کشیدن تیغ‌ها از اذهان

بهزاد دانشفر

اصل هشتم قانون اساسی در اهمیت امر به معروف و نهی از منکر چنین اشاره دارد: در جمهوری اسلامی ایران دعوت به خیر، امر به معروف و نهی از منکر، وظیفه‌ای است همگانی و متقابل برعهده مردم نسبت به یکدیگر، دولت نسبت به مردم و مردم نسبت به دولت، شرایط و حدود و کیفیت آن را قانون معین می‌کند. رهبر انقلاب اسلامی سال گذشته در دیدار با مسئولان قوه قضائیه فرمودند: از حقوق عامه، همین مسئله‌ امر به معروف و نهی از منکر است. البته متأسفانه این واجب آن‌‌چنان که باید و شاید، در جامعه‌ ما جاری نیست؛ اما گوشه‌وکنار هستند کسانی که آمر به معروف و ناهی از منکرند. این‌ها را نباید تنها گذاشت، باید از این‌ها حمایت کرد.

بعضی تصور می‌کنند امر به معروف و نهی از منکر منحصر می‌شود به اینکه انسان به فلان زن یا فلان مردی که یک فرع دینی را رعایت نمی‌کند، تذکر بدهد؛ البته این‌ها امر به معروف و نهی از منکر است، اما مهم‌ترین قلم امر به معروف و نهی از منکر نیست. از مصادیق مهم معروف‌ها حکومت حق و عدل و مطالبه آن است؛ آنچنان که امام خمینی (ره) در برابر فسادها مهم‌ترین و مؤثرترین امر به معروف و نهی از منکر را قیام علیه حکومت پهلوی و اقامه حکومت اسلامی تشخیص داد. البته از این نکته نباید غفلت کرد که فریضه امر به معروف و نهی از منکر ابعاد چندوجهی مهمی دارد و شروع آن شناخت خود آمر بر حوزه معروف‌ها و منکرات است. بعد از شناخت آن، در اجرا خود حکایت دیگر دارد؛ امر به معروف و نهی از منکری که خود سه مرتبه قلبی، زبانی و عملی دارد و اگر مقصود با مرتبه قبلی حاصل شود، نوبت به مرحله دیگر نمی‌رسد و مجوز آن را ندارد. در نقل قولی از فحوای امام خمینی (ره) است که می‌فرماید در این فریضه الهی به دو چیز دقت کنید؛ مانند طبیب نسبت به بیمار برخورد کنید و خود را برتر از فرد مقابل ندانید. آری کسی که مرتکب منکر است، مانند فردی بوده که تیغی در ذهن دارد، باید بسیار هوشمندانه و مؤثر قدم برداشت.

در مخلص کلام، در جنگ ترکیبی فعلی دشمنان انقلاب اسلامی، امر به معروف و نهی از منکر جنبه ترکیبی به خود می‌گیرد؛ این فریضه مهم نیاز به ارزش‌گذاری خود در فرهنگ‌سازی الگوی ایرانی اسلامی دارد. احساس خلأ در فضای اجتماعی، فرهنگی و حقوقی پیرامون فریضه امر به معروف و نهی از منکر، بسیار است. امیدواریم ضمن تأکید آحاد جامعه نسبت به اجرای این فریضه الهی، حوزه‌ها و دانشگاه‌ها به دنبال چالش‌ها و ارائه راه حل‌ها با هدف ایجاد گستره آن در شرایط موجود باشند، انشاالله.