|
نگاهی به جایگاه و اهمیت این پهنه بی‌نظیر آبی و ویژگی‌های محیط زیستی آن انداخته‌ایم و برنامه‌ها و اقدامات معاونت محیط زیست دریایی و تالاب‌های سازمان حفاظت محیط زیست برای حفظ و صیانت از پهنه‌های آبی و تالاب‌های کشور را مرور کرده‌ایم.
دریاها و اقیانوس‌ها، نه‌تنها بخش اصلی حیات روی کره زمین را تشکیل می‌دهند، بلکه به‌عنوان سیستم پشتیبان حیات روی خشکی‌ها هستند. دریاها و اقیانوس‌ها از عوامل اصلی تعیین‌کننده شرایط اقلیمی کره زمین هستند.
بخش عمده‌ای از ذخایر فسیلی و معدنی جهان در دریاها نهفته است. سهم عمده‌ای از تأمین غذای مردم جهان بر عهده دریاهاست. بخش بزرگی از صنایع دارویی و بهداشتی به منابع دریایی وابسته است. دریاها می‌توانند به عنوان منشأ انرژی پاک و رایگان، در نظام جدید انرژی جهان نقش‌آفرینی کنند.
بنابراین بهره‌برداری از دریاها و اقیانوس‌ها باید در راستای توسعه متوازن فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی، سیاسی، امنیتی و صیانت محیط زیستی عمل کند چراکه دریاها و اقیانوس‌ها سیستم‌های به‌هم پیوسته‌ای هستند که ایجاد تغییر در آن‌ها واجد پیامدهای بدون مرز محلی، منطقه‌ای و جهانی خواهد بود.
میهن عزیز ما، ایران نیز از این موهبت الهی متنعم است و به‌مراتب بیشتری از اهمیت، مسئولیت حفظ محیط زیست دریایی بر عهده حاکمیت و مردم قرار دارد.
ما 190 هزار کیلومتر مربع دریا در اختیار داریم؛ دریاهایی سرشار از منابع قابل استحصال و متصل به آبراهه‌های بین‌المللی. یک سوم از کل خطوط مرزی کشور، حدود 5800 کیلومتر، مرز دریایی است. فعالیت‌های گسترده دریانوردی، صنایع دریایی ساحلی و فراساحلی، کشتی‌سازی، خدمات دریایی و بندری، نفت و گاز، شیلات، گردشگری دریایی، صنایع نظامی دریایی، جستجو و نجات دریایی، جایگاه قابل ملاحظه ای را در توسعه اقتصادی کشور ایجاد کرده است.
بی‌تردید یکی از مهم‌ترین پهنه‌های آبی کشور ما، «خلیج فارس» است. پهنه آبی ارزشمندی که حفاظت از آن همچون سایر پهنه‌های آبی کشور نیازمند برنامه و عزم ملی و منطقه‌ای است. اکوسیستم‌های دریایی و ساحلی خلیج فارس دارای تنوع زیادی از انواع تالاب‌ها ازجمله جنگل‌های حرا، تالاب‌های مصبی، خلیج‌های کوچک، خورها، سواحل صخره‌ای و آبسنگ‌های مرجانی است که دارای ارزش‌های بالای اکولوژیک و اقتصادی و اجتماعی هستند.
تالاب‌ها و مناطق حفاظت‌شده‌ای همچون منطقه حفاظت‌شده حرا و تالاب خورخوران استان هرمزگان و شادگان در استان خوزستان از محبوب‌ترین جاذبه‌ها و ثروت‌های خلیج فارس است. ثروتی که بدون مشارکت ملی و برنامه مدون امکان حفاظت و حراست از آن برای نسل‌های امروز و فردا وجود ندارد و به‌واسطه سیاست سازمان حفاظت محیط زیست بر همین نگاه مشارکتی و بهره‌برداری خردمندانه، امروز کارنامه‌ای موفق در مدیریت این مناطق پیش‌روی عموم قرار دارد.
البته این مهم، تنها با جامع‌نگری و حذف نگاه‌ها و منافع بخشی و در رأس قرار گرفتن منافع ملی تحقق می‌یابد و منتج به توسعه همه‌جانبه و متوازن کشور می‌شود. با توجه به ارزش‌های بالای اقتصادی مستقیم و غیرمستقیم تالاب‌ها و دریا، حفاظت از این اکوسیستم‌های ارزشمند در جهت بهره‌برداری خردمندانه از آن‌ها ضروری است.
حفاظت از اکوسیستم‌های آبی نیازمند درک صحیحی از چگونگی اثرگذاری فعالیت‌های هر یک از بخش‌های توسعه‌ای و تولیدی بر آن‌ها بوده و باید فرصت‌های برد-بردی که متضمن همزمان توسعه متوازن و حفاظت منابع طبیعی به‌عنوان میراث نسل‌های بعد باشد، در برنامه‌های توسعه و اسناد بالادست پیش‌بینی و اجرایی شوند.
در راستای حفاظت و بهره‌برداری خردمندانه و معقول از تالاب‌ها استقرار مدیریت زیست بومی و تهیه برنامه‌های جامع ازجمله پهنه‌بندی این اکوسیستم‌ها با مشارکت کلیه ذی‌نفعان و جوامع بومی صورت پذیرفته و اجرای آن‌ها در دستور کار است.
در همین راستا معاون اول محترم ریاست جمهور نیز به‌عنوان دبیر ستاد هماهنگی و مدیریت تالاب‌های کشور خواستار ارائه گزارش اجرایی از برنامه‌های مصوب مدیریت زیست بومی از استانداران استان‌های مربوطه شدند که به‌زودی گزارش اقدامات تکمیل و به ستاد ارائه خواهد شد.
بهره‌برداری معقول و خردمندانه از تالاب‌ها که مورد تأکید کنوانسیون رامسر نیر هست بر اساس قوانین و ضوابط ملی، جز راهبردهای اصلی برای تالاب‌ها و اکوسیستم‌های آبی است و این امر در فرایند مشارکتی با جوامع محلی در رویکرد مدیریت زیست بومی دنبال می‌شود.
در بازدید اخیر ریاست محترم جمهور از تالاب شادگان به‌عنوان یکی از مهم‌ترین اکوسیستم‌های آبی کشور که معیشت و اقتصاد قشر کثیری از مردم و جوامع بومی نیز با این تالاب گره خورده و از ارزش اقتصادی بسیار بالایی برخوردار است، موضوع اقتصاد و گردشگری در تالاب و برخورد با متخلفان بهره‌برداری غیر مجاز از تالاب شادگان مورد تأکید ایشان بوده و دستورات لازم را در این خصوص صادر کردند.
گسترش الگوی توسعه متوازن در حوضه آبریز تالاب‌ها به‌عنوان اصلی‌ترین راهبرد برای حفاظت و احیای تالاب‌های کشور است. سازمان حفاظت محیط زیست نیز اقدامات اجرایی خود را بر پیاده‌سازی این راهبرد متمرکز کرده است.
سازمان براساس ضوابط و قوانین موجود و بهره‌برداری از این اکوسیستم‌های ارزشمند براساس حد بستر و حریم قانونی تعیین‌شده توسط وزارت نیرو، همراهی لازم را در راستای توسعه متوازن کشور و ارائه خدمات به مردم خواهد کرد.
همچنین تعیین و پیگیری تأمین نیاز آب محیط زیستی تالاب‌ها به‌عنوان یکی از مهم‌ترین محورهای کاری بر اساس قوانین و اسناد بالادست در دستور کار جدی سازمان حفاظت محیط زیست است. ضمن اینکه علاوه بر قوانین موجود، ریاست محترم جمهور نیز بر این موضوع همواره تأکید داشته‌اند.
امید آنکه، انتخاب‌ها و اقدام‌های ما در مسیر منافع ملی و حفاظت از تالاب‌هایِ ارزشمند و وجب به وجب خاکِ ایرانِ عزیزمان باشد.
|
