کاهش پنج آسیب اجتماعی، اولویت دولت سیزدهم

رهبر معظم انقلاب در حوزه مدیریت آسیب‌های اجتماعی در کشور یک طرح تقسیم‌ کار ملی را به وزارت کشور پیشنهاد دادند و برای حل این معضل پنج اولویت را مشخص کردند؛ اولویت نخست، بحث اعتیاد و موادمخدر، دومین اولویت حاشیه‌نشینی و ساماندهی این مهم، سومین بحث طلاق، چهارمین اولویت مفاسد اخلاقی و پنجمین اولویت احصای مناطق بحران‌خیز در کشور بود.

پس از متمرکز شدن روی این موضوع دستور تشکیل سازمان امور اجتماعی در آذر سال 1396 توسط رهبر معظم انقلاب صادر شد و سازمان امور اجتماعی کشور یک سازمانی دولتی زیر نظر وزارت کشور، وظایفی همچون ارتقای سلامت، سرمایه، رضایت، نشاط و عدالت اجتماعی، نظم و احساس امنیت، پیشگیری، مدیریت، کنترل، کاهش و حذف معضلات و آسیب‌های اجتماعی را به عهده دارد.

در این سازمان معاونت امور آسیب‌ها و مسائل اجتماعی، معاونت مشارکت‌های اجتماعی، معاونت توسعه سرمایه اجتماعی و ساماندهی سواحل و دریا، مرکز ملی رصد اجتماعی کشور و دبیرخانه شورای اجتماعی کشور فعالیت دارد.

رهبر معظم انقلاب اسلامی همچنین در اجرای بند یک اصل 110 قانون اساسی سیاست‌های کلی خانواده را پس از مشورت با مجمع تشخیص مصلحت نظام تصویب و شهریور 1395 ابلاغ کردند.

سیاست‌های کلی خانواده که به رؤسای قوای سه‌گانه و رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام ابلاغ شد در 16 بند بود که در 2 بند آن بر مقابله موثر با جنگ نرم دشمنان برای فروپاشی و انحراف روابط خانوادگی و رفع موانع و زدودن آسیب‌ها و چالش‌های تحکیم خانواده و پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی و عوامل تزلزل نهاد خانواده بویژه موضوع طلاق و جبران آسیب‌های ناشی از آن با شناسایی مستمر عوامل طلاق و فروپاشی خانواده و فرهنگ‌سازی کراهت طلاق تاکید کردند.

افزایش کشفیات موادمخدر در سال‌های اخیر

با توجه به اینکه 70 درصد موادمخدر تولیدشده در افغانستان در کشورهای اروپایی مصرف می‌شود و ایران در مسیر ترانزیت اروپایی موادمخدر افغانستان قرار دارد، اما براساس آمارهای موجود، 92 درصد از کشفیات موادمخدر در ایران انجام می‌شود.

به گفته اسکندر مومنی دبیرکل ستاد مبارزه با مواد مخدر، طبق اعلام رسمی سازمان ملل، 92 درصد کشفیات تریاک جهان، 59 درصد کشفیات مورفین جهان و 27 درصد کشفیات هروئین جهان نیز مربوط به ایران است.

مومنی با بیان اینکه ایران با فاصله رتبه نخست کشفیات مواد مخدر را در دنیا دارد، اظهار داشت: نیروی انتظامی بیش از 86 درصد از مجموع کشفیات را به خود اختصاص داده است، ایران نه مبدا تولید و نه تنها مقصد مصرف است؛ ایران مانند بسیاری از کشورهای دیگر در مسیر ترانزیت موادمخدر قرار گرفته که بیش از یکهزار تن مواد مخدر را کشف کرده است.

دبیرکل ستاد مبارزه با موادمخدر با اشاره به برخی آمارهای موادمخدر در کشور گفت: در تقسیم‌بندی کلی مواد صنعتی و سنتی در کشور 75 تا 80 درصد استفاده به صورت سنتی و 20 تا 25 درصد صنعتی است که در این بین، مصرف تریاک رتبه اول را دارد.

وی ادامه داد: میانگین سن اعتیاد در کشور ما 24 سال است که در مقایسه با میانگین دنیا، شرایط ایران بهتر است و این نتیجه اقدامات پیشگیرانه است.

مومنی گفت: براساس نتایج یک پژوهش حدود 30 درصد جوانان و نوجوانان گرفتار اعتیاد فکر نمی‌کردند با یکی دو بار مصرف معتاد شوند و حدود 30 درصد دیگر آنان نیز در مقابل تعارف همسالان توان نه گفتن نداشتند؛ بنابراین با کمک نهادهای فرهنگ‌ساز و خانواده‌ها؛ جوانان و نوجوانان باید به راحتی بتوانند در مقابل این پیشنهادهای مخرب نه بگویند.

برای حدود 2 میلیون و 400 هزار نفر مصرف‌کننده مستمر مواد مخدر در کشور، حدود هشت هزار مرکز درمان سرپایی وجود دارد که برای درمان‌های سرپایی کفایت لازم را دارد اما برای اقامت افراد معتاد داوطلب و متجاهران با کمبود مواجه هستیم.

  وجود 23 میلیون حاشیه‌نشین در کشور

پنج هزار و 400 محله و 100 هزار کوچه در بافت‌های ناکارآمد شهری در سطح کشور شناسایی شده است

براساس آمارهای موجود 2 میلیون و 700 هزار واحد ناپایدار در بافت‌های فرسوده شهری کشور شناسایی شده است که بر اساس سند ملی ساماندهی و توانمندسازی سکونتگاه‌های غیررسمی، باید سرانه استاندارد مسکن در محلات هدف بازآفرینی شهری به متوسط استاندارد مسکن همان شهر برسد.

بالاترین آمار نوسازی مسکن در بافت‌های فرسوده در دولت دهم انجام شده است و دراین دوره زمانی 353 هزار واحد مسکن در بافت‌های فرسوده نوسازی شد که 255 هزار واحد مسکن آن مورد حمایت مستقیم دولت قرار داشت، اما در هشت سال بعدی در مجموع حمایت از نوسازی 80 هزار واحد مسکن صورت گرفت.

اکنون پنج هزار و 400 محله و 100 هزار کوچه در بافت‌های ناکارآمد شهری در سطح کشور شناسایی شده است که باید با استفاده از فناوری‌های نوین و اقدامات ابتکاری جهادی سرعت نوسازی در حوزه بازآفرینی شهری را افزایش دهیم.

سیستان و بلوچستان، خوزستان، خراسان رضوی، تهران و البرز از جمله استان‌ها با معضلات حاشیه‌نشینی نظیر آب، مسکن، اشتغال و مسائل بهداشتی و فرهنگی هستند که تا سال 1403 برخی از مشکلات آنها رفع خواهد شد.

مهدی غلامی دبیر قرارگاه سازندگی و محرومیت‌زدایی بسیج کشور اخیرا گفته است: 23 میلیون حاشیه‌نشینی در کشور وجود دارد که از این تعداد سه میلیون آنها وضعیت مناسبی ندارند.

دبیر قرارگاه سازندگی و محرومیت‌زدایی بسیج کشور گفت: حاشیه‌نشینی را حالا که به‌هردلیل در کشور به‌وجود آمده است باید تبدیل به فرصت کرد و نباید آن را به‌عنوان یک تهدید دید؛ شرکت بازآفرینی شهری برای حاشیه‌نشینی در شهرهای مختلف مطالعات وسیعی برای هر منطقه انجام داده است اما کمتر کار عملی و ریشه‌ای و همه‌جانبه در این زمینه صورت گرفته است.

  اجرای طرح ملی کنترل آسیب‌های اجتماعی با تمرکز بر کاهش نرخ طلاق

در 6 ماهه نخست سال جاری، 255 هزار و 68 مورد ازدواج و 94 هزار و 288 مورد طلاق در دفاتر رسمی ازدواج و طلاق ثبت شده است

در بهار 1401 براساس داده‌های آماری سازمان ثبت احوال کشور 142 هزار و 298 مورد ازدواج و 44 هزار و 159 مورد طلاق و در تابستان تعداد 112 هزار و 770 مورد ازدواج و 50 هزار و 129 مورد طلاق به ثبت رسیده است.

این آمارها نشان می‌دهد که در 6 ماهه نخست سال جاری، 255 هزار و 68 مورد ازدواج و 94 هزار و 288 مورد طلاق در دفاتر رسمی ازدواج و طلاق ثبت شده است.

آمارها نشان می‌دهد که از هر سه ازدواج در سال 1400 یک مورد به طلاق منجر شده است. مجموع ازدواج کشور در تابستان 1400، 134 هزارو 208 مورد بود و براساس محاسبات، ازدواج در ایران در فاصله 1390 تا 1399، بیش از 36 درصد کاهش یافته است و حدود 80 درصد طلاق‌ها توافقی انجام می‌شود.

از سال 1390 تا 1399 طلاق 28 درصد رشد داشته که سه عامل بی‌توجهی، بی‌تعهدی و بی‌احترامی از مهم‌ترین عوامل آن به شمار می‌رود.

به همین منظور معاونت امور زنان و خانواده ریاست جمهوری تدوین طرح ملی کنترل آسیب‌های اجتماعی با تمرکز بر کاهش نرخ طلاق را در دستور کار قرار داده است که سیده فاطمه موسوی معاون برنامه‌ریزی و هماهنگی معاونت امور زنان و خانواده ریاست جمهوری پیشتر در گفت و گو با خبرنگار حوزه زنان و خانواده ایرنا گفته است: با تدوین طرح ملی کنترل آسیب‌های اجتماعی با تمرکز بر کاهش نرخ طلاق، مشاوران روابط زوجین، فرزندآوری و فرزندپروری آنها را به صورت ویژه رصد می‌کنند.

موسوی ادامه داد: برنامه ریزی برای اجرای این طرح در مرحله اولیه با سازمان بهزیستی کلید می‌خورد و مشاوران امر نیز وارد پلتفرم معاونت امور زنان و خانواده ریاست جمهوری می‌شوند و با صلاحیت‌های در نظر گرفته شده این معاونت، برای زوج‌های تازه ازدواج کرده مشاوره انجام خواهد شد.

زوجین جوان از طریق سامانه وزارت بهداشت وارد پلتفرم شده و به ازای هر چند زوج، یک مشاور در نظر گرفته شده و مشاوران به شکل فعال با این زوجین در طول سال به شکل مشاوره تلفنی در ارتباط هستند و در صورت نیاز مشاوره به صورت حضوری هم برگزار می‌شود.

معاون برنامه‌ریزی و هماهنگی معاونت امور زنان و خانواده ریاست جمهوری گفت: این مشاوران موضوعات خانواده و روابط زوجین در سال‌های اولیه زندگی را رصد می‌کنند و اگر زوجی با ریسک بالا تشخیص داده شد مشاوره‌های حضوری برای آنها برگزار می‌شود.

وی با اشاره به پیگیری موضوعات جمعیتی، فرزندآوری و فرزند پروری از سوی مشاوران، افزود: اکنون این طرح به شکل آزمایشی در 2 شهر ساوجبلاغ از استان البرز و اسلامشهر از توابع اجرا شده است.

معاون برنامه‌ریزی و هماهنگی معاونت امور زنان و خانواده ریاست جمهوری ادامه داد: قرار است پس از تامین اعتبار در سال اول در پنج استان پرمخاطره و در سال‌های بعدی به شکل فراگیر اجرا شود که امیدواریم با تامین به موقع اعتبار و تصویب آن در ستاد ملی زن و خانواده هرچه زودتر شاهد اجرای دقیق و موثر این طرح باشیم.

پیشگیری مهمترین موضوع آسیب اجتماعی

معاون وزیر و رئیس سازمان امور اجتماعی کشور گفت: دولت در بخش کنترل و کاهش آسیب‌های اجتماعی پنج آسیب مهم مورد تأکید رهبر معظم انقلاب از جمله اعتیاد به موادمخدر، حاشیه‌نشینی، طلاق، ناهنجاری‌های اخلاقی و نقاط حاد و بحرانی شهری را در اولویت قرار داده است.

محمد عباسی افزود: ایشان در حوزه مدیریت آسیب‌های اجتماعی در کشور طرح ویژه تقسیم‌ کار ملی را به وزارت کشور پیشنهاد دادند و برای حل این معضل پنج اولویت را مشخص کرده‌اند.

رئیس سازمان امور اجتماعی کشور با بیان اینکه در جامعه‌ای که آسیب‌ها زیاد شود، کرامت می‌ شکند، گفت: مقام معظم رهبری تاکنون روی هیچ موضوعی مانند آسیب‌های اجتماعی وقت نگذاشته‌اند و بزرگترین غم مدیر و مسئول اجرایی را این موضوع و رفع آنها را وابسته به کار تحولی، سریع، جهادی و فوق العاده با تلاش مضاعف می‌دانند.

معاون وزیر کشور افزود: اگر موضوعی اولویت اول در کشور شد، راه‌حل اساسی این است که همه توجهات به سمت آن مسئله جلب شود و گرنه کار به جایی نمی‌رسد.

وی پیشگیری را مهمترین موضوع آسیب‌های اجتماعی دانست و گفت: شرط علم و عقل این است که باید پیشگیری کنیم، هرچند فوری‌ترین موضوع دخالت در آسیب‌های اجتماعی است.

عباسی تصریح کرد: هرچند برخی بیکاری و فقر اقتصادی را عامل اعتیاد می‌دانند اما با مراجعه به آمارها متوجه خواهیم شد که شمار قابل توجهی از افراد شاغل یعنی 60 درصد با اعتیاد رو به رو هستند.

وی با اعتقاد به اینکه پرداختن به اولویت‌ها شرط عقل است، گفت: اکنون مسائل اجتماعی مهمترین مسئله کشور است زیرا اگر به این مسائل توجه نکنیم به مسائل اقتصادی و امنیتی تبدیل می‌شود.

وی اعتیاد، طلاق و مفاسد را از مهمترین آسیب‌ها دانست و گفت: برخی از آسیب‌ها و مفاسد بسیار اهمیت دارند زیرا خود آنها باعث ایجاد آسیب‌های بیشتری می‌شوند.

اکنون که این پنج اولویت از سوی مقام معظم رهبری اولویت‌بندی و دولت سیزدهم هم آن‌ها را به عنوان موضوعات اولویت‌دار در برنامه کاری خود دارد، امیدواریم که موضوع آسیب‌های اجتماعی در جامعه ساماندهی شود.