انصاف، عدالتی اعلی و قوام‌دهنده وحدت

حسین صادقیان

سپهرغرب، گروه یادداشت؛ حسین صادقیان- پیامبر اعظم اسلام(ص) در موقعیتی بین عده‌ای از اطرافیان خود به مناسبتی فرموده‌اند شما که می‌خواهید فرزندانتان ضمن نیکی و محبت با شما به عدالت رفتار کنند، پس خود در کار بخشش به آنان به عدالت رفتار کنید. تعداد چشمگیری از ما با ملاحظه رفتار ناعادلانه برخی در ادارات و بازار، مرتکب بی‌انصافی می‌شویم و توجهی به این کار خلاف عدالت خود نداریم؛ مثلاً با کلی‌گویی بیشتر بازاریان را متهم به خودخواهی، گران‌فروشی و تخلف می‌کنیم، درحالی که تحقیقاً در خیلی از موارد، مغازه‌داران جانب عدل و انصاف را رعایت می‌کنند و حتی کمال توجه به تمکن مشتریان را دارند، گذشته از اینکه بذل و بخشش‌های برخی بازاریان به مستمندان زبانزد است، چنین حالتی هم درباره کارکنان ادارات و سازمان‌ها به خرج می‌دهیم و این درحالی است که در بیشتر موارد دچار قضاوت ناعادلانه می‌شویم. قبول داریم که در سازمان‌ها کم‌کاری که خود نوعی بی‌انصافی و ظلم به مردم است، وجود دارد، اما حق اقتضا می‌کند اگر چند کارمند فعال و وظیفه‌شناس داریم، از آنان هم یاد کرده و همه را با یک کیسه نشوییم! گذشته از اینکه در برخی موارد هم از علت و چرایی این‌گونه رفتارها اطلاع درستی نداریم.

تحقیقاً در مواردی برای من و شما پیش آمده با کارمندی مواجه شده‌ایم که سعی دارد حل مشکل کند، اما وقتی مانع پیشبرد کار را با حفظ احترام برای ما توضیح داده است، مجاب شده‌ایم که انجام کار مطلوب ما به این راحتی هم نیست که در ذهن خود متصور بوده‌ایم. به‌علاوه عده زیادی داشته‌ایم که قبل از پذیرش مسئولیتی، فکر می‌کردند اگر خود در آن مقام قرار گیرند، چه‌ها که نخواهند کرد! اما وقتی در آن جایگاه واقع شده‌اند، تازه فهمیده‌اند که اصلاً در اکثر موارد آن‌گونه نیست که بتوان به سهولت خیلی از موانع را برداشت و مشکلات را حل کرد.

واقعیت این است که غالب ما اهل تحقیق نیستیم و به‌راحتی، توأم با فرافکنی و فهمیده جلوه دادن خود، دیگران را به ناکارآمدی متهم می‌کنیم. به‌علاوه بعضاً به غلط فکر می‌کنیم هر کسی بیشتر از دیگران انتقاد می‌کند، فهمیده‌تر است و ضمناً بیشتر می‌تواند مسائل را حل کند. این درحالی است که اگر از بیشتر منتقدان راهکار عملی بخواهی، غالباً دستشان از ارائه پیشنهاد راهگشا خالی است و یا اینکه به‌راحتی می‌گویند خوب من که این‌کاره نیستم! قابل ذکر است که ما در ادوار گذشته نماینده مجلس همواره منتقدی داشته‌ایم که طی چهار سال دوره نمایندگی نتوانسته است حتی یک طرح راهگشا ارائه کند، اما تعداد لازمی از من و شما در یک دوره برای حضور او در مجلس شورای اسلامی رأی داده‌ایم!

گذشته از قصور و تقصیراتی که در برخی بخش‌ها اعم از ادارات و بازار مبرهن است، سخن و سؤال این بوