طراحی احیاگر؛ رویکردی برای پیوند انسان‌ با طبیعت

نتیجه تحقیقات مختلف حاکی از آن است که بیش از 70 درصد گازهای آلاینده جهان در شهرها انتشار می‌شود که این رویداد به علت افزایش جمعیت شهرنشینی هر روز تشدید می‌شود. از سوی دیگر کاهش فضاهای سبز به علت توسعه شهری، تغییرات تحمیل شده بر استفاده از زمین‌ها، ترویج الگوهای ناپایدار مصرف و به حداقل رساندن تنوع زیستی دسترسی شهرنشینان را به طبیعت کاهش داده است که این امر می‌تواند مشکلات سلامت جسمی و روانی بی‌شماری را برای آن‌ها به‌دنبال داشته باشد.
اما خبر خوش این‌که با وجود افزایش انتشار کربن در سراسر جهان، مدیران در شهرهای مختلف از رسیدن به هدف صفر انتشار گازهای آلاینده تا سال 2030 خبر داده‌اند و در حال پیاده‌سازی اقدامات مختلف برای تحقق این هدف هستند. اگرچه آینده قابل پیش‌بینی نیست، با این حال اقدامات و تصمیمات امروز مدیران و حمایت شهرنشینان از آن‌ها می‌تواند تا حد زیادی سرنوشت زندگی را در شهرهای آینده مشخص کند. در این رابطه، برنامه‌ریزان باید به شناسایی هرچه بیشتر نیازهای بشر و کمبودهای او در این برهه زمانی بپردازند و برای رفع آن‌ها اقداماتی اعمال کنند. یکی از کمبودهای مهمی که انسان‌ها این روزها در زندگی خود احساس می‌کنند، نبود فضاهای سبز و طبیعی در نزدیکی محل زندگی آن‌ها است که به دنبال توسعه بی‌رویه مناطق شهری در اثر افزایش جمعیت اتفاق افتاده است. شاید پرسشی که در این‌جا ذهن همه را به خود درگیر می‌کند این باشد که در دنیای مملو از پیچیدگی، توسعه‌های تکنولوژیک، استراتژی‌ها و ایده‌های مختلف چگونه می‌توان رابطه انسان‌ها را با طبیعت بهبود بخشید؟ بدون شک، پیوند بشر با طبیعت نه‌تنها به افزایش تنوع زیستی و بهبود کیفیت اکوسیستم‌ها کمک می‌کند، بلکه در ایجاد مزایای اقتصادی و اجتماعی بسیار اثربخش خواهد بود. در این راستا، می‌توان از طراحی احیاگر برای بازگرداندن فضاهای سبز به شهرها و افزایش گرایش مردم به حضور در آن‌ها بهره گرفت.
  طراحی احیاگر چیست؟
طراحی احیاگر به فرآیند احیای طبیعت اشاره دارد که به‌دنبال آن، انسان‌ها و طبیعت هماهنگ با یکدیگر می‌شوند. هدف از این فرآیند بهبود سلامت اجتماعی، افزایش تنوع اکوسیستم‌ها و زنده کردن سرمایه طبیعی در شهرها است.
بسیاری از مردم، طراحی احیاگر را به «نوسازی شهری» تعبیر می‌کنند که این تفسیر کاملاً اشتباه است زیرا در مورد اصطلاح دوم (نوسازی شهری)، ساختمان‌ها و زیرساخت‌های شهری از نو بنا می‌شود. علاوه بر این، گاهی مردم طراحی احیاگر را به عنوان طراحی پایدار در نظر می‌گیرند، با این حال طراحی پایدار به کاهش یا از میان برداشتن اثرات زیست‌محیطی اشاره دارد. در طراحی احیاگر، مدیران بر ایجاد سیستم‌های مبتنی بر طبیعت تمرکز می‌کنند که تاب‌آور، پویا، سازگار و احیاکننده است، ضمن این‌که فرصت‌های بسیاری را برای بهبود رفاه انسان‌ها و سایر گونه‌های زنده فراهم می‌آورد. مهم‌تر از همه این‌که مدیران در طراحی احیاگر بر تحقق پیامدهای مثبت اقلیمی تمرکز می‌کنند و به پیاده‌سازی اقداماتی در این زمینه می‌پردازند. در واقع، طراحی احیاگر می‌تواند آینده‌ای بدون کربن را برای بشر و محیط زیست به ارمغان بیاورد و به بهبود کیفیت زندگی در سراسر زمین کمک کند. این رویکرد، تغییری بسیار طولانی‌مدت به وجود می‌آورد که تعامل انسان با محیط طبیعی را در حال حاضر و آینده تحت تأثیر قرار می‌دهد.
  آیا طراحی پایدار می‌تواند به‌تنهایی کیفیت شهرها را بهبود ببخشد؟
رسیدن به هدف صفر انتشار کربن یکی از ضروری‌ترین اهداف مدیران شهری به‌شمار می‌رود که برای زنده ماندن انسان‌ها و سایر موجودات زنده حائز اهمیت است. طراحی و رویکردهای پایدار، مسیر تحقق هدف صفر انتشار کربن و حذف اثرات مخرب ناشی از فعالیت‌های انسانی را تسهیل می‌کند. در این استراتژی بر مصرف کمتر انرژی و تولید حداقل میزان پسماندها توسط انسان‌ها تمرکز می‌شود و میان اقدامات بشر و اثربخشی آن‌ها بر تخریب محیط زیست تعادل به وجود می‌آید.
بدیهی است که تنها زمانی بین روابط بشر با طبیعت تعادل برقرار می‌شود، که طراحی آینده به گونه‌ای باشد که در آن، مصرف کربن در سازه‌ها بیشتر از تولید این گاز آلاینده باشد و تنوع زیستی نیز افزایش یابد.
  ایجاد مکانیسمی قدرتمند برای کاهش کربن در شهرها
طراحی احیاگر رویکردی بسیار مهم برای کاهش کربن در شهرها به حساب می‌آید. اکوسیستم‌های سالم می‌تواند کربن را در زیست‌توده و خاک‌های خود ذخیره کند که این امر به سهم خود به افزایش تاب‌آوری نسبت به اثرات تغییرات اقلیمی از طریق بهبود امنیت غذایی، مدیریت آب و پساب‌های شهری، کاهش فرسایش خاک و خنک‌سازی شهرها منجر می‌شود.
«جداسازی زیست‌محیطی» یکی از بهترین رویکردها برای احیای سیستم‌های اکولوژیکی زمین محسوب می‌شود که می‌تواند به شکلی بسیار اثربخش، کربن را از اتمسفر حذف کند. نتیجه تحقیقات مختلف حاکی از آن است که جنگل‌ها به تنهایی می‌تواند 23 درصد از کربن سالانه سراسر جهان را جذب کند و این مقدار برای خاک‌ها به سه برابر نیز می‌رسد که احیای جنگل‌ها، حفظ اکوسیستم‌های طبیعی و کشاورزی احیاگر بهترین رویکردها برای دستیابی به این هدف است.