ضرورت تقویت دیپلماسی عمومی درباره احیای برجام

حسن بهشتی‌پور با اشاره به برخی اخبار درباره احتمال توافق میان ایران و 1+4 و آمریکا برای احیای برجام و ضرورت گفت‌وگوی مسئولان با مردم، کارشناسان و نخبگان در این‌باره گفت: وقتی متن مذاکرات در حال مذاکره است، طبیعی است که انتظار برای منتشر کردن متن توافق انتظار بی‌جایی است. متاسفانه این انتظار و توقع در بخشی از جامعه و نخبگان و رسانه‌ها در دولت قبل هم وجود داشت اما بعضا برای فشار به دولت این انتظار مطرح می‌شد، به خاطر بی اعتمادی که از سوی برخی گروه‌ها و افراد به دولت وجود داشت اما واقعیت این است که وقتی متنی یا اقدامی در چارچوب منافع ملی و سیاست خارجی در حال مذاکره است، نمی‌توان آن را منتشر کرد.

وی افزود: چون در گذشته مرتب این کار از سوی برخی‌ها می‌شد، الان همین مساله مطرح است و انتقادهایی وارد می‌شود که از نظر من البته الان هم این انتقادات بی‌جاست. وقتی یک متن را قبل از توافق نهایی به رسانه می‌آورید، آن را تحت تاثیر قرار می‌دهید و فشار زیادی به مذاکره‌کنندگان وارد می‌شود در حالی که باید از مذاکره‌کنندگان همه جانبه حمایت و به آن‌ها اعتماد کرد. این به معنای انتقاد نکردن نیست، اگر از جزییاتی مطمئن شدیم و بخشی از متن منتشر شد، اشکال را مطرح کنیم یا بر اساس اهدافی که کشور ترسیم کرده مطالبات را مطرح کنیم.

این کارشناس مسایل بین‌الملل با انتقاد از ضعف دولت‌ها و دستگاه سیاست خارجی در دیپلماسی عمومی به ویژه در رابطه با مذاکرات هسته‌ای اظهار کرد: دیپلماسی عمومی همیشه برای هر اقدام سیاست خارجی پیوست رسانه‌ای تهیه می‌کند که اهداف مذاکرات و آن اقدام را ترسیم می‌کند. دیپلماسی عمومی در بخش‌هایی متمرکز بر نخبگان و کارشناسان است و در بخش‌هایی از طریق رادیو تلویزیون و رسانه‌های عمومی مختلف دنبال می‌شود تا به این وسیله برای افکار عمومی اهداف آن اقدام را تببین کنند.

وی گفت: الان این نقص وجود دارد که افکار عمومی می‌بیند سرنوشتش در حال مذاکره است، اما از هیچ چیز اطلاع ندارد. البته از رسانه‌های بیگانه می‌شنود اما با روایت آنها نه آنچه از طرف مذاکره‌کننده ایرانی در جریان است و دنبال می‌شود. در هر حال آنها در دیپلماسی عمومی بر خلاف ما بسیار فعال هستند. نه اینکه ما انتظار داشته باشیم مسئولان متن مذاکرات را توضیح دهند اما نقطه نظرات ایران را باید به طور مستمر توضیح دهند، اینکه چه اهدافی دنبال می‌شود و برنامه‌های خود را در مذاکرات مطرح کنند.

بهشتی‌پور با اشاره به فکت شیتی که آمریکا بعد از مذاکرات لوزان و وین منتشر کرد و موجب بی‌اعتمادی بخشی از جامعه به مذاکرات و توافق شد گفت: آنها این متون را از قبل آماده و منتشر می‌کنند چون می‌خواهند فضا را در اختیار بگیرند. آمریکا در آن مقطع نیاز داشت مخالفان داخلی اش را راضی کند از این رو هر چه به نفع خودش بود را منتشر کرد. ما در این زمینه ضعیف هستیم و متاسفانه نمی بینیم که از این تجربیات درس گرفته باشیم. اما معتقدم باید بر روی توجیه و توضیح به افکار عمومی متمرکز شویم. باید مساله را به نحوی تبیین کنیم که به ضد خودش و علیه کشور تبدیل نشود. در این مرحله معتقدم ایران باید اطلاعات بیشتری از روند و آنچه انتظار است احتمالا شاهد آن باشیم، منتشر کند. نباید صرفا اخبار از طریق رسانه‌های خارجی در اختیار مردم قرار گیرد.

وی گفت: این درحالی است که رسانه‌های غربی اخبار و جزییات مذاکرات را به نفع خود منتشر می‌کنند مثلا در رابطه با گزارش اخیر وال‌استریت ژورنال درباره سوالات میان ایران و آژانس مشخص نیست که قرار است پرونده ایران مختومه شود یا وعده دادند که کمک کنند که بسته بشود. ایجاد این ابهامات به نفع طرف ایرانی نیست.

این کارشناس مسایل بین‌الملل تصریح کرد: در شرایط فعلی کاری که اولویت دارد این است که دیپلماسی عمومی در رابطه با مذاکرات احیای برجام در وزارت خارجه تقویت شود و به زبان‌های مختلف هم این کار را انجام دهیم. از سویی نیاز مبرم داریم که افکار عمومی داخلی توجیه شوند. پنجاه درصد سیاست خارجی کشورها تحت تاثیر افکار عمومی داخلی شان پیش می‌رود و این است که موفقیت یک اقدام تضمین می‌شود. افکار عمومی درست توجیه شود پشتیبان قوی سیاست‌ها و اقدامات در داخل و خارج است. متاسفانه در این زمینه خوب نیستم و اسیر جریان سازی‌های غرب هستیم و در داخل هم بر اساس جناح‌گرایی اختلافاتی داریم که در سیاست‌ها تاثیرگذار است.

بهشتی‌پور در ادامه درباره روند مذاکرات و اینکه ممکن است در نهایت در روزهای آتی توافقی حاصل شود؟ اظهار کرد: ما یک اصل اساسی در این مذاکرات که از سال 92 شروع شد داریم مبنی بر این‌که درباره همه چیز باید توافق شود در غیر این صورت درباره هیچ چیز توافق نشده است. با این اصل باید بگویم هنوز توافقی در کار نیست. آن طور که در فضای رسانه‌ای مطرح است بر سر چند کلمه دارند صحبت می‌کنند. علاوه بر این ممکن است کسانی که مخالف برجام هستند در این فاصله اقدامی را انجام دهند و روند را تغییر دهند. هر لحظه ممکن است نقشه مخالفان به نتیجه برسد و جلوی این کار را بگیرند اما در کل امیدوارم روند به نتیجه برسد.