پیاده‌روی اربعین؛ سفری عاشقانه که زندگی را تغییر می‌دهد

پیاده‌روی اربعین که سالانه میلیون‌ها نفر از مذاهب مختلف سراسر جهان در آن شرکت می‌کنند، به دلیل ابعاد مذهبی، فرهنگی، اجتماعی و روانی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. این راهپیمایی در سال‌های اخیر «بزرگ‌ترین گردهمایی سالانه جهان» نامیده شده است. هرچقدر بر عظمت این اجتماع میلیونی افزوده می‌شود، به همان مراتب نیز تلاش رسانه‌های معاند برای کاستن از این شکوه بیشتر می‌شود؛ تا جایی‌که برخی از رسانه‌های ضد شیعی نیز با بدعت نامیدن پیاده‌روی اربعین سعی دارند تا زمینه کمرنگ شدن این اجتماع عظیم جهانی را فراهم آورند. این در حالی است که در منابع حدیثی امامیه، روایات فراوانی وجود دارد که زیارت امام حسین (ع) با پای پیاده را تأیید و بدان ترغیب نموده است. چنانچه امام صادق (ع) می‌فرماید: «کسی که از منزلش بیرون آید و قصدش زیارت قبر حضرت حسین‌ابن‌علی (ع) باشد، اگر پیاده رود خداوند به هر قدمی که برمی‌دارد یک حسنه برایش نوشته و یک گناه از او محو می‌فرماید.»

با توجه به تأثیر بسزای این سفر در تمام ابعاد زندگی، امامان شیعه ما را تشویق به انجام این زیارت کرده‌اند. خداوند نیز در آیه 32 سوره حج می‌فرماید: «وَمَن یُعَظِّمْ شَعَائِرَ اللَّهِ فَإِنَّهَا مِن تَقْوَی الْقُلُوبِ؛ هر کس شعائر دین را بزرگ و محترم دارد این از صفت دل‌های باتقواست.» دکتر نسرین فرزاد، استاد دانشگاه و محقق حوزه‌های گفتگوی ادیان و مذاهب، اصول عقاید و اخلاق از دانشگاه سنت ژورف لبنان با اشاره به این آیه قرآن می‌گوید: «جریان اربعین یکی از شعائر الهی است که خداوند بزرگداشت آن را نشانه تقوا می‌داند. از طرف دیگر، شعائری مثل شعائر اربعین دارای شعور و احساس اجتماعی، فردی و دینی خواهد بود؛ لذا این شعائر برای ما هم جنبه‌ عبادی دارد و هم زندگی فردی و اجتماعی ما را از جهات مختلفی تغییر می‌دهد.»

 پیاده‌روی اربعین با خانواده معنا پیدا می‌کند

برخی معتقدند که پیاده‌روی اربعین جای زن و بچه نیست و نظرشان بر این است که پیاده‌روی اربعین توأم با اختلاط زن و مرد است و ممکن است انسان دچار امر حرامی شود؛ دکتر فرزاد دراین‌باره می‌گوید: «اگرچه برخی سعی دارند با ایجاد شبهه و نقد به این اجتماع میلیونی باعث کمرنگ شدن آن شوند اما باید توجه داشت که خود امام حسین (ع) با خانواده‌شان به کربلا رفتند؛ یعنی امام حسین (ع) و خانواده ایشان، برای دستیابی به آن هدف متعالی و معنوی خود، سختی و مشقت این مسیر را تحمل کردند. بنابراین، ما نیز به تبعیت از آن امام بزرگوار باید در این مسیر حضور با خانواده را در اولویت قرار دهیم و به این فکر کنیم که جایگاه خانواده ما از خانواده امام حسین (ع) بالاتر نیست.»

فرزاد در رابطه با این نظر که حضور زنان در پیاده‌روی اربعین منجر به امر حرامی می‌شود، می‌گوید: «در پیاده‌روی اربعین به‌هیچ‌عنوان نگاه نامناسب بین محرم و نامحرم وجود ندارد زیرا در بعد فردی، قطعاً کسانی که به این سفر مشرف می‌شوند مقید به حلال و حرام هستند و هر خصوصیتی داشته باشند گویا در شهر خودشان جا گذاشتند و چنان چشمشان به آن مسیر و هدفشان است که هیچ‌چیز دیگری را نمی‌بینند.»

 پیاده‌روی اربعین، هجرت از خودخواهی به سمت خداخواهی است

فرزاد با اشاره به اثرات مثبت پیاده‌روی اربعین در بعد فردی می‌گوید: «بالاترین کارکرد فردی پیاده‌روی اربعین دست برداشتن از خودخواهی، تعلقات، وابستگی‌ها و آسایش‌های دنیا است که فرد تصور می‌کند بدون آن‌ها هرگز نمی‌تواند زندگی کند اما در پیاده‌روی اربعین تجربه می‌کند که بدون آن‌ها چه با اشتیاق به سمت هدف حرکت می‌کند.»

این استاد دانشگاه بابیان اینکه روح انسان در این مسیر تطهیر می‌شود، می‌گوید: «پیاده‌روی اربعین نوعی مهاجرت نمادین و هجرت از خودخواهی به سمت خداخواهی است. در این مسیر، زائر از اعماق وجودش پا روی تمام وابستگی‌ها و تعلقاتش می‌گذارد و به‌سوی ولی خدا حرکت می‌کند. قطعاً این حرکت از ژرفای وجود روی تک‌تک ابعاد وجودی، مادی، معنوی، فکری، احساسی و رفتاری تأثیر شگفت‌آوری می‌گذارد.»

 زیارت اربعین مسیری برای تمرین صبوری است

فرزاد می‌گوید امام حسین (ع) که خود نماد صبر و استقامت است، هر چه داشت درراه خدا داد و حتی جان خود را فدا کرد اما تسلیم ستمگران نشد: «ایشان و حضرت زینب (س) به ما نشان دادند که یک انسان تا چه اندازه می‌تواند در برابر سختی‌های طاقت‌فرسایی که در زندگی‌اش پیش می‌آید صبور باشد.»

او ادامه می‌دهد: «این روزها اگرچه مردم عراق کار را برای زائران بسیار آسان کرده‌اند، اما این سفر همچنان پر از سختی است. زائران وقتی این سختی‌ها را تحمل می‌کنند و به صبر امام حسین (ع) ویارانش فکر می‌کنند، می‌توانند تمرین کنند که چگونه در زندگی خود صبوری کنند.»

 زائر با زیارت اربعین احساس هویت و عزت نفس پیدا می‌کند

فرزاد می‌گوید: «وقتی زائری برای زیارت امام حسین (ع) دل و جان خود را به مقصدی که همان سرزمین کربلاست می‌گذارد و این همه مشکلات و سختی‌ها را متحمل می‌شود، به توانایی خود پی‌می‌برد.»

او ادامه می‌دهد: «با قدم گذاشتن در این مسیر، آن‌ها درمی‌یابند که زندگی فقط دنیای مادی نیست که ما در اطراف خود می‌بینیم، بلکه انسان‌ها می‌توانند چیزهای بیشتری را در این زندگی ببینند و تمام آنچه را که دارند برای آن فدا کنند. این باعث می‌شود افراد برای روح خود ارزش قائل شوند، به خود ایمان داشته باشند و این مسائل، عزت نفس آنها را بیشتر می‌کند.»

 راهپیمایی اربعین تبلور ایثار و ازخودگذشتگی است

به گفته فرزاد، در پیاده‌روی اربعین اوج ایثار، ازخودگذشتگی و مهربانی نمایان می‌شود. در جریان اربعین، فرد به‌نوعی برای اطاعت داوطلبانه و حتی ایثار جان و مال خود درراه خدا آماده می‌شود و از هیچ کمکی به دیگران دریغ نمی‌کند. در این مسیر، توان مالی خیلی مهم نیست و هر فردی در حد توانش به دیگران کمک می‌کند که مثال‌های عینی زیادی دراین‌باره وجود دارد. توجه به این جنبه‌های زیارت باعث می‌شود تا سختی‌های سفر، زائر را ازلحاظ روحی و معنوی آماده ورود به میدان ولایت تام و تمام امام حسین (ع) کند. چنانچه ما در راهپیمایی اربعین ازلحاظ قلبی، رفتاری و احساسی اعلام می‌کنیم که از تمام دنیا و متعلقاتش می‌گذریم و به‌سوی بیعت با امام و رفتن تحت ولایت امام و ولایت خدا حرکت می‌کنیم.

 پیاده‌روی اربعین باعث تقویت هویت شیعی می‌شود

این پژوهشگر دینی پیاده‌روی اربعین را یک انسجام درون مذهبی، درون خانگی و درون شیعی می‌داند و می‌گوید: «در این راهپیمایی شما می‌بینید که افراد از تمام دنیا، با اعتقادات متفاوت، با یک کوله‌پشتی و با ساده‌ترین لباسشان شرکت می‌کنند اما آنچه پیام این راهپیمایی است، اقتدار و صلابت امام حسین (ع) و راه ایشان است.»

او ادامه می‌دهد: «اربعین باعث تقویت هویت شیعی و نزدیک شدن قلوب مسلمانان به یکدیگر شده و وحدت و اخوت میان آنان را تقویت می‌نماید. همچنین در این سفر معنویت، نشاط، شور، شعور و تفریح یکجا محقق می‌شود.»

  از راه دور به این جریان نورانی وصل شویم

فرزاد در توصیه به کسانی که امسال فرصت حضور در پیاده‌روی اربعین را پیدا نکردند و حسرت این سفر به دلشان است، می‌گوید: «در احادیث فراوانی از امامان معصوم (ع) به زیارت اربعین سفارش شده است؛ چنانچه امام حسن عسگری (ع) یکی از پنج نشانه‌های مؤمن را خواندن زیارت اربعین می‌دانند؛ لذا جاماندگان از کاروان زائران امام حسین (ع) می‌توانند با خواندن زیارت اربعین و همچنین زیارت وارث، خودشان را به این جریان نورانی وصل کنند.»

این استاد دانشگاه با اشاره به اینکه زیارت حضرت عبدالعظیم(ع) پاداشی معادل زیارت اباعبدالله الحسین (ع) دارد، افزود: «خوشبختانه چند سالی است که راهپیمایی جاماندگان اربعین به سمت حرم حضرت عبدالعظیم (ع) برگزار می‌شود لذا ما می‌توانیم با حضور در این راهپیمایی، خودمان را در مسیر دلدادگان حسینی قرار داده و از فضیلت پیاده‌روی اربعین نیز بهره‌مند شویم.»