|
21 تیرماه 1314 سالروز حمله ماموران رژیم پهلوی به مسجد گوهرشاد و کشتار مردمی است که در اعتراض به سیاست‌های ضددینی رضاخان در این مسجد تجمع کرده بودند. مسجد گوهرشاد که در جوار حرم مطهر رضوی واقع شده، نقطه و کانون جمعیتی بزرگی از شیعیان است که در آن گرد هم می‌آمدند و در آن برهه تاریخی علاوه بر جنبه عبادی، مکان مناسبی برای امور سیاسی و امور روزمره به‌شمار می‌رفت.
یکی از قیام‌های مهم دینی قیام علما و مردم مشهد در مسجد گوهرشاد است که به هتک حرمت حرم شریف رضوی و کشتار مردم معترض و متحصن مشهد در دوران سلطنت رضاخان منجر شد. در سالهای پس از انقلاب تولیدات هنری مختلفی در قالب‌های گوناگون به این واقعه تاریخی و موضوع عفاف و حجاب پرداخته‌اند. در ادامه با معرفی 3 نمونه از آثار مستند درباره موضوع عفاف و حجاب همراه باشید.
یک خانم محترم
مستند «یک خانم محترم» به کارگردانی و نویسندگی مریم سادات مومن زاده، با موضوع زندگی «محترم سادات قاضی»، شهیده حجاب و عفاف، به مناسبت سالروز قیام گوهرشاد ساخته شده است. محترم سادات بانویی کاشانی بود که در جریان کشف حجاب رضاخانی به شهادت می‌رسد. نوه او که درصحنه حاضر بوده است، این واقعه را روایت می‌کند.
مستند «یک خانم محترم» لوح افتخار هفتمین جشنواره مردمی فیلم عمار را در کارنامه خود دارد.
در خلاصه داستان این مستند آمده است: «واقعه کشف حجاب سلسله وقایعی است که به دنبال تصویب قانونی در 17 دی 1314ش در ایران رخ داد و به موجب آن، زنان و دختران ایرانی از استفاده چادر، روبنده و روسری منع شدند. این قانون اوج سیاست‌های رضاخان در زمینه تغییر لباس بود که از سال 1307 آغاز شده بود. این سیاست‌ها واکنش‌هایی از جمله قیام مسجد گوهرشاد را در پی داشت. با درخواست علما، این قانون در سال 1323 در دوره حکومت محمدرضا پهلوی لغو شد.»
چکمه‌های فرنگی
مستند «چکمه‌های فرنگی» به موضوع کشف حجاب در زمان رضا خان پرداخته و از زبان شاهدان عینی و یا با یک واسطه مطرح می‌شود. این مستند که روایتی از نحوه اجرای کشف حجاب رضاخانی را به نمایش می‌گذارد، به کارگردانی علیرضا باغشنی در دفتر مطالعات جبهه فرهنگی انقلاب اسلامی تهیه شده است.
فرمان کشف حجاب به صورت رسمی در 17 دی 1314 صادر شد. در این روز، جشنی از طرف علی اصغر حکمت که خود نقش فعال و مؤثری در این ماجرا داشت، در دانش‌سرای مقدماتی و در حضور رضاشاه برپا شد. در این جشن همسر و دختران شاه و جمعی از همسران وزیران و وکیلان بدون حجاب شرکت داشتند.
در خلاصه این مستند آمده است: «شاه طی نطقی همه زنان را به عدم استفاده از حجاب تشویق نمود و اعلام کرد که تاکنون نیمی از جمعیت کشور به حساب نمی‌آمدند؛ زیرا در پرده به سر می‌بردند.و ادامه داد که نجابت و عفت زن به چادر مربوط نیست و زن روحاً و اخلاقاً می‌بایست عفیف باشد. از این تاریخ به بعد، استفاده از چادر یا هر سرپوشی، به جز کلاه‌های اروپایی، ممنوع اعلام شد.
زنان محجبه حق ورود به خیابان‌ها یا استفاده از وسایط نقلیه را نداشتند. کسبه نیز مجاز به فروش اجناس به زنان با حجاب نبودند. آن‌هایی که جرئت می‌کردند در مقابل این بی‌قانونی خشونت‌بار ایستادگی کنند، با حمله و بی‌حرمتی مأموران شهربانی مواجه می‌شدند.»
بیحجابی اجباری
مستند «بیحجابی اجباری»، به روایت بانویی پژوهشگر، موضوع زنان جامانده از تحصیل به دلیل اجبار بیحجابی در ایران در دوره پهلوی را بررسی می‌کند. این مستند به کارگردانی مهدی عشقی رضوانی و تهیه کنندگی محمدمهدی خالقی ساخته شده است.
صدیقه عظیمی ام‌البنین عباسی، فاطمه زینلی اصفهانی، مهدی محقق، معصومه غفوریان محمدزاده، بتول فتورچیانی، عبدالعلی شعاعی شهررضا، مرضیه شایسته خبازان راویان سالهای کشف حجاب در این مستند هستند.
محمدرضا ده‌شیری، به عنوان مشاور کارگردان، علی‌محمد خانیکی تصویربردار، امیرحسین شیرپور، روح الله خالقی و یوسف خرمی دستیاران تصویر و علیرضا اخلاقی و محمد عابدینی، صدابرداری و دستیار صدا را برعهده دارند و تدوین این مستند بر عهده ارشاد اسلامی بوده است.
|
