خانواده‌ها چطور در مصرف آب صرفه‌جویی کنند

دستم را در ظرف برنج فرو می‌برم و در حالی که قطرات آب به داخل ظرف می‌چکد و سر ریز می‌شود، آن را هم می‌زنم، چندین مرتبه این کار را تکرار می‌کنم بی‌آنکه فکرکنم چقدر برنج را می‌شویم؟ آیا اصلاً برنج نیاز بیشتری به شستشو دارد؟ در همین حین دختر کوچکم با مامان مامان گفتن‌های مکرر توجه‌ام را جلب می‌کند: « حواستون نیست، آب همینطوری باز مونده و هدر میره!» یک مرتبه به خودم می‌آیم و آه از نهادم بلند می‌شود، که چه کردم؟!

پیش از این، مدام به بچه‌ها گفته‌ام در مصرف آب صرفه‌جویی کنید، خشک‌سالی و کم‌آبی است اما خودم رعایت نکردم. بلافاصله به دخترم می‌گویم: «حق با توست، من اشتباه کردم خیلی باید این روزها مخصوصاً در فصل گرمای تابستان مراقب مصرف آب باشیم».

در چند ثانیه ناقض گفته‌های قبلی خودم شده بودم: «آب کم مصرف کنید، خشک‌سالی است، حیاط خانه را با فشار آب جارو نکنید، به میزان لازم برای ظرف شستن آب بردارید، آب خنک در یخچال بگذارید تا مدام مجبور نباشید آب شیر باز کنید و... از این توصیه‌های ایمنی در خانه که در نهایت بچه‌ها می‌گویند: «مامان مراقبیم، مامان حواسمان را جمع می‌کنیم. اما حالا خودم در حواس‌پرتی هر چه رشته بودم پنبه کردم راستش می‌خواهم فرزندانم فرهنگ صرفه‌جویی را در خانه یاد بگیرند و این از وظایف دینی ماست.»

دین مبین اسلام در آیات و روایاتش مسلمانان را به رعایت صرفه‌جویی در مصرف هر چیزی توصیه کرده است حال این صرفه‌جویی می‌تواند در مصرف برق، آب و دیگر انرژی‌ها باشد و اگر بتوانیم چنین فرهنگی را در جامعه خودمان و از خانواده‌هایمان ایجاد کنیم، در مسائل مختلف موفق خواهیم بود.

  صرفه‌جویی به چه معناست؟

باید به بچه‌ها یاد بدهیم صرفه‌جویی چه معنایی دارد. صرفه‌جویی به معنای مصرف نکردن یا محروم کردن خود از چیزی نیست، صرفه‌جویی به معنای درست مصرف کردن است گاه در تبلیغات تلویزیون چیزهایی در این زمینه می‌بینیم که در یادمان می‌ماند، رسانه در این عرصه خیلی می‌تواند مهم باشد تا یاد بگیریم چطور می‌توانیم درست و بهینه مصرف کنیم و از نعمت‌های الهی همیشه بهره‌مند باشیم. آب یکی از همین موهبت‌های پروردگار است که تا زمانی که دچار بی‌آبی نشده باشیم، شاید درکش نکنیم که خوب مصرف کردن چه ارزشی دارد، چرا که نبودش فاجعه در زندگی‌مان محسوب می‌شود.

  عبور از فصل گرما؛ چطور و چگونه؟

مدیرکل دفتر اطلاعات و داده‌های آب کشور معتقد است برای عبور از تنش فصل گرما که هر ساله با آن روبه رو هستیم و الآن نیز به دلیل خشک‌سالی بیشتر درگیری اساسی‌تری نیز داریم، نیاز به رعایت الگوی بهینه مصرف از سوی مردم دارد، اما این الگو و این فرهنگ‌سازی باید چطور در خانواده‌ها صورت بگیرد و مردم چطور خود را با شرایط می‌توانند سازگار کنند تا با کم‌آبی و خدایی ناکرده بی‌آبی روبه رو نشوند؟

  میوه و سبزیجات را با آب به اندازه شست و شو دهید

«محمد توکلی» کارشناس حوزه آب معتقد است: «خیلی از مردم برای شست و شوی میوه و سبزیجات به دلیل اینکه وسواس به خرج می‌دهند تا مبادا میکروب یا ویروسی داشته باشد، مدام ظرف آب شست و شو را خالی کرده و پر می‌کنند و چندین لیتر آب اینطور به هدر می‌دهند یا اینکه هر میوه را دقایقی زیرشیر آب می‌گیرند تا مثلاً تمیز شود. در حالی که بهترین حالت این است که یک کاسه آب پر کرده و با مایع ضدعفونی کرده دقایقی اجازه دهیم میوه یا سبزیجات در آن باقی بمانند و بعد آن را آبکشی کنیم. دراین صورت دیگر آب مضاعف هدر نمی‌رود.»

این اتفاق می‌تواند برای شستن ظرف‌ها نیز رخ بدهد مثلاً برای گرفتن چربی یک ظرفی که روغنی بوده مدت‌ها آب گرم یا داغ را باز بگذاریم تا چربی از بین برود درحالی که با یک بار آب جوش گرفتن روی ظرف‌ها می‌توانیم چربی‌ها را بزداییم.

  زمان مناسب استفاده از ظرفشویی و ماشین لباسشویی

اگر از ماشین ظرفشویی یا لباسشویی استفاده می‌کنید که بهتر است زمانی آن‌ها را به برق بزنید و روشن کنید که کامل پر شده باشند.

