هجرت امام رضا (ع) فرصت نقش‌آفرینی در ظهور را برای ایرانیان فراهم کرد

به‌منظور بررسی جایگاه مهدویت در آراء و اندیشه عالم آل محمد (ص) با حجت الاسلام «علی‌محمد باقی»، کارشناس مذهبی و مهدوی گفتگویی ترتیب داده ایم که در ادامه مشروح آن تقدیم حضورتان می‌شود:
حجت الاسلام باقی با بیان اینکه در موضوع مهدویت در اندیشه و آراء امام رضا(ع) از دو جهت می‌توان ورود کرد، گفت: یکی آنکه چه احادیثی از ایشان صادر شده و دوم آنکه سیره مهدوی حضرت(ع) چگونه بوده و چطور برای دولت کریمه زمینه سازی کرده اند.
کارشناس مرکز تخصصی مهدویت ادامه داد: روایات در حوزه مهدویت غالباً از امامان باقر(ع) و صادق(ع) است، بعد از آن طرح این روایات به دلیل فضای تقیه کمرنگ شد تا در دوران امام رضا(ع) که به اوج رسید.
وی تصریح کرد: روایات مهدویت، روایاتی سیاسی است و بحث حکومت حق را مطرح می‌کند حکومتی که باید از دست ظالمان خارج شود و به اهل بیت(ع) بازگردد؛ لذا وقتی به دوران امام رضا(ع) می‌رسیم با فرصت ولایتعهدی، ایشان این روایات سیاسی را مطرح و اندیشه مهدویت را تبیین کردند.
حجت الاسلام باقی با بیان اینکه امام رضا(ع) تهدید ولایتعهدیِ اجباری را به فرصت تبیین اندیشه سیاسی اسلام تبدیل کردند، تاکید کرد: از این رو، ایشان نقشی مهم در تبیین مهدویت دارند از تبیین نسب حضرت حجت(عج) تا بیان وظایف منتظران همچنین است خصوصیات و اوصاف امام مهدی(عج) و شیوه برخورد ایشان با مردم چنان که فرمودند: در برابر خدا از همه متواضع‌تر است و آنچه به مردم امر می‌کند خود عامل به آن است.
وی در ادامه بیان کرد: امام رضا(ع) درباره زندگی اجتماعی و اخلاقی امام مهدی(عج) نیز تصریحاتی دارند؛ برای مثال می‌فرمایند: لباس امام مهدی(عج) از پارچه‌ای خشن است یا آنکه از قدرت جسمانی و خصوصیات ظاهری ایشان سخن گفته‌اند مثل اینکه امام زمان(عج) در شمایل فردی 40 ساله ظهور می‌کنند؛ امام رضا(ع) درباره شباهت امام مهدی(عج) به انبیای الهی و اتفاقات مهم عصر ظهور نیز سخن گفته اند.
این کارشناس مهدوی با بیان اینکه خداوند در آیه 105 سوره مبارکه انبیاء وعده حکومت صالحان در آخرالزمان را می‌دهد، گفت: این آیه شریفه اساس و هدف غایی خلقت را حکومت صالحان معرفی می‌کند: «وَلَقَدْ کَتَبْنَا فِی الزَّبُورِ مِنْ بَعْدِ الذِّکْرِ أَنَّ الْأَرْضَ یَرِثُهَا عِبَادِیَ الصَّالِحُونَ» یعنی نظام خلقت آفریده شده تا حاکمیت الله بر زمین مستقر شود و تا چنین نشود ما به قیامت ورود نمی کنیم، به عبارت دیگر، دنیا زمانی به پایان می‌رسد که قبل از آن حکومت صالحان برپا و محقق شده باشد.
وی اضافه کرد: امام رضا(ع) به زیبایی این معنا را ذیل آیه 83 سوره مبارکه آل عمران بیان می‌کنند؛ابوبشیر می‌گوید از امام رضا(ع) شنیدم که فرمودند: این آیه برای امام مهدی(عج) نازل شده است...؛ یعنی مصداق اَتَم این آیه عصر ظهور حضرت حجت(عج) است، در آن دوران همه عالم تسیلم و تابع محض خدا می‌شوند.
حجت الاسلام باقی در ادامه ابراز کرد: امام رضا(ع) می‌فرمایند: امام مهدی(عج) پس از ظهور، اسلام را به شرق و غرب عالم عرضه می‌کنند هر که با علاقه ایشان را بپذیرد او را به فرایض امر و با آنها که تمرد می‌کنند، برخورد می‌کند!
وی تاکید کرد: نکته این روایت آن است که امام رضا(ع) می‌فرمایند: حکومت مهدوی به جایی می‌رسد که نظام تشریع (یعنی موجودات مختار) تابع محض خدا می‌شوند چون حکومت و حکم از آن خدا است آن الحکم لله.
حجت الاسلام باقی با اشاره به استفاده‌هایی که امام رضا(ع) از ولایتعهدی اجباری داشتند، گفت: اگرچه حضرت ثامن الحجج(ع) به اکراه ولایتعهدی مامون را پذیرفتند اما با آن زمینه ظهور را فراهم کردند؛ ایشان ابتدا بینش مردم را بالا بردند، دوم آنکه در این هجرت جمعیت بسیاری از هاشمیان را یا همزمان با خود و یا پس از خود رهسپار ایران کردند مثل هجرت حضرت معصومه(س) به قم که باعث شد این شهر پایگاه تشیع شود.
وی در پایان خاطرنشان کرد: در واقع آن روایت نبوی(ص) که تصریح می‌دارد: گروهی از مردم مشرق زمین قیام کرده و زمینه‌ساز قائم(عج) ظهور می‌شوند پایه و ریشه‌اش به حضور امام رضا(ع) در ایران، بازمی گردد؛ ایشان بودند که با هجرت خود تشیع را در ایران تعمیق و گسترش دادند. اگر امام رضا(ع) نبودند حکومت امام عصر(عج) با چالش جدی در بینش مواجه می‌شد.