نوری در ایران

فناوری اصلی که هم‌اینک در بخش ارتباطات ثابت ایران به کار گرفته شده است، ADSL است و فناوری مبتنی‌بر فیبر نوری یا FTTx تنها سهمی معادل یک درصد را به خود اختصاص داده، گرچه شبکه زیرساخت کشور با سرمایه‌گذاری دولت، بیش از 70 هزار کیلومتر فیبر را برای اتصال شهرهای مختلف کشور به یکدیگر فراهم کرده است، اما در داخل شهرها هنوز شبکه دسترسی یا آخرین لایه اتصال به ساختمان‌های مسکونی و تجاری کشور به تجهیزات قدیمی متکی است که به شبکه مسی مشهور است. این شبکه به‌رغم گستردگی زیاد، توانایی کمی برای سازگاری با فناوری‌های جدید و استفاده از خدمات پهن باند دارد.

بر اساس مصوبه شورای عالی فضای مجازی تا سال 1404 باید 80 درصد خانوارها و 100 درصد کسب‌وکارها با متوسط سرعت 25 مگابیت‌برثانیه به پهن‌باند ثابت دسترسی داشته باشند و دسترسی 20 میلیون خانوار و پنج میلیون کسب‌وکار تا سال 1404 به اینترنت پهن‌باند ثابت باید بر بستر فیبر نوری شکل گیرد.

در این راستا اوایل تیرماه بود که برای اجرای پروژه دسترسی مبتنی‌بر فیبرنوری و براساس ابلاغیه جدید رگولاتوری مبتنی بر این تفاهم‌نامه‌ها، اپراتورهای رایتل در فردیس، شاتل در ساوه، آسیاتک در رامسر، فناپ تلکام در بندر امام خمینی، صبانت در بابل، گسترش ارتباطات مبنا در قرچک، های‌وب در گرگان و پیشگامان در بندر چارک متعهد شدند برای ایجاد و توسعه فیبرنوری اقدام کنند.

 اصول حاکم بر صدور پروانه یکپارچه شبکه و خدمات ارتباطی تصویب شد

در این راستا به نقل از سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیوئی، صادق عباسی شاهکوه -دبیر کمیسیون تنظیم مقررات ارتباطات- از تصویب اصول حاکم بر صدور پروانه یکپارچه شبکه و خدمات ارتباطی (UNSP) در این کمیسیون خبر داد و با اشاره پیشینه مصوبه UNSP گفت: مرداد سال 1400 اولین مصوبه مربوط به همگرایی پروانه‌های ثابت و سیار تصویب شد که براساس آن اپراتورهای تلفن همراه می‌توانستند به سرمایه‌گذاری در حوزه ارتباطات ثابت وارد شوند و در بازه زمانی 5 ساله، حدود 5 میلیون پورت پرسرعت ایجاد کنند.

وی افزود: با استقرار دولت سیزدهم و برنامه وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات مبتنی‌بر فیبرنوری و پوشش 20 میلیونی در بازه زمانی سه سال و نیم، برای توسعه ارتباطات ثابت تصمیم گرفته شد مصوبه کمیسیون درباره پروانه یکپارچه شبکه و خدمات ارتباطی بازنگری شده و محتوای آن متناسب با هدف تعیین‌شده حوزه توسعه ارتباطات ثابت تغییر کند.

معاون وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات با اشاره به برگزاری جلسات مختلف با دارندگان پروانه ارتباطات ثابت و سیار و بررسی چالش‌ها و موانع توسعه در این حوزه گفت: توسعه ارتباطات ثابت با توجه به مدت زمان طولانی بازگشت سرمایه‌گذاری نیازمند حمایت‌های مالی است که پس از تائید هیئت وزیران حمایت‌های مالی دولتی در قالب معافیت از پرداخت حق‌السهم و همچنین اختصاص درصدی از حق‌السهم اپراتورها برای ایجاد پوشش فیبرنوری در بازنگری مصوبه UNSP پیش‌بینی شد.

عباسی شاهکوه تاکید کرد: مصوبه UNSP با رویکرد یکپارچه‌سازی پروانه‌های ایجاد شبکه و خدمات و استفاده حداکثری از ظرفیت‌های فنی، زیرساختی و تجاری کشور تصویب شد و نحوه پوشش خانوارها، میزان حمایت‌های مالی دولتی از محل حق‌السهم اپراتورها و نحوه نظارت بر اجرای این پروژه پیش‌بینی شده است.

 افزایش سه درصد به هشت درصد درآمد اپراتورها به توسعه فیبر نوری

وی در تشریح درصد حمایت مالی دولت گفت: در مصوبه قبلی پیش‌بینی شده بود که سه درصد از درآمد اپراتورهای سیار و ثابت به توسعه فیبرنوری اختصاص داده شود. با توجه به تکلیف وزارت ارتباطات مبنی‌بر پوشش 20 میلیونی در زمان‌بندی سه سال و نیم، حمایت مالی دولت از سه درصد به هشت درصد از درآمد اپراتورهای سیار و سه درصد از درآمد اپراتورهای ثابت تغییر داده شد.

دبیر کمیسیون تنظیم مقررات ارتباطات درباره نحوه پوشش خانوارها در مصوبه جدید اظهار کرد: در ادبیات فیبر نوری دو نوع پوشش خانوار متصل (Home Connect) و خانوار تحت پوشش (Home Pass) داریم که در بازنگری مصوبه این موضوع به‌طور شفاف تعریف شده است و براساس مصوبه به ازای ایجاد پوشش تا 300 متری خانوار در مراکز استان به ازای هر خانوار 500 هزار تومان و در شهرهای خارج از مراکز استان به ازای هر خانوار یک میلیون و 200 هزار تومان به اپراتور اختصاص داده می‌شود.

عباسی شاهکوه افزود: علاوه بر آن این حمایت مالی، در حوزه اتصال نیز به ازای هر پورت FTTh که به خانوارها متصل شود دو میلیون تومان از محل هشت درصد حق‌السهم دولت به اپراتورها کمک می‌شود و این مبالغ برای پوشش و اتصال در شهرهای غیر از هشت کلانشهر تخصیص می‌یابد.

وی درباره معافیت کلانشهرها از حمایت مالی دولت گفت: چون به‌طور منطقی ارایه سرویس در هشت کلان‌شهر تهران، اصفهان، مشهد، تبریز، کرج، شیراز، اهواز و قم توجیه اقتصادی دارد به‌غیر از این هشت کلانشهر، در سایر شهرها از اپراتورها برای توسعه پوشش فیبرنوری حمایت مالی می‌شود.

وی افزود: مفاد مصوبه UNSP در قالب الحاقیه موافقت‌نامه پروانه برای اپراتورهای متقاضی اعمال می‌شود.