توکلی دراین باره می‌گوید: «اگر از ماشین لباسشویی و ظرفشویی استفاده می‌کنند که خود این وسایل کم‌مصرف هستند به لحاظ استفاده از آب، فقط باید مراقب باشید که پر باشند نه اینکه با دو لباس یا دو ظرف ماشین را به برق بزنید. اما اگر با دست می‌شویید هم باید مراقب باشید که آب زیادی مصرف نشود. شاید با پر کردن یک لگن بتوان ظرف‌هایی زیادی را چربی‌زدایی کرد و 61 بار هم آبکشی کرد و لباس‌ها هم به همین منوال می‌توان شستشو داد.»

اما درباره شستن ظرف‌هایی که مثلاً نیاز به خیساندن دارند مثل قابلمه‌ها، بهتر این است که مدام آن‌ها را زیر آب نگیریم تا با آب شست‌و‌شو شوند شاید بهتر باشد مدتی آن‌ها را میزان کمی آب بخیسانیم تا بتوانیم شست و شوی راحت‌تری داشته باشیم.

در حال حاضر استان‌های جنوبی و مرکزی درگیری بیشتری با کم‌آبی دارند و شاید مردم آن مناطق در زمینه مصرف بهینه آب هوشیاری بیشتری داشته باشند اما مسئله مهم این است که همه در این زمینه فرهنگ مصرف درست آب را در خانواده‌هایمان ترویج دهیم و به صرف اینکه مثلاً ما دو نفر یا سه نفر بیشتر نیستیم مدام آب زیاد به هدر ندهیم.

  آب خنک در یخچال نگهداری کنید

بنی هاشمی، یک کارشناس دیگر حوزه آب می‌گوید اقداماتی که تا به حال برای رفع بحران آب در نظر گرفته شده، کافی نبوده، بنابراین ما نیاز به مدیریت خانگی در این زمینه داریم. در حال حاضر اقلیم کشور تغییر کرده و ما شاهد خشک‌سالی هستیم، متوسط بارش‌ها و روان‌آب‌ها کم شده و میزان دسترسی به آب نیز کاهش یافته و بنابراین باید بپذیریم که کم‌آب‌تر از قبل هستیم.

یکی دیگر از راه‌های مصرف بهینه آب این است که در خانه مدام برای خنک کردن آب و آب خوردن سراغ شیر نرویم و مدت‌ها صبر کنیم تا آب خنک شود، همیشه مقداری آب در یک پارچ در یخچال داشته باشیم تا در طول روز از آن استفاده کنیم یا اینکه در یک کلمن با یخ در طول روز آب بریزیم یا اگر آب‌سردکن یخچال و فریزرمان دارد از آن استفاده کنیم.

  ماشین شویی را به حداقل برسانید

خیلی از مردم هنوز فرهنگ شستن ماشین را بلد نیستند و با یک شیر آب در حیاط یا کوچه به جان شستشوی ماشین می‌افتند یا اینکه هنوز فرش یا چیزهای دیگر خانه را با آب زیاد می‌شویند.

توکلی دراین باره توضیح می‌دهد: «سعی کنید هر چند وقت یک بار ماشین را به کارواش ببرید تا با حداقل آب ماشین شویی صورت بگیرد یا اینکه یاد بگیرید تنها با یک سطل آب و یک سطل کف ماشین بشویید و این هم شدنی است.»

  مراقب کولرهایتان باشید

طبق گفته کارشناسان حوزه آب در حال حاضر سرانه آب هر ایرانی از 6 هزار و 900 به یک هزار و 200 متر مکعب رسیده و این یعنی هدررفت آب در خیلی مسائل و اینکه دیگر به جای اینکه بخواهیم نگران تأمین آب برای نسل‌های بعد باشیم، می‌بایست به فکر خودمان و شرایط حال نیز باشیم چرا که همان نسل‌هایی که به آنها فکر می‌کردیم الان خودمان هستیم که باید رعایت کنیم.

توکلی در مطرح کردن نکات دیگر صرفه‌جویی آب می‌گوید که کولرها یکی دیگر از منابع هدررفت آب محسوب می‌شوند که ابتدای تابستان و در میانه آن می‌بایست مورد بررسی قرار بگیرند که چکه نکنند یا اینکه شناورها سالم باشند، حتی شیرهای دیگر در منزل چکه نکنند و همین چکه چکه‌ها باعث هدررفت هزاران لیتر آب در روزها و ماه‌ها می‌شود که شاید اصلاً به چشممان هم نیاید.

ازجمله دغدغه‌های دیگری که باید خانواده‌ها در زمینه صرفه‌جویی آب داشته باشند، آب و جاروکردن‌های زیاد است که بهتر است قطع شود، حیاط را با آب زیاد شستن یا برگ‌های خشک و آشغال‌ها را با فشار آب شستن باید کامل قطع شود، مراقبت از زمان دوش گرفتن‌های روزانه نیز خیلی با اهمیت است چرا که فصل گرما شاید در روز یک یا دو بار دوش گرفتن بطلبد اما هربار شاید با چند دقیقه کوتاه بتوان سریع دوش گرفت و خنک شد.

شما برای صرفه‌جویی در زمینه مصرف آب و آموزش آن به اعضای خانواده چه کارهایی می‌کنید؟