پشه پرحاشیه به همه چه درسی داد؟

چندی قبل بود که خبر ممنوع‌التصویری کاراکتر عروسکی پشه در برنامه «مهمونی» در شبکه‌های اجتماعی به صورت گسترده‌ای مطرح شد و در ادامه برخی رسانه‌های رسمی داخل کشور و همچنین رسانه‌های خارجی فارسی زبان را با خود همراه کرد.

خبر ممنوع التصویری این کاراکتر که به فشار مدیران ساترا هم نسبت داده می‌شد، در حالی به ناگاه در فضای مجازی قوت گرفت که در ادامه برخی سایت‌ها با جعلی دانستن این خبر، آن را تمهیدی از سوی پلتفرم پخش کننده دانستند که با هدف جلب توجه بیشتر کاربران در فضای مجازی شکل گرفته است.

البته این ادعا در امتداد رویکرد برنامه «مهمونی» چندان هم دور از ذهن به نظر نمی رسد؛ چراکه این مجموعه شبکه نمایش خانگی از همان ابتدا نشان داد تیمی را برای تولید محتوای حاشیه ای در رسانه و فضای مجازی با هدف بیشتر دیده شدن و تبلیغات، مستقر کرده است.

با این همه انتشار یک خبر جعلی از سوی یک صفحه و همراه شدن برخی رسانه‌های داخل و خارج از کشور با آن و در ادامه پاسخ دادن مسوولان ساترا به این ادعا، بیش از ممنوع التصویری یک عروسک می‌توانست، تعجب برانگیز باشد.

در نهایت بر اساس آنچه مسوولان ساترا چند روز قبل اعلام کردند، پشه حالا قرار است به کار خود برگردد و علت غیبت هم همان طور که اعلام شده بود، برنامه کاری کاظم سیاحی، صداپیشه آن در محصولی دیگر بوده است.

سیاحی خود در خبری که امروز در صفحه شخصی اش در اینستاگرام منتشر کرد این بازگشت را تایید کرده است.

او با ابراز خوشحالی از اینکه جناب کنت موسکیتو این همه طرفدار دارد، ختم حاشیه‌ها را اعلام کرده و از بازگشت دوباره جناب پشه خبر داده است.

اما ماجرا به همین جا ختم نمی شود. شاید جریانی که پشه این روزها به راه انداخت برای فضای رسانه ای کشور، کاربران فضای مجازی و البته مسوولان سازمانی که وظیفه نظارت بر رسانه‌های فراگیر را بر عهده دارند، بتواند تکرار و یادآوری الزام‌هایی در خبر و اطلاع رسانی با نگاهی جدی تر به حوزه اخبار جعلی باشد.

این روزها با به‌روز و فعال‌تر شدن شبکه‌های اجتماعی، همه به نوعی خبرنگار و خبرسان شده‌اند. می‌نویسند و تحلیل می‌کنند و نتیجه می‌گیرند! از طرفی تا به امروز برای مقابله با اخبار جعلی در کشور اقدامات اساسی شکل نگرفته و قانون ایجاد پایگاه برای مقابله با این موضوع هنوز به تصویب قانون نرسیده است.

سیدمحمدمهدی فیروزآبادی، پژوهشگر پژوهشکده علوم‌شناختی و مغز دانشگاه شهید بهشتی با اشاره به معضل بالا درباره به تصویب نرسیدن قانونی برای ساماندهی اخبار جعلی که از وظایف وزارت ارشاد بوده است، با طرح این پرسش که چرا اخبار جعلی در مقایسه با اخبار واقعی تاثیرگذاری بیشتری دارند، اظهار کرده است: از آن جا که طراوت اطلاعاتی بسیار مهم بوده و انگیزه و عامل پیام تاثیر زیادی دارد از این رو شاهد اثرگذاری بیشتر این اخبار هستیم.

از طرفی مجید رضاییان، استاد ارتباطات و روزنامه‌نگار درباره‌ی راه‌های تشخیص اخبار جعلی، گفته است: باید به مردم آموزش بدهیم که خبر را با اطلاعاتش ارزیابی کنند و صرفا بر اساس ظاهر یک خبر که بخشی از آن با واقعیت و بخشی با چیزهای دیگر آمیخته شده است، نتیجه‌گیری نکنند.

او راه تشخیص اخبار جعلی را آموزش و فرهنگ‌سازی درباره راه‌های دریافت اطلاعات درباره یک خبر، عنوان کرد و افزود: با این‌ کار بخش عمده‌ای از مشکل حل می‌شود. کاری که باید انجام بدهیم این است که اول به مردم یاد بدهیم اینها (خبرهای جعلی) خبر نیستند و به دو دسته تقسیم می‌شوند؛ یکی گفتن راست آمیخته به دروغ و دیگری استفاده از یک حقیقت و سوار کردن اطلاعاتی غیرواقعی بر آن؛ مثلا شما می‌گویید ساختمانی خراب شد اما نمی‌گویید کدام ساختمان، کجا و به چه شکلی خراب شده است.

رضاییان در ادامه تشویق مردم به مطالعه و کتابخوانی را از راه‌های بالا بردن سواد رسانه‌ای و در نتیجه توانایی تشخیص خبرهای جعلی در فضای مجازی دانست و بر مطالعه متون قابل اعتنا ـ از کتاب گرفته تا مقالات ـ تاکید کرد.