راهبردهای طبیعت‌محور شهرها برای مبارزه با تغییرات اقلیمی

جمعیت شهرهای سراسر جهان به‌طور قابل‌توجهی در حال افزایش است که این رویداد، با وجود داشتن مزایای بیشمار، می‌تواند مشکلات بسیاری را برای مناطق شهری به‌وجود بیاورد که از مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به مصرف بیشتر انرژی و به‌دنبال آن، تشدید آلودگی هوا و تغییرات اقلیمی اشاره کرد. نتیجه تحقیقات مختلف نشان داده است که امروزه یک میلیارد و 400 میلیون نفر از مردم ساکن در کلان‌شهرهای جهان متأثر از حوادث ظاهراً طبیعی نظیر سیل و خشک‌سالی، بحران‌های بی‌شماری مانند بی‌خانمانی و بیماری را تجربه می‌کنند و این در حالی است که اتخاذ رویکردهای طبیعت‌محور می‌تواند به بهترین شکل ممکن اثرات این رویدادها را بر زندگی شهرنشینان به حداقل برساند.
اگرچه مدیران سراسر شهرهای جهان از مزایای پیاده‌سازی پروژه‌های طبیعت‌محور بر کیفیت زندگی شهروندان آگاه هستند، با این حال هزینه بالای چنین پروژه‌هایی آن‌ها را از اجرا باز می‌دارد. البته برنامه‌ریزان و معماران بسیاری نیز تاکنون با صرف کمترین هزینه به پیاده‌سازی استراتژی‌هایی طبیعت‌محور در شهرها پرداخته‌اند که در ادامه به معرفی چند مورد از آن‌ها پرداخته می‌شود.
  اصلاح قوانین مالی شهرها برای زیرساخت‌ها
بسیاری از شهرهای جهان از چارچوب قانونمندی برای بودجه‌بندی زیرساخت‌های طبیعت‌محور برخوردار نیستند و به همین دلیل، مدیران آن‌ها هزینه‌ای برای پیاده‌سازی پروژه‌های مربوطه دریافت نمی‌کنند. بدیهی است که تخصیص بودجه مشخص به توسعه زیرساخت‌های طبیعی می‌تواند مدیران را به پیاده‌سازی پروژه‌های مرتبط سوق دهد و از این طریق، اثرات جزایر گرمایی و چالش‌های زیرساختی شهری را به حداقل برساند.
طی دوران کرونا، برنامه‌ریزان ملبورن استرالیا و کیتو در اکوادور از بودجه‌های سالانه ملی و محلی خود برای توسعه اقدامات دوستدار محیط زیست بهره گرفتند و توانستند رویکردهایی برای گسترش تردد سبز و زیرساخت‌های دوچرخه‌سواری پیاده کنند. در واقع، در این شهرها بودجه‌هایی اختصاصی برای اعمال پروژه‌های طبیعت‌محور در نظر گرفته شده است که طی دوران کرونا، مدیران را قادر به اعمال اقداماتی بسیار اثربخش برای مهار ویروس کرد.
  شناسایی پروژه‌های آماده و ارزشمند برای سرمایه‌گذاری
امروزه در بسیاری از شهرهای جهان تنها بین دو تا 9 درصد بودجه‌های شهری صرف پروژه‌های دوستدار محیط زیست می‌شود که البته این نرخ در بعضی از نقاط آفریقا و آمریکای جنوبی به ترتیب به یک و سه درصد می‌رسد.
برنامه‌ریزان برای حل این مشکل باید به تجزیه و تحلیل پروژه‌های ارائه شده شهری بپردازند و طرح‌هایی با بیشترین اثربخشی بر بهبود کیفیت زندگی شهروندان را در اولویت پیاده‌سازی قرار دهند، ضمن این‌که قابلیت اجرای پروژه‌ها نیز باید به دقت مورد بررسی قرار گیرد.
