|
یکی از چالش‌های قدیمی که هرساله با شروع فصل سرما کشاورزان و باغداران را نگران می‌کند، سرمازدگی باغات است که متأسفانه در سال‌های اخیر میزان آن به‌طور چشمگیری افزایش یافته است.
درواقع تغییرات اقلیمی و اثرات آن بر محصولات کشاورزی ازجمله مهم‌ترین چالش‌های این‌روزها در دنیا است. کشور ما نیز از این قائده مستثنا نیست و یکی از چالش‌های اقلیمی که هرساله شاهد آن هستیم، سرمازدگی بهاره باغات است که خسارات جبران‌ناپذیری نیز به دنبال دارد. به همین جهت مطالب آموزشی و تحقیقات هرساله روی سرمازدگی بهاره انجام می‌شود؛ اما به‌دلیل غیر قابل پیش‌بینی بودن تغییرات اقلیمی در بسیاری مناطق، عملاً راهکارها با شکست مواجه می‌شود.
باغداری و محافظت از درختان یکی از زیرشاخه‌های کشاورزی است که به‌علاوه لذت‌های فراوان، این شغل دردسرهایی نیز دارد. سرمازدگی باغ یکی از مشکلات شایعی است که در فصل‌های مختلف به‌خصوص زمستان رخ می‌دهد. جلوگیری از سرمازدگی باغ یکی از واجب‌ترین کارهایی است که باید برای محافظت از باغ خود انجام دهید تا دچار ضررهای هنگفت نشوید. سرمازدگی یکی از عوامل خسارت‌زا برای باغ و درختان به‌شمار می‌آید که باید برای جلوگیری از آن از روش‌های پیشگیرانه استفاده کرد.
استادتمام دانشگاه بوعلی‌سینا همدان با بیان اینکه یکی از مهم‌ترین اصولی که می‌توان از یخ‌زدگی باغات جلوگیری کرد شاداب نگاه داشتن درختان است، عنوان کرد: در این راستا می‌توان از کود پتاسم در اوایل پاییز استفاده کرد، این امر سبب می‌شود که بلور‌های یخ دیر تشکیل بشود.
محمد خانجانی با بیان اینکه در دنیا با سوزاندن پهن گوسفندی از یخ‌زدگی باغات جلوگیری می‌کنند، اذعان کرد: این روش در ایران به‌دلیل اینکه سبب آلودگی هوا می‌شود، توصیه نمی‌شود.
استادتمام دانشگاه بوعلی‌سینا همدان با بیان اینکه می‌توان با گذاشتن وسایل گرمایشی از سرمازدگی باغات پیشگیری کرد، گفت: البته می‌توان از سوخت‌های دیگر به‌دلیل کمبود منابع گازی و بحران انرژی که با آن مواجه هستیم، بهره برد.
خانجانی با بیان اینکه استفاده از دیوار‌ها می‌تواند تأثیر بسزایی بر پیشگیری از سرمازدگی باغات داشته باشد، اذعان کرد: براساس اقلیم هر منطقه می‌توان از درختان سازگار با شرایط سرما استفاده کرد؛ درواقع کاشت این درختان مانع بزرگی بر سر یخ‌زدگی درختان و باغات به حساب می‌آید.
وی با بیان اینکه زیر خاک کردن باغات انگور محاسن زیادی همچون عدم سرمازدگی و غیره دارد، تصریح کرد: در سیستم جدید و نوین کشاورزی این روش توصیه نمی‌شود؛ چراکه هزینه زیر خاک کردن میوه‌ها و محصولات مختلف و درآوردن آن‌ها بسیار زیاد است و ازلحاظ اقتصادی مقرون‌به‌صرفه نیست.
استادتمام دانشگاه بوعلی‌سینا همدان با بیان اینکه میوه‌ها در دماهای مختلف دچار یخ‌زدگی می‌شوند، اظهار کرد: به‌طور مثال انگور در دمای منفی 18 درجه دچار این پدیده می‌شود؛ درواقع سطح مقاومت دمایی هر درختی با درخت دیگر، متفاوت خواهد بود.
خانجانی با بیان اینکه در پدیده سرمازدگی آب میان‌بافتی درختان در دمایی که قابل تحمل نیست یخ می‌زند، عنوان کرد: یخ زدن آب میان‌بافتی سبب یخ زدن و خشک شدن درختان می‌شود.
وی با بیان اینکه تاکنون گزارشی مبنی بر یخ‌زدگی باغات ثبت نشده است اما پیش‌بینی می‌شود که با توجه به سرمای هوا این پدیده در چند روز آینده رخ بدهد، ابراز کرد: سرمازدگی انواع مختلفی دارد؛ یک نوع یخ‌زدگی مربوط به فصل سرد است که با خشک شدن برگ درختان می‌توان تشخیص سرمازدگی را داد.
استادتمام دانشگاه بوعلی‌سینا همدان با بیان اینکه در فصل زمستان که درختان برگ ندارند می‌توان با علائمی همچون جاری شدن آب در قسمت میان‌بافتی درخت در اواخر زمستان و اوایل بهار آن را تشخیص داد، عنوان کرد: پدیده سرمازدگی با ورود و خروج جریان هوای سرد و وزش بادهای شدید گرم و سرد رخ می‌دهد.
خانجانی با بیان اینکه استفاده از سیستم آبیاری بارانی و قطره‌ای در روزهایی که براساس پیش‌بینی‌های هواشناسی سرد خواهد شد می‌تواند از یخ‌زدگی باغات جلوگیری کند، اظهار کرد: این روش بیشتر مخصوص فصل بهار است؛ درواقع توجه و دقت در مدیریت تغذیه و آبیاری در باغات میوه باید به‌صورت جدی مورد توجه باغداران و کشاورزان قرار بگیرد.
وی با اشاره به اینکه نت هاوس سازه‌ای است که روی باغ ساخته می‌شود و از آسیب دیدن درختان در برابر بلایای طبیعی به‌خصوص سرمازدگی جلوگیری می‌کند، یادآور شد: این روش چندسالی است که مورد توجه قرار گرفته و در کشورهای پیشرفته و توسعه‌یافته در زمینه صنعت گلخانه‌ای برای انواع باغات مورد استفاده قرار می‌گیرد.
استادتمام دانشگاه بوعلی‌سینا همدان با بیان اینکه سازه نت هاوس در کشور‌هایی مثل ژاپن در فصل‌هایی از سال که هوا سرد است مورد استفاده قرار می‌گیرد، عنوان کرد: درواقع در این روش باغداران در فصلی از سال از پوشش موقت مانند پلاستیک به‌صورت یک جداره استفاده می‌کنند که این روش تأثیر بسزایی در جلوگیری از سرمای هوا و یخ‌زدگی باغات دارد.
خانجانی با بیان اینکه استفاده از روش‌های مختلف برای جلوگیری از یخ‌زدگی باغات مستلزم امکان بهره‌مندی از سیستم‌ها و ابزار مختلف در باغات است، اذعان کرد: به‌طور مثال به‌دلیل کمبود منابع گازی، درحال حاضر نمی‌توان از سیستم‌های گرمایشی برای پیشگیری از یخ‌زدگی باغات استفاده کرد.
وی با بیان اینکه استفاده از سازه نت هاوس باعث می‌شود که محصول زودرس شود، عنوان کرد: درواقع به‌جای آنکه محصول باغات مثلاً در شهریورماه تولید شوند، بخش زیادی از آن‌ها تیر میوه می‌دهند و به بهره‌برداری می‌رسند.
این استاد دانشگاه گفت: استفاده از سازه نت هاوس اقتصادی‌ترین روش جلوگیری از سرمازدگی باغات و تولید محصول به‌موقع است که می‌توان از آن بهره‌مند شد.
معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی استان همدان نیز گفت: خوشبختانه تا به امروز گزارشی از سرمازدگی باغات، مرغداری‌ها و گلخانه‌ها برای ما ارسال نشده است؛ ماشین‌های مولد باد از وسایلی است که جلوی سرمازدگی را می‌گیرد.
شهرام پرورش با بیان اینکه همچنین در برخی باغات می‌توان برای مقابله با سرمازدگی از آبیاری بارانی و پاشیدن آب روی شاخ و برگ درختان بهره گرفت، اذعان کرد: آتش زدن کاه و کلش و شاخه‌های جمع‌آوری‌شده در طول هرس نیز تا حدی جلوی سرمازدگی را می‌گیرد.
معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی استان همدان با بیان اینکه از ماه فروردین به بعد مشخص می‌شود که درختان دچار آسیب‌زدگی شده‌اند یا خیر، یادآور شد: اکثر درختان همدان مقاوم به سرما هستند.
پرورش با بیان اینکه بالغ‌بر 140 هزار هکتار از ارضی دیم زیر پوشش بیمه قرار گرفته‌اند، عنوان کرد: بیمه باغات درحال انجام است و باغداران می‌توانند با وارد کردن اطلاعات خود، باغشان را بیمه کنند.
وی با بیان اینکه درصورتی که آسیب‌دیدگی باغ بر اثر سرما جزء موارد پوششی بیمه باشد کشاورز می‌تواند از بیمه خسارت خود را دریافت کند، اظهار کرد: براساس قانون اگر محصولات باغی و زارعی زیر پوشش بیمه نباشند، نمی‌توان اقدامی برای جبران خسارت آن‌ها انجام داد.
با توجه به آنچه گفته شد، سرمازدگی درختان مسئله‌ای است که هرساله باغات را تهدید می‌کند؛ اکثر درختان در معرض یخبندان و سرمای شدید زمستان و بهار قرار می‌گیرند و در مواردی به‌شدت آسیب می‌بینند؛ به‌طوری که به‌لحاظ اقتصادی خسارت شدیدی به آن‌ها وارد می‌شود.
سرماخوردگی باغات در مناطقی که آب‌وهوا با نیاز سرمایی درخت سازگار است، کمتر اتفاق می‌افتد؛ چون مکانیسم سازگاری در ارقام توسعه پیدا کرده و آسیب نخواهند دید. یکی از اساسی‌ترین مؤلفه‌هایی که باغداران باید به آن توجه ویژه‌ای داشته باشند، انتخاب رقمی است که بیشترین مقاومت را نسبت به سرما دارد، درختان بیشترین آسیب را از سرمای بهاره می‌بینند، به همین دلیل در مناطقی که سرمای بهاره دارد، باید ارقام مقاوم به سرما کشت شود تا از خسارت‌های احتمالی جلوگیری به عمل آید.
یخ‌زدگی و سرمازدگی درختان یکی از پدیده‌های آسیب‌زای رایج در بین درختان است و به‌دلیل پراکندگی گونه‌های مختلف درختان بدون توجه به نیاز سرمایی آن‌ها است؛ سرمای بیش از اندازه زمستان ارقامی را که نازک‌تر و حساس‌تر هستند، تحت تأثیر قرار داده و موجب سیاه شدن آن‌ها خواهد شد، البته برخی درختان در روند رشد به درجه‌ای از مقاومت می‌رسند و این موجب می‌شود در برابر سرما آسیب کمتری ببینند.
با وجود اینکه هرساله با سرمازدگی درختان مختلف گردو، بادام و غیره مواجه هستیم، اما گویی کارشناسان اعتقادی به پدیده سرمازدگی باغات و درختان مختلف ندارند و معتقدند که تمام درختان مقاوم هستند؛ برای پیشگیری از این پدیده لازم است برنامه‌ریزی جدی انجام شود.
|
