افق‌های روشن پیش روی قرارگاه فرهنگی کشور

فناوری‌های نرم و توسعه صنایع خلاق فرهنگی و بهره‌گیری از این تولیدات در دستگاه دیپلماسی فرهنگی نیز نقشی پررنگ در مناسبات فرهنگی کشور با سایر کشورها ایفا می‌کند.
در دهه‌های اخیر، عرصه روابط بین‌الملل، به شدت، تحت تأثیر عوامل فرهنگی‌، هویتی و رسانه‌ای قرار دارد. از این رو، کسب وجهه بین‌المللی در میان سایر اقوام و ملت‌ها و اثرگذری بر رفتار آن‌ها؛ ایجاد نهادهای علمی، فرهنگی جدید به‌منظور برقراری روابط پایدار و صمیمیت بیشتر میان جوامع مختلف؛ فهم دقیق اصول موجود در فرهنگ سایر ملت‌ها و کنکاش در ریشه‌های فرهنگی و اجتماعی دیگر جوامع با هدف ارتقای درک متقابل میان ملت‌ها و به عبارتی، دسترسی به قدرت نرم، از جمله اهداف مهم و در عین حال، تصریح شده دیپلماسی کشورها در حوزه سیاست بین‌الملل است. در دیپلماسی فرهنگی فرصت بهتری برای حضور جدی‌تر و مجال بیشتری برای ایفای نقش موثرتر توسط بازیگران غیررسمی، نهادهای مدنی و اشخاص حقیقی و حقوقی غیردولتی مهیا است.
با شروع به کار دولت سیزدهم و تاکید توجه ویژه به راهکارهای بهره‌گیری از تولیدات فرهنگی دانش‌بنیان و همکاری‌های راهبردی همه‌جانبه سیاسی و فرهنگی و اقتصادی در صحنه بین الملل‌، سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی به‌عنوان قرار گاه فرهنگی و متولی دیپلماسی فرهنگی این مهم را در رویکرد جدید مدیریتی این سازمان در فعالیت‌های یک‌ساله اخیر در دستور کار قرار داده است.
و در همین رابطه باید گفت همواره در عرصه دیپلماسی فرهنگی می‌بایست بر مدار همدلی، همفکری و همگرایی با سایر دستگاه‌های فرهنگی در راستای تحقق توسعه فرهنگی به عنوان یکی از مهمترین اهداف انقلاب اسلامی حرکت کرد که این امر منشاء اثرات ارزشمندی خواهد بود آنچه که هم اینک سازمان فرهنگ و ارتباطات به‌عنوان متولی اصلی دیپلماسی فرهنگی آن را وجهه همت خویش قرار داده است.
ولذا همچنان که در عرصه‌های سیاست و اقتصاد تلاش و... می‌شود، در عرصه فرهنگی نیز می‌بایست تلاش مضاعف شود، کشور ما در عرصه اقتصاد یعنی اینکه اتکای بودجه و اقتصاد از نفت به سمت تولید و افزایش بهره‌وری و نوآوری تغییر مسیر داده و در منظومه فعالیت‌های فرهنگی کشور هم باید نگاه جدیددانش‌بنیانی در عرصه دیپلماسی فرهنگی حاکم شود و این مهم با رویکرد‌های جدید سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی در مشارکت و هم‌افزایی نهادهای فرهنگی حاکمیتی و غیر حاکمیتی و توسعه صادرات فرهنگی بر پایه فعالیت‌های فرهنگی دانش‌بنیان در حال اجرا و تحقق است.
همانطور که توانمندی‌های فرهنگی و تمدنی، پشتوانه دیپلماسی فرهنگی کشور است، دیپلمات‌های ما نیز باید به دنبال بازاریابی‌های جدید و کمک به اقتصاد فرهنگی کشور باشند. دولت می‌تواند در همین شرایط تحریم توانمندی خود را در توسعه هنری کشور با حمایت‌های گوناگون از برنامه‌های تحول زای سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی نشان دهد.
با حمایت دولت از طرح توسعه صادرات فرهنگی و طرح‌های دانش بنیانی این سازمان و بخش‌های تحول‌زای دیگر از قرارگاه دیپلماسی فرهنگی کشور می‌توانیم در همین شرایط بحران اقتصادی در حوزه فرهنگی شاهد رشد مناسبی باشیم، و لذا بایستی حمایت از دیپلماسی فرهنگی کشور از جایگاه ویژه‌ای در مصوبات هیئت دولت و قوه مقننه برخودار شود تا در سایه هم افزایی همه جانبه نهادهای فرهنگی حاکمیتی و غیر حاکمیتی و در عین انسجام فعالیت‌ها در خارج با بهره‌مندی از ظرفیت‌های داخلی، یک دیپلماسی دانش‌بنیان توسعه محور را در عرصه بین الملل مدیریت کنیم.
در همین راستا ارتقای جایگاه ماهیت و اختیارات سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی در کنار تدوین نقشه راه و اولویت‌های فرهنگی و بین‌المللی در حوزه‌های مختلف فرهنگی جهت بازسازی و توانمندسازی نظام فعالیت‌های فرهنگی بین‌المللی، اعم از منابع انسانی، زیرساخت‌ها، فرآیندها، تدوین آیین‌نامه‌های مربوط به توسعه فعالیت‌های فرهنگی و بین‌المللی و افزایش کمی بودجه فرهنگی این قرارگاه از جمله ملزومات و مولفه‌های مد‌نظر این سازمان برای توسعه فعالیت‌های فرهنگی در اقصا نقاط عالم است.
توجه ویژه به رویکرد تقویت صادرات فرهنگی و بهره‌مندی از ظرفیت توانمندی‌های موسسات دانش‌بنیان و جوانان سرآمد که در حوزه بین‌الملل دارای استعداد می‌باشند گزینه پیش‌ران فعالیت‌های قرارگاه فرهنگی کشور است.
ایجاد و تقویت کارگروه‌های تخصصی در برنامه ریزی‌های دیپلماسی فرهنگی و گام بعدی، استفاده از نظرات کارشناسان و صاحب نظران نهادهای فرهنگی برون حاکمیتی، و بهره مندی از ظرفیت‌های مراکز و نهاد‌های مرتبط با اهداف سازمانی و"تدوین معیارهاو شاخص‌های تخصصی دیپلماسی فرهنگی دانش بنیان با هدف ایجاد نشاط فرهنگی در میان جوامع هدف با تولید، توزیع و باز آفرینی محصولات فاخر فرهنگی به صورت عملی و مجازی و تربیت و آموزش نیروی فعال فرهنگی و انجام پژوهش‌ها و مطالعات فرهنگی؛ مدل‌سازی و ارائه الگوهای خلاقانه در حوزه دیپلماسی دانش‌بنیان از جمله دیگر اقداماتی است که راه رسیدن به توسعه فرهنگی دانش‌بنیان و ترسیم سند مهندسی دیپلماسی فرهنگی دانش‌بنیان را فراهم خواهد آورد.
توجه به این موضوع فرصت بسیار خوبی برای ریل‌گذاری حرکت تحول‌آفرین دیپلماسی فرهنگی و جلب و جذب توجهات و امکانات ملی به حوزه دیپلماسی فرهنگی است.
دیپلماسی دانش‌بنیان نسخه‌ای شفا‌بخش برای رفع آسیب‌ تحریم‌ها و نواقص موجود در مسیر رشد و بالندگی فرهنگی و پوشش به بزرگ‌ترین نقطه ضعف فرهنگی در کشور که همان توسعه فرهنگی است، می‌باشد.
هدف اصلی در سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی این است که از مدیریت سازمانی به مدیریت قرارگاهی بازگردد تا قرارگاه مشترک فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در خارج از کشور باشد‌. همانطور که مقام معظم رهبری نیز بارها فرمودند این سازمان باید نقش قرارگاهی و نقش راهبردی در دیپلماسی فرهنگی را ایفا نماید امروز گفتمان انقلاب و الگوی انقلاب اسلامی خواهان و طرفداران زیادی در کشورهای اسلامی دارد ولیکن انسجام و وحدت بین این مخاطبان و استفاده حداکثری از کنشگران فعال فرهنگی در خارج و داخل از کشور و نیز استفاده از ظرفیت‌های فرهنگی دستگاه‌ها و نهادهای داخلی نیز از جمله فعالیت‌های سازمان می‌باشد.
انجام فعالیت‌های فرهنگی دانش‌بنیان با ویژگی‌های خاص خود به‌ عنوان موتور محرک دیپلماسی فرهنگی شناخته می‌شوند و نقش حیاتی در توسعه فرهنگی دانش محور ایفا می‌کنند.
خلق ایده‌های نوین در مسیر دیپلماسی فرهنگی را می‌توان یکی از اصلی‌ترین شاخصه فعالیت‌های فرهنگی دانش‌بنیان عنوان کرد.
فعالیتهای فرهنگی دانش بنیان در حقیقت مجموعه ایده‌های فرهنگی موثری هستند که در مسیر توسعه دیپلماسی فرهنگی به خلق یک فناوری فرهنگی منجر می‌شوند. در برنامه دیپلماسی فرهنگی دانش بنیان زمینه‌سازی برای بهرمندی از تمام توان علمی دانشگاه‌ها و مجموعه‌های تحقیقاتی و اعضای هیئت علمی دانشگاه‌های کشور و تشویق دانشگاهیان و نخبگان فرهنگی جهت همکاری در فعالیت و امور مربوط به دیپلماسی فرهنگی ترسیم شده است.
در فرایند دیپلماسی دانش‌بنیان صاحبان ایده‌های نو و کارآمد فرهنگی به دنبال عملی شدن این ایده‌ها و نوآوری‌ها در عرصه بین الملل هستند و دیپلماسی دانش بنیان واسطه بین ایده و تکنولوژی هستند و کار اصلی مدیران و راهبران دیپلماسی فرهنگی هدایت این ایده‌ها در مسیر رشد و توسعه فرهنگی و عملی کردن آن به وسیله تکنولوژی روز می‌باشد. منبع اصلی این ایده‌ها دانشگاه‌ها و مؤسسات پژوهشی می‌باشند.
در اینجا رویکردهای سه گانه و سه بعدی فعالیتهای فرهنگی در حوزه بین الملل بر پایه دانش بنیان بودن این فعالیت‌ها را بر می‌شماریم اول اینکه فعالیت‌ها دیپلماسی فرهنگی کاملا جدید و هوشمندانه (بر پایه خروجی‌های اطاق فکر‌) باشد دوم آنکه برنامه‌ریزی اصولی و منسجم برای تحقق این ایده شکل بگیرد و کانون‌های اندیشه ورزی در حوزه بین الملل را شناسایی و بهره‌گیری از نظرات مجمع اندیشه‌ورزان در حوزه بین‌الملل را وجهه همت فعالیت‌های حوزه دیپلماسی فرهنگی قرار داد و در گام نهایی نیز با تکیه بر همگرایی نهادهای فرهنگی از ظرفیت دستگاه‌های حاکمیتی و نهادهای غیر‌حاکمیتی موضوع هم افزایی توسعه فعالیت‌های فرهنگی در امور بین‌الملل را پیگیری کرد.