بدیهی است که در پیاده‌سازی چنین پروژه‌هایی، مشارکت سرمایه‌گذاران و مدیران شهری می‌تواند فرآیندهای اجرا را تسریع کند و مزایای اقتصادی و اجتماعی آن‌ها را بیشتر و سریع‌تر برای شهرها و ساکنان به ارمغان بیاورد.
  بازنویسی سیاست‌ها و قوانین طراحی شهری
بدون شک، قوانین و سیاست‌های طراحی شهری در بسیاری از نقاط دنیا مستلزم تغییراتی اساسی است و با توجه به تشدید روزافزون تغییرات اقلیمی و آلودگی هوا، باید اعمال مداخلات دوستدار طبیعت را بیش از گذشته در بر گیرد.
در این رابطه باید متخصصان و سرمایه‌گذاران بسیاری به مشارکت در طراحی‌های شهری یا دست کم، ارائه ایده‌های خود دعوت شوند تا در نهایت، چارچوبی اثربخش برای به حداقل رساندن اثرات این دو بحران بر زندگی شهرنشینان شکل گیرد.
تغییر قوانین و سیاست‌های طراحی شهری گام مهمی در تضمین پیاده‌سازی پروژه‌های پایدار شهری به‌شمار می‌رود که می‌تواند به ایجاد محیط‌های شهری تاب‌آور و سبزتر منجر شود.
  توسعه مشارکت دولت‌ها با صاحبان کسب‌وکار
مشارکت بخش‌های دولتی و خصوصی می‌تواند به بهترین شکل ممکن کارایی و اثربخشی پیاده‌سازی پروژه‌های دوستدار طبیعت را بهبود ببخشد، ضمن این‌که صرف بودجه‌های شهری به عنوان مانعی اصلی برای اجرای چنین طرح‌هایی را از میان بردارد. در این راستا، بخش‌های خصوصی می‌توانند با ارائه رویکردهای خلاق خود، اعمال پروژه‌هایی را به مدیران شهری پیشنهاد کنند که علاوه بر هزینه کم، بیشترین تأثیر را در مقابله با تغییرات اقلیمی دارد.
استفاده از بتن اسفنجی یکی از بهترین رویکردهایی به‌شمار می‌رود که تاکنون برای جذب آب باران و جلوگیری از وقوع سیل در شهرها ارائه شده است. این رویکرد را گروهی از خلاقان شرکت سوئیسی هولیسم مطرح کرده‌اند که با استقبال بسیاری از مدیران سراسر دنیا روبرو شده است و پیاده‌سازی آن به کاهش اثرات جزایر گرمایی و پیشگیری از وقوع سیل در شهرهایی منجر شده است که از آن بهره گرفته‌اند.
  سهیم‌سازی مردم در تصمیم‌گیری‌های شهری و طراحی مناطق
بدیهی است که سهیم‌سازی مردم در تصمیم‌گیری‌های شهری می‌تواند بیشتر آن‌ها را از بحران‌های حاکم بر زندگی نظیر تغییرات اقلیمی و آلودگی هوا آگاه کند و این افراد را به اتخاذ رویکردهای طبیعت‌محور در محل سکونت خود سوق دهد. از سوی دیگر، مشارکت مردم در پیاده‌سازی پروژه‌های دوستدار محیط زیست شهری می‌تواند این افراد را به طرح ایده‌های خود برای اثربخشی هرچه بیشتر پروژه‌ها تشویق کند که این امر به سهم خود می‌تواند اتخاذ سبک زندگی سالم‌تر را توسط شهروندان به‌دنبال داشته باشد و در نهایت، به بهبود کیفیت هوا و کاهش تغییرات اقلیمی منجر خواهد شد.
مدیران فری‌تاون، پایتخت سیرالئون، همواره تلاش کرده‌اند بحران‌های حاکم بر شهر را از طریق جذب مردم به مشارکت در تصمیم‌گیری‌ها رفع کنند، ضمن این‌که دعوت متخصصان و افراد فناور برای ایده نظرات خود در راستای بهبود کیفیت زندگی شهری در اولویت برنامه‌های سالانه آن‌ها بوده است.