باورهای غلط درباره زردی، جان نوزاد را به خطر می‌اندازد

علیرضا جشنی‌مطلق اظهار کرد: زردی یک بیماری شایع در نوزادان است که بسته به اینکه نوزاد رسیده و یا نارس باشد، ممکن است در روزهای ابتدایی بعد از تولد ظاهر شود. بیشتر اوقات زردی نوزادان به‌دلیل ناسازگاری خونی بین مادر و نوزاد به‌وجود می‌آید؛ ازاین‌رو یک بیماری مسری و قابل انتقال نیست که باعث ترس و وحشت شود.

وی افزود: چنانچه در 72 ساعت اولیه پس از تولد نوزاد دچار زردی باشد، طبیعتاً با یک زمان بحرانی مواجه هستیم که باید سریعاً برای درمان اقدام شود؛ چراکه اگر زمان طلایی را از دست بدهیم، ممکن است زردی به‌قدری شدت یابد که نتوانیم کنترلش کرده و نوزاد دچار عوارض ناشی از آن مثل اختلالات کبدی، مشکلات رشدی و غیره شود.

عضو هیئت‌علمی دانشگاه علوم پزشکی البرز اظهار کرد: در نوع زردی فیزیولوژیک که در بسیاری از نوزادان ممکن است ظاهر شده و بدون درجات بالا و پیشرونده پس از مدتی خودبه‌خود فروکش کند، حداکثر سطح بیلی روبین در روز سوم تولد نوزادان رسیده 12 و در نوزادان نارس حداکثر تا روز پنجم عدد 15 است. متأسفانه در مورد زردی نوزادان، آزمایش زردی انجام نمی‌شود و از روی معاینه ظاهری درخصوص درمان تصمیم‌گیری می‌شود؛ توصیه‌ ما این است که والدین همان روز نخست که متوجه زردی نوزاد خود می‌شوند، به مراکز بهداشتی و پزشکی مراجعه کنند تا اگر لازم بود، اقدام مناسب صورت گیرد.

فوق تخصص نوزادان درخصوص باورهای نادرست درباره زردی نوزادان خاطرنشان کرد: معمولاً در زردی نوزادان، برخی بر این باورند که قسمت اول شیر مادر یا آغوز که زردرنگ است، اگر به نوزاد داده شود، زردی یا خطری را متوجه نوزاد خواهد کرد. این باور غلطی است و ما به‌هیچ‌عنوان قطع شیر مادر را توصیه نمی‌کنیم و آغوز نخستین شیری که بعد از تولد جاری می‌شود، حاوی مواد ایمنی مختلفی است که باید نوزاد از آن تغذیه شود.

این پزشک ادامه داد: از باورهای نادرست دیگر، این است که وقتی نوزاد زرد شد، خانواده بدون اینکه علت زردی را بدانند و یا آزمایشی انجام دهند، نوزاد را زیر نور مهتابی قرار می‌دهند که ازنظر ما کاملاً غلط است. برای کم کردن زردی نوزاد دستگاه و نوری که استفاده می‌شود با نور مهتابی کاملاً متفاوت است. چراکه طول موج نوری که به پوست نوزاد دارای زردی می‌خورد، بسیار مهم بوده و در حد 420 تا 470 نانومتر است. بنابراین این نور آبی متمایل به بنفش می‌شود و با نور سفیدرنگ مهتابی که در منزل داریم، متفاوت است.

وی ادامه داد: نکته مهم بعدی فاصله نوزاد تا منبع نور دستگاه است که باید حدود 20 سانتی‌متر باشد. بنابراین نوزادی را که زرد شده، لخت می‌کنند و زیر نور مهتابی که به سقف یا دیوار زده شده، می‌خوابانند، برای اینکه زردی او را پایین بیاورند! عملی کاملاً غیر پزشکی و غلط که ممکن است نوزاد از این بابت و تأخیر در درمان آسیب جدی ببیند.

