تخلف در خاک استان همسایه و به اغما رفتن ثبت جهانی غار «کرفتو»

این غار، یک غار آهکی است که در دوران سوم زمین‌شناسی شکل گرفته و با توجه به تحقیقات به عمل آمده در دوران مزوزوئیک در زیر آب بوده و در اواخر این دوره ارتفاعات آن از آب خارج شده است.

بخش‌هایی از این غار، دست‌کَند است و کتیبه‌هایی از دوران پیش از تاریخ دارد و به گفته کارشناسان باستان شناسی، قدیمی ترین آپارتمان دست کند پابرجای جهان است.

راه دسترسی به این غار از طریق سقز، مسیر آسفالته شهر صاحب به میرسعید و از طریق دیواندره، دو راهی تکاب گورباباعلی و از طریق تکاب، مسیر جاده خاکی روستای علی‌آباد امکان‌پذیر است.

کتیبه‌ای یونانی بر سردر یکی از اتاق‌های طبقه سوم این غار وجود دارد که از این غار به عنوان معبد «هراکلس» نام برده‌است.

در معماری این غار علاوه بر ایجاد اتاق‌ها و راهروهای عبوری، سعی شده تا اتاق‌ها با هم مرتبط باشند.

نورگیرهایی به سمت بیرون تعبیه شده‌اند و بر دیوارهای غار در بعضی از اتاق‌ها نقوشی به صورت تجریدی از حیوانات، انسان و گیاه حجاری شده‌است.

با توجه به پژوهش‌های به عمل آمده، در دوران میان‌زیستی کرفتو در زیر آب بوده‌است و در اواخر این دوره ارتفاعات آن از آب خارج شده‌است. غار کرفتو از غارهای آهکی و طبیعی است که در ادوار مختلف تغییرات و دگرگونی‌های عمده و دخل و تصرفات بسیار در آن به وجود آمده‌است.

در حال حاضر طول غار حدود 750 متر است و راه‌های فرعی متعددی از آن منشعب می‌شود. غار چهار طبقه دارد و حجاران هنرمند، به زیبایی فضاهایی را در مدخل‌های غار تراشیده و اتاق‌ها، راهرو و دالان‌های متعددی را به وجود آورده‌اند.

این غار در سال 1379 گمانه‌زنی شد و با بررسی‌های باستان‌شناختی در محوطه بیرون و داخل غار آثاری از دوران‌های مختلف به‌دست آمد.

کشف تراشه‌های سنگی در طبقه چهارم و محوطه بیرون غار می‌تواند نشانه‌ای از استفاده انسان در دوران پیش از تاریخ از این غار باشد. همچنین نمونه سفال‌ها و اشیای به دست آمده، ادامه سکونت انسان را در طول دوران تاریخی اشکانی و ساسانی و دوران اسلامی یعنی سده‌های ششم تا هشتم هجری را مسجل می‌سازد.

اقداماتی در طول سال‌های 1378 و 1379 انجام شده که شامل: سامان‌دهی محوطه بیرون غار، پله سازی، سکوهای استراحت، پارکینگ، سرایداری، سرویس‌های بهداشتی و برق‌کشی غار است.

این اثر در تاریخ 20 بهمن 1318 با شماره ثبت 330 به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. همچنین این غار در تاریخ 24 آبان 1401 در فهرست موقت جهانی یونسکو ثبت شده و تلاش‌ها برای ثبت دائمی آن در جریان است اما متأسفانه طی چند هفته اخیر به دلیل ساخت و ساز غیر مجاز یکی از ساکنان استان آذربایجان غربی در حریم سه هزار متری این غار مبحث ثبت جهانی غار کرفتو به زیر سؤال رفته و فعالان فرهنگی استان کردستان خواستار ورود مسئولان استانی و کشوری برای تخریب این ساخت و ساز در محدوده غار هستند.

ناصر ستاری از ساکنان روستای کرفتو اظهار کرد: چندین هزار سال است که مردم این منطقه برای غار کرفتو و محدوده آن احترام ویژه‌ای قائل بوده و به کسی اجازه دست‌درازی به این میراث فرهنگی و تاریخی را نداده‌اند.

وی افزود: متأسفانه یک سری افراد به‌دلیل حب و بغض‌های شخصی آن هم در خاک استان همسایه اقدام به صدور مجوز برای ساخت سوله بسته‌بندی حبوبات به شخصی غیر ساکن روستای علی‌آباد هم مرز با استان کردستان کرده‌اند که این امر موجب به هدر رفتن تمام تلاش‌های فعالان فرهنگی و متخصصان میراث فرهنگی برای ثبت جهانی غار کرفتو شده است.

این معتمد محلی اظهار کرد: بر اساس اظهارات کارشناسان میراث فرهنگی برای ثبت جهانی غار کرفتو باید حریم سه هزار متری برای این غار حفاظت شود اما متأسفانه این فرد در فاصله 800 متری و داخل حریم غار اقدام به آغاز پروژه عمرانی کرده است.

ستاری افزود: مردم منطقه دیواندره امیدوار بودند که با ثبت جهانی غار کرفتو زمینه برای مهاجرت معکوس روستاییان و اشتغال جوانانشان از مسیر گردشگری فراهم شود اما گویا ساکنان استان همسایه برای منافع شخصی خویش می‌خواهند تیشه به ریشه فرهنگ و تاریخ این منطقه بزنند.

وی تصریح کرد: این ساخت و ساز غیر مجاز در فاصله 200 متری قبرستان باستانی کرفتو نیز واقع شده و این مهم شبهات اهالی منطقه را در خصوص نیات سازندگان آن بیشتر کرده است.

این شهروند دیواندره‌ای اذعان کرد: از مسئولان استانی و کشوری درخواست داریم که تا دیر نشده است جلوی این ساخت و ساز منحوس را بگیرند و تا دیر نشده است از هدررفت سرمایه بزرگ فرهنگی و تاریخی استان حفاظت نمایند.

**مکاتبات متعددی با مسئولان آذربایجان غربی صورت گرفته است

مدیر کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان کردستان اظهار کرد: متأسفانه میراث فرهنگی آذربایجان غربی بدون درنظر گرفتن مبحث حریم منظر غار کرفتو اقدام به صدور مجوز برای این واحد تولیدی بسته‌بندی حبوبات کرده است.

منصور مهرزاد افزود: بلافاصله پس از مطلع شدن از این موضوع، مکاتبات متعددی از سوی میراث فرهنگی و استانداری کردستان با میراث فرهنگی و استانداری آذربایجان غربی صورت گرفته و روند قانونی در حال انجام است.

وی تصریح کرد: روند ثبت جهانی منظر غار کرفتو آغاز شده و بدون شک در آینده اگر کارشناسان ثبت جهانی به کشورمان مراجعه کنند نخستین مکانی که مورد توجه آنان قرار خواهد گرفت همین سوله در حال ساخت داخل حریم غار کرفتو خواهد بود.

مدیر کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان کردستان افزود: همانطوری که مجموعه تاریخی تخت سلیمان جزو میراث جهانی و متعلق به همه ایرانیان و جهانیان است، غار کرفتو نیز یک میراث فرهنگی و تاریخی و متعلق به همه ایرانیان بوده و امیدواریم مسئولان آذربایجان غربی مساعدت لازم را برای رفع این دغدغه داشته باشند.

مهرزاد همچنین از مردم محلی و حامیان میراث فرهنگی کردستان خواست که آرامش خود را حفظ کنند و به اداره کل میراث فرهنگی استان اجازه بدهند که روند قانونی این مبحث را پیگیری کند.