|
شرکت‌های دانشبنیان به‌عنوان بنگاه‌های اقتصاد مبتنی بر آخرین دانش روز، نقشی محوری را در ساختار اقتصاد دانشبنیان ایفا می‌کنند؛ بر اساس ماده یکم «قانون حمایت از شرکت‌های دانشبنیان» اینگونه مؤسسات و شرکت‌های واحدهای خصوصی یا تعاونی هستند که به منظور هم‌افزایی علم و ثروت، توسعه اقتصاد دانش‌محور، تحقق اهداف علمی و اقتصادی شامل گسترش و کاربرد اختراع، نوآوری و تجاری‌سازی نتایج تحقیق و توسعه شامل طراحی و تولید کالا و خدمات در حوزه فناوری‌های برتر و با ارزش افزوده فراوان به‌ویژه در تولید نرم‌افزارها تشکیل می‌شوند.
نام‌گذاری سال 1401 توسط رهبر معظم انقلاب به نام «تولید، دانشبنیان و اشتغال‌‌آفرین» و بیانات رهبری در خصوص حوزه تولید و اشتغال و خودکفایی در کشاورزی و امنیت غذایی کشور، در حقیقت برای وزارت جهاد کشاورزی در گام دوم انقلاب اسلامی حکم «منشور راهبردی تحول بنیادین کشاورزی» را دارد که به تأمین امنیت غذایی و در نهایت اقتدار غذایی کشور شتاب مضاعف میبخشد.
در این زمینه بی‌تردید با ادامه روند افزایش جمعیت و نیاز مبرم به فرآورده‌های کشاورزی در آینده‌ای نزدیک باید نیاز غذایی این جمعیت از زمین و بخش کشاورزی به‌صورت چندبرابری تأمین شود؛ نظر به بحران غذایی موجود در دنیا، ضروری است کشاورزی دانشبنیان که متکی به فناوری روز دنیا است، توسعه یابد.
بر این اساس با توجه به این ضرورت برآن شدیم تا در این باره گفت‌وگویی را با استادیار، ترویج و آموزش کشاورزی، گروه مدیریت و توسعه روستایی، مؤسسه آموزش و ترویج کشاورزی، سازمان تحقیقات آموزش و ترویج کشاورزی ترتیب دهیم که در ادامه می‌خوانید:
پیمان فلسفی با بیان اینکه بخش کشاورزی در حوزه اقتصاد از اهمیت بالایی در ایران و سایر کشورها برخوردار است، گفت: این بخش از کشاورزی نقش تأمین غذا برای هر جامعه را برعهده دارد.
وی با بیان اینکه در ایران نیز عرصه‌ای وسیع یعنی 18 میلیون هکتار از اراضی زیر کشت محصولات مختلف قرار دارد، تشریح کرد: بر این اساس طبیعی است با توجه به شرایط اقلیمی متنوع و فراهم بودن مزیت‌های نسبی مورد نیاز در بخش کشاورزی در کشور، بتوانیم در تولید محصولات کشاورزی در راستای تأمین غذا برای دستیابی به امنیت غذایی کامل و نیز تأمین کالری جمعیت 85 میلیون نفری در سطح ملی ورود جدی داشته باشیم.
وی با اشاره به اینکه لازمه دستیابی به این هدف یعنی دستیابی به امنیت غذایی به‌صورت پایدار، این است که ما از آخرین یافته، دانش و فناوری در عرصه و مزارع کشاورزی بهره‌مند باشیم، ابراز کرد: این بدان معنا است که روستاییان و کشاورزان ما که تولیدکنندگان بخش کشاورزی هستند و به تعبیر بهتر نیروی ماهر و کارآزموده این بخش به‌حساب می‌آیند، بایستی به آخرین یافته‌های تحقیقاتی موجود در این بخش دسترسی داشته و از این دانش در مسیر بهره‌وری بیشتر در مزارع استفاده کنند.
این استادیار دانشگاه ادامه داد: آنچه امروز در این عرصه اتفاق می‌افتد این است که متأسفانه کشاورزان و فعالیتشان از یافته‌های تحقیقاتی با آن حجمی که باید در اختیارشان قرار گرفته و مورد استفادده قرار گیرد، فاصله دارند.
فلسفی با بیان اینکه یافته‌های تحقیقاتی با سرعت لازم در عرصه‌ها و مزارع کشاورزی منتشر نمی‌شود، گفت: افزایش شرکت‌های دانشبنیان مرتبط با کشاورزی در پارک‌های علم و فناوری و اتاق‌های رشد و همچنین تقویت شرکت‌های بخش خصوصی که باید دانش مورد نیاز را تجاری‌سازی کنند ازجمله این راهکار‌ها است
وی ابراز کرد: در این بین فرایند انتقال دانش از دانشگاه و یا مؤسسات تحقیقاتی تا مزارع نیز نیازمند اصلاح است اما همانطور که پیشتر عنوان شد اگر بخواهیم در بخش کشاورزی شاهد یک رشد جهش‌گونه باشیم باید تقویت دانش در این حوزه مورد توجه قرار گرفته و دانش به‌روز در اختیار کشاورز قرار گیرد.
این استادیار بخش ترویج با اشاره به اینکه بیش از پنج هزار نفر عضو هیئت علمی، محقق و پژوهشگر در این سازمان عضویت داشته و فعال هستند، افزود: بنابراین با توجه به ظرفیت موجود انتظار می‌رود یافته‌های تحقیقاتی این نخبگان در مزارع توسط کشاورزان مورد استفاده قرار گیرد که راهکار پیش‌روی این مهم نیز تجاری‌سازی دانش است.
فلسفی با بیان اینکه بخش کشاورزی علیرغم مشکلات و چالش‌های فراوان پاسخگوی مهم‌ترین اولویت کشور یعنی تأمین امنیت غذایی است و انقلاب بهره‌وری مبتنی بر شرکت‌های دانشبنیان با طی مسیر علم و فناوری می‌تواند پایداری این مسیر را تضمین کند، گفت: افتتاح پارک علم و فناوری بخش کشاورزی و منابع طبیعی جزو مهم‌ترین زیرساخت‌ها برای افزایش شرکت‌های دانشبنیان است به طوری که تاکنون 6 پارک علم و فناوری مختص کشاورزی تشکیل شده است.
وی با اشاره به اینکه در تمام دنیا دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی که در بخش کشاورزی و یا حتی در دیگر بخش‌های صنعت، یافته‌های جدید به دست می‌آورند این یافته‌ها را در اختیار بخش خصوصی گذاشته و در واقع این بخش خصوصی است که نسبت به تجاری‌سازی آن اقدام می‌کند و در اختیار کاربران و بهره‌برداران قرار می‌دهد، اظهار کرد: متأسفانه در کشور ما این ارتباط یعنی رابطه بخش خصوصی با دانشگاه و مؤسسات تحقیقاتی برای تجاری‌سازی یافته‌ها و درعین حال احصای نیاز مزارع برقرار نیست و به همین دلیل معمولاً یافته‌های تحقیقاتی در مؤسسات تحقیقاتی و دانشگاه‌ها باقی می‌ماند.
وی با اشاره به اینکه باید به دلیل کم‌کاری که طی سال‌های قبل در این بخش صورت گرفته و در پی آن عقب‌‌ماندگی که شاهد آن هستیم، دولتمردان و سیاست‌گذاران ما در بخش کشاورزی پاسخگو باشند، تشریح کرد: مسئله بعدی به این موضوع بازمی‌گردد که گرچه در بین کشاورزان با افرادی مواجهیم که دارای مدارج بالای تحصیلی هستند اما اغلب آن‌ها نه‌تنها در ایران بلکه در بسیاری کشورها به‌دلیل اینکه کشاورزی با روستا در ارتباط بوده و در بیشتر روستاها امکان و شرایط تحصیل و خدمات آموزشی این‌چنینی فراهم نیست از سطح تحصیلی پایینی برخوردارند اما اینکه در سطح بین‌المللی چگونه با این مسئله مواجه می‌شوند خود نکته قابل تأملی است.
این استاد دانشگاه با اشاره به اینکه در بیشتر این کشورها از طریق دانش روز و سخت‌افزارها همچون گوشی هوشمند برای انتقال یافته‌های تحقیقاتی به کشاورزان و بهره‌برداری بخش‌های مرتبط با این موضوع استفاده می‌شود، ابراز کرد: در کشور در حال توسعه که در آن کشاورزان روستایی زیاد فعالیت دارند نیز از آخرین روش‌های ارتباطی برای انتقال مفاهیم نوین کشاورزی استفاده می‌شود.
فلسفی با اشاره به اینکه البته از این زیرساخت‌های نوین برای انتقال یافته‌های جدید کشاورزی در برخی از استان‌ها استفاده می‌شود اما این موضوع به‌صورت یکپارچه و گسترده نیست، تشریح کرد: ما اگر مهارت‌های کشاورزی را به بهره‌برداران این بخش آموزش دهیم یقیناً این افراد مباحث عنوان‌شده را خواهند آموخت.
وی با اشاره به اینکه در این بین برخی از کشاورزان ما علیرغم تحصیلات پایین کشاورزی بنا به خلاقیت و ابداعاتی که بر اثر تجربه کسب کرده‌اند دارای سواد کشاورزی بالایی هستند پس باید از این ظرفیت برای مباحث ترویج در روستاها بهره برد، تصریح کرد: علاوه بر این می‌بایست کشاورزی ما مجهز به ابزارآلات رصد، سنجش و پایش از راه دور باشند.
معاون وزیر سابق جهاد کشاورزی با بیان اینکه این روش‌ها در حال حاضر در دنیا مورد استفاده است و اگر از آن عقب بمانیم از قافله تولیدکنندگان بخش کشاورزی در سطح بین‌الملل باز خواهیم ماند، گفت: ما باید به‌زودی وارد باشگاه صادرکنندگان محصولات کشاورزی در سطح بین‌الملل شویم بنابراین این امر شدنی است.
مع‌الوصف با توجه به آنچه گفته شد کشاورزی پایدار نوعی از کشاورزی است که کیفیت زندگی نسل‌‌های فعلی و آینده را از طریق حفظ و بهبود فرآیند‌های اکولوژیکی که زندگی به آن وابسته است را بهبود میبخشد. یکی از اهداف اساسی توسعه کشاورزی پایدار، ایجاد درآمد و اشتغال در نواحی روستایی در جهت افزایش رفاه و کاهش فقر روستاییان است که باید مورد توجه قرار گیرد. رفع مشکلات شرکت‌های دانشبنیان می‌تواند زمینه ورود فناوری‌های جدید را در بخش کشاورزی فراهم کند اما هم‌اکنون شرکت‌های دانشبنیان بخش کشاورزی با مشکلات عدیده‌ای رو به‌رو هستند به طوری که تعدادی از این شرکت‌ها ورشکسته شده و یا در شرف ورشکستگی قرار دارند چراکه در گفت‌وگو با تعدادی از این شرکت‌ها هنوز موضوعات مقدماتی حمایت نیز به‌درستی انجام نمی‌شود.
|