عضو هیئت‌علمی دانشگاه علوم پزشکی البرز یادآور شد: یک باور غلط دیگر این است که به‌عنوان روش درمانی رایج سنتی در قدیم به نوزاد زردشده شیر خشک و ترنجبین می‌دهند. با توجه به اینکه ا نظر علمی ما معتقدیم برای ایجاد زردی نوزاد یک سیکل گردش روده‌ای کبدی برای بیلی روبین که عامل زردی هست، وجود دارد، از این جهت این مواد ممکن است در روده به‌خاطر اینکه ایجاد اسهال شدید می‌کند، باعث شکسته شدن این سیکل و پایین آمدن زردی شود. اما از آنجایی که با ایجاد این اسهال آب زیادی دفع می‌شود، به‌هیچ‌عنوان استفاده از این مواد را توصیه نمی‌کنیم و اگر قرار است دارویی به نوزاد داده شود، باید زیر نظر پزشک معالج و نه براساس روش‌های متداول سنتی و خانگی، تجویز شوند.

جشنی‌مطلق درباره نوع دیگری از زردی گفت: نوع دیگری از زردی نوزادان هست که با عنوان زردی طول‌کشیده از آن نام می‌بریم. این زردی زمانی است که زردی نوزاد رسیده بیش از دو هفته و نوزاد نارس بیش از سه هفته طول بکشد؛ این نوع زردی جزء مواردی است که حتماً باید به‌عنوان یک بیماری تلقی شود و نیاز به مراجعه و بررسی دارد.

وی در مورد درجه و شدت زردی افزود: معمولاً درجه زردی بسته به ساعت و روز تولد متفاوت است. یعنی هرچقدر به بدو تولد نزدیک‌تر باشیم، این عدد پایین‌تر و هرچقدر از بدو تولد دورتر باشیم، عددی که به درمان نیاز دارد بالاتر می‌رود. اما درمجموع عدد ثابتی برای همه نوزادان نداریم و حتماً باید نسبت به ساعت و روز تولد، رسیده یا نارس بودن نوزاد و وزن آن تعیین و تصمیم‌گیری شود.

این دکتر درخصوص احتمال شیوع زردی در یک جنس گفت: معمولاً دختر یا پسر بودن آنچنان تفاوتی در شیوع زردی ایجاد نمی‌کند، فقط ممکن است گاهی نوزادان پسر که ناسازگاری‌های خونی با مادر دارند، خطر بالاتری در ابتلا به زردی داشته باشند. اما جنس، همه علت‌های زردی نیست و دلایل مهم‌تری در ایجاد آن دخیل است.

جشنی‌مطلق با بیان اینکه زردی شیر مادر به دو گروه تقسیم می‌شود، ادامه داد: یک گروه که در روزهای اول و دوم تولد ایجاد می‌شود درواقع به‌علت کم بودن حجم شیر مادر اتفاق می‌افتد؛ درواقع درمان این زردی، تکرر شیردهی مادر است و باید آنقدر شیردهی خوب انجام شود که دفع زردی از مدفوع نوزاد بیشتر شده و میزان زردی کاهش یابد.

وی ابراز کرد: یک گروه دیگر در رابطه با زردی ناشی از شیر مادر داریم که تحت عنوان زردی طول‌کشیده از آن نام برده می‌شود و زردی نوزاد با وجود شیردهی کافی، بیشتر از دو هفته طول کشیده است. در این گروه به‌دلیل وجود یک عامل در شیر مادر ممکن است درجه خفیفی از زردی ایجاد شود که اصلاً خطرساز نبوده و ضرورتی برای قطع شیر مادر ندارد.

این فوق تخصص نوزادان یادآور شد: در گذشته باوری که وجود داشت این بود که باید شیر مادر در این شرایط قطع شده و از شیرهای مصنوعی استفاده شود. اما امروزه با اعتقاد بر فواید بی‌شمار شیر مادر، وجود زردی مختصر را دلیل خوبی برای قطع شیر مادر نمی‌دانیم و بر حسب وزن و درجه زردی با استفاده از نور یا فتوتراپی در بیمارستان هم‌زمان با شیردهی به درمان زردی می‌پردازیم.