بازگشت به عهد دقیانوس با اصلاح آیین‌نامه‌ای برای کودکان!

چند روز پیش بود که سرپرست دفتر امور آسیب‌دیدگان اجتماعی سازمان بهزیستی کشور از اصلاح و ابلاغ آئین‌نامه اجرایی ماده 6 قانون حمایت از اطفال و نوجوانان به ایسنا خبر داد. او در بخشی از اظهارات خود بیان کرد که پیش از اصلاح این آیین‌نامه اجرایی، تکالیف دستگاه‌ها درخصوص کودکان مشخص شده بود اما برخی از بندهای این ماده ایراداتی داشت که با همکاری وزارت رفاه پیگیر آن شدیم و به دنبال تصویب این اصلاحات، تکالیف دستگاه‌ها مشخص شده است.

محمدرضا حیدرهایی، همچنین در بخشی از تشریح موارد اصلاحی و الحاقی آیین‌نامه و با اشاره به ماده 28 که در آن به وظیفه پلیس برای شناسایی طفل و نوجوان در معرض خطر یا بزه دیده اشاره شده، گفت: در ماده مذکور شناسایی کودکان در معرض خطر یا بزه‌دیده تکلیف پلیس بود؛ حال با اصلاحات انجام شده عبارت «جمع‌آوری» نیز در اصلاح این ماده قانونی الحاق شده و براین اساس پلیس موظف است تا علاوه بر شناسایی کودکان کار و خیابان به جمع‌آوری آن‌ها با کمک سایر دستگاه‌ها ورود کند.

رئیس انجمن مددکاران اجتماعی ایران، ضمن انتقاد از موارد اصلاحی و الحاقی این آیین‌نامه و با بیان اینکه در سال 1378 مصوبه‌ای در شورای عالی اداری برای بی‌خانمان‌ها و متکدیان تصویب شد، گفت: در آن مصوبه برای این افراد تفکیک سنی در نظر گرفته نشده بود، در همین راستا سازمان بهزیستی با شورای عالی اداری و وزارت کشور مکاتبه‌ای مبنی بر اینکه افراد زیر 18 سال کودک‌اند و مصداق متکدیان و بی‌خانمان‌ها نیستند، انجام داد و به‌دنبال آن نیز تقاضا کرد تا مسئولیت کودکان با بهزیستی باشد. در آن زمان تفاهم‌نامه‌ای نوشته شد که در سال 84 به آیین‌نامه ساماندهی کودکان خیابانی تبدیل و در نهایت مسئولیت این کار به بهزیستی واگذار شد.

سیدحسن موسوی چلک افزود: در واقع در آن زمان چند اتفاق افتاد؛ در ابتدا واژه «جمع‌آوری» کودکان حذف شد؛ گرچه به طور کلی در مورد واژه «جمع‌آوری» متکدیان و بی‌خانمان‌ها نیز موافق نیستم زیرا واژه جمع‌آوری واژه‌ای غیرانسانی است، در نهایت با استدلال‌های ارائه شده از سوی سازمان بهزیستی پذیرفته شد که واژه «شناسایی و جذب» جایگزین «جمع‌آوری» شود و همچنین به جای نگاه جمع‌آوری به کودکان خیابانی، نگاه شناسایی و جذب مطرح باشد.

وی در ادامه با اشاره به قانون حمایت از اطفال و نوجوانان و با بیان اینکه آیین‌نامه قانون حمایت از اطفال و نوجوانان در سال 1400 نوشته شد، تصریح کرد: قرار بود آیین‌نامه مذکور توسط وزارت رفاه نوشته شود، اما معاونت این وزارتخانه این کار را به مرجع ملی حقوق کودک واگذار کرد و مرجع ملی حقوق کودک برای تدوین این آیین‌نامه با حضور نمایندگان دستگاه‌های مرتبط طی 50 روز (در نوبت صبح و عصر و گاهی شبانه به صورت مجازی) این آیین‌نامه‌ را نوشت، آیین‌نامه‌ای که در آن جلسات موضوع جمع‌آوری کودکان در آن مطرح نبود.

سیدحسن موسوی چلک ضمن اعتقاد از اینکه آیین‌نامه ماده 6 قانون حمایت از اطفال و نوجوانان نیازمند اصلاح نبوده است، گفت: در آیین‌نامه ماده 6 قانون حمایت از اطفال به موضوع کودکان کار و خیابانی نیز اشاره شد چراکه آن‌ها نیز بخشی از کودکانی که در وضعیت مخاطره ‌آمیز قرار دارند، هستند که در قانون نیز به صراحت به وضعیت کودکان در وضعیت مخاطره‌آمیز اشاره شد.

موسوی‌چلک با تأکید بر اینکه اصلاح آیین‌نامه ماده 6 قانون حمایت از اطفال و نوجوانان هیچ کمکی به اجرای قانون نمی‌کند، تاکید کرد: وزارت رفاه پیشنهادی برای اصلاح داد که به نظر این اصلاح پشتوانه کارشناسی نداشته است. چراکه واژه «جمع‌آوری» کودکان خیابانی در آئین‌نامه اولیه مطرح نبود اما در اصلاح به آیین‌نامه اضافه شد و این درحالیست که واژه جمع‌آوری توهین به کودک است. اضافه شدن واژه جمع‌آوری به آیین‌نامه به معنی بازگشت به عهد دقیانوس است.

وی در ادامه به موضوع جمع‌آوری کودکان خیابانی که در اصلاح آیین‌نامه به نیروی انتظامی محول شده اشاره کرد و افزود: در آیین‌نامه قانون حمایت از اطفال و حتی در آیین نامه، ساماندهی کودکان خیابانی و مدیریت کار به بهزیستی داده شد و نه به پلیس. سپردن کار به پلیس در غالب جمع‌آوری یعنی غلبه نگاه انتظامی درمورد کودکانی که مواجهه آن‌ها با پلیس باید آخرین راهکار باشد.

وی ادامه داد: تمام تلاش‌هایی که در آیین‌نامه انجام شد که مسئولیت کار کودکان خیابانی با سازمانی اجتماعی به نام بهزیستی باشد و برخورد با کودکان برخوردی انسانی باشد و از سوی دیگر واژه جمع‌آوری در آیین نامه مطرح نشود، متأسفانه وزارت تعاون کار و رفاه اجتماعی بدون پشتوانه کارشناسی قانون آن را خراب کرد و آیین نامه ای که می‌توانست نقطه عطفی در تاریخ کشور باشد را با دست خودشان به نقطه ضعف تبدیل کردند.