قواعد چانه‌زنی در اسلام؛

با این راهکارها تخفیف بگیریم

چانه بزنیم یا نزنیم؟ خیلی‌ها اهل تخفیف گرفتن و چانه زدن نیستند با این بهانه که حوصله‌اش را نداریم و وقتی برای خرید لباس یا کالایی که قیمت مشخصی ندارد به مغازه می‌روند بی بر و برگرد قیمت اعلام شده فروشنده را کارت می‌کشند و تمام! اما بسیاری از ما اهل چانه زدن هستیم و دلمان می‌خواهد تخفیف بگیریم و کالای مورد نیاز را به پایین‌ترین قیمت تهیه کنیم. کدام منطقی‌تر است؟ چطور باید چانه زنی کنیم و تخفیف بگیریم؟ اصلاً این کار درست هست یا نه؟

 چانه زنی در اسلام مجاز است؟

می‌دانستید در کتب معتبر شیعی روایت‌هایی از بزرگان دین در خصوص چانه زدن وجود دارد! روایت‌هایی که در مورد چانه زنی وجود دارد دو دسته است. در برخی روایت‌ها به مسلمانان توصیه شده که زمان معامله چانه زنی کنند و در برخی دیگر خریداران از چانه زنی نهی شدند. البته طبق روایات، بزرگان دین فقط در چهار مورد مسلمانان را از چانه زنی نهی کردند. در روایتی آمده که پیامبر اسلام (ص) در وصیت خود به امام علی (ع) فرمود: «در خرید چهار چیز چانه مزن: گوسفند برای قربانی عید، کفن، برده و کرایه سواری برای رفتن به مکّه.»(شیخ صدوق، ج 1، ص 245)

 وقتی امام صادق (ع) هم چانه می‌زد

البته از برخی روایت‌ها چنین بر می‌آید که امامان معصوم هم چانه می‌زدند. مثل این روایت: «ابوحنیفه به امام صادق (ع) گفت: دیروز مردمی که شما را در عرفه دیده بودند، تعجب کردند از این که شما در خریدن شتری به این اندازه چانه می‌زنید. امام فرمود: «خداوند راضی نیست که من دچار ضرر فاحشی در اموال خود شوم.» (منبع: الکافی، ج 4، ص 546)

 توصیه امام محمد باقر (ع) به فروشندگان مفت فروش!

اما روایتی از امام باقر (ع) وجود دارد که به نفع فروشنده است؛ «برای دریافت مبلغ بیشتر با مشتری چانه بزنید؛ زیرا اگر قیمت بالاتر (اما عرفاً مناسب) به شما پرداخت کند، شیرین‌کام‌تر خواهید بود و هرآن‌که در خرید و فروش دچار ضرر شود، نه کارش پسندیده است نه اجری خواهد برد.» (شیخ صدوق، ج 3، ص 197) البته این توصیه برای فروشندگانی است که از ترس کم فروشی، مفت فروشی می‌کنند و در گذر زمان دچار مشکل می‌شوند.

 جان کلام روایت‌ها یک کلمه است؛ انصاف؛ همین و بس

«الهه ریوندی»؛ کارشناس تربیت اقتصادی می‌گوید: «جان کلام همه این روایت‌ها در چند جمله خلاصه می‌شود؛ در معامله نه فروشنده نه خریدار، هیچ کدام نباید ضرر فاحش کنند. گاهی خریدار موقع خرید کالایی متوجه می‌شود که فروشنده در اعلام قیمت منصف نبوده و مبلغ اعلام شده از ارزش کالا خیلی بالاتر است. در این صورت خریدار مجاز است به چانه زدن. گاهی این ماجرا برعکس می‌شود.» برای همین است که در اسلام بارها و بارها به رعایت انصاف در معلامله تاکید شده است و این انصاف باید از جانب هر دو طرف معامله رعایت شود.

با این راهکارها تخفیف بگیرید

حالا از اصل چانه زنی که بگذریم، باید گفت چانه زنی و تلاش برای پایین آوردن قیمت، فوت و فن‌های خاص خودش را دارد و خیلی‌ها از آن بی خبرند. در ادامه بخشی از این راهکارها را در گفت و گو با کارشناس تربیت اقتصادی مرور می‌کنیم. فقط قبل از بیان این مهارت‌ها این نکته را فراموش نکنید که مثلاً برای خرید کالاهایی که قیمت گزاری مقطوع دارند چانه زدن معنایی ندارد. وقتی به سوپرمارکت می‌رویم. قیمت روی مواد غذایی حک شده و جایی برای چانه زدن وجود ندارد.

 لو ندهید ذوق زده شدید

لو ندهید که ذوق زده شدید. این اولین توصیه کارشناس تربیت اقتصادی به خریداران است. ریوندی می‌گوید: «وقتی یک کالا اعم از لباس، وسیله خانه یا هر جنس دیگری در مغازه‌ای چشم شما را می‌گیرد و فکر می‌کنید همان است که دنبالش بودید هول نشوید و این ذوق زدگی را به فروشنده نشان ندهید. این ذوق زدگی شما از نظر روانی در یک کلام بودن فروشنده تاثیرگزار است. چون می‌داند شما از این جنس آنقدر خوشتان آمده که ممکن است بدون گرفتن تخفیف هم برای آن پول بدهید.»

اصلی به نام لنگر

شاید تا قبل از خواندن این مطلب فکرش را هم نمی‌کردید که تخفیف گرفتن چه قواعد و مهارت‌هایی دارد. تخفیف گرفتن مثل یک بازی فکری پازل‌هایی دارد که باید آنها را کنار هم بچینیم. یکی از مهارت‌های تخفیف گرفتن، مهارت لنگر انداختن است که کارشناس تربیت اقتصادی در مورد آن توضیح می‌دهد و می‌گوید: «لنگر را درست بیندازید. حالا منظور از لنگر چیست؟ کسی که اولین پیشنهاد را بر سر قیمت مطرح می‌کند در واقع لنگر می‌اندازد و همه رایزنی‌ها وچانه زدن‌های بعدی حول محور همان رقم انجام می‌شود. پس حواستان باشد کسی که اولین پیشنهاد قیمت را می‌دهد شما باشید نه فروشنده. سعی کنید پیشنهاد اول را هم با فاصله از مبلغی که در نهایت می‌خواهید برای آن کالا پرداخت کنید مطرح کنید. البته آنقدرها هم رقم پرتی نگویید که نتوانید به توافق برسید.»

 چه زمانی فروشنده تخفیف نمی‌دهد؟

تلاش شما برای گرفتن تخفیف چه زمانی بی فایده است؟ این سوالی است که هر مصرف کننده‌ای ممکن است برایش پیش بیاید. کارشناس تربیت اقتصادی می‌گوید: «از جنسی خوشتان می‌آید و می‌خواهید از فروشنده تخفیف بگیرید. چند مشتری در مغازه است و سر فروشنده شلوغ است و همزمان چند کار را انجام می‌دهد. خودتان را خسته نکنید. این زمان، وقت خوبی برای چانه زدن نیست. نتیجه نمی‌گیرید. صبر کنید کمی مغازه خلوت شود و آن وقت چانه زنی کنید. زمانی هم هست که شما با فروشنده با انصاف قرار است وارد معامله شوید؛ یعنی فروشنده‌ای که درصد کمی سود روی کالا کشیده و اصلاً راضی به دادن تخفیف نمی‌شود. وقتی تصمیم گرفتید چانه بزنید به این نکته دقت کنید. فهمیدن این موضوع هم کار سختی نیست. با مقایسه قیمت‌ها متوجه می‌شوید که باید دور چانه زدن با این فروشنده را خط بکشید.»

 التماس کردن و عشوه گری ممنوع

قابل توجه خانم‌ها! چانه زدن با التماس کردن و یا عشوه گری متفاوت است. مرز بین این دو مثل مو باریک است. ریوندی هم به این تکته تاکید می‌کند و می‌گوید: «قرار نیست به هر قیمتی تخفیف بگیرید. بعضی‌ها خودشان را برای گرفتن تخفیف تحقیر می‌کنند یا خدای نکرده ممکن است برخی از خانم‌ها حرمت حیا را به خاطر تخفیف گرفتن از فروشنده آقا زیر سؤال ببرند. فقط کافیست از قدرت مذاکره استفاده کنید، قطعاً می‌توانید بهترین‌ها را به بهترین قیمت تهیه کنید.»

 عیب و ایراد را بگویید اما تو سر جنس نزنید

هر کالایی اعم از پوشاک، وسایل خانه، حتی خود خانه چه فروشی چه اجاره‌ای، بالاخره یک ضعفی دارد. یکی از راهکارهای تخفیف گرفتن استفاده از نقاط ضعف کالا است. البته اشتباه نکنید. مطرح کردن نقاط ضعف کالا با تو سر جنس زدن متفاوت است. کارشناس تربیت اقتصادی در این باره می‌گوید: «بی ارزش کردن کالا برای گرفتن تخفیف منصفانه نیست و ممکن است فروشنده را عصبانی کند. نقاط ضعف واقعی کالاها را مطرح کنید. مثلاً قرار است یک خانه را اجاره کنید. موجر رقم اجاره را هیچ جوره پایین نمی‌آورد. همه شرایط خانه باب میل شماست،اما یک ایراد دارد و آن اینکه نزدیک بزرگراه است و سر و صدای ماشین ممکن است شما را اذیت کند. این یعنی نقطه ضعف آن خانه که می‌توانید با مطرح کردن آن از طرف معامله امتیاز بگیرید.»

 با این روش امتیاز بگیرید

گاهی وقت‌ها مجبور می‌شوید کوتاه بیایید و سر قیمتی که فروشنده اعلام کرده به توافق برسید اما بازی هنوز تمام نشده و حالا وقت امتیاز گرفتن است. راه و چاهش را از زبان کارشناس تربیت اقتصادی بشنوید؛ «بر سر کالای اصلی به توافق می‌رسید، حالا می‌توانید امتیاز بگیرید. البته این راهکار در خرید کالاهای بزرگ بیشتر کاربرد دارد. چطور؟ مثلاً تلویزیون خریدید. فروشنده تخفیف نداده و کوتاه آمدید. بعد از مذاکره و به توافق رسیدن بر سر قیمت بگویید با این قیمت موافقم اما ارسال باید رایگان باشد.»

 یادمان باشدبهره ما از زمین، به اندازه طول و عرض قامت ماست

اگر فروشنده هستیم فقط کافیست یک جو انصاف داشته باشیم. قرار نیست همه کاسه کوزه‌ها را سر خریدار بشکنیم و قیمت‌ها را دولا پهنا حساب کنیم. در شرایط سخت اقتصادی و معیشتی یکدیگر را درک کنیم و این حدیث از امیرالمؤمنین(ع) را آویزه گوشمان کنیم؛ «یادمان باشد بهره هر کدام شما از زمین، به اندازه طول و عرض قامت شماست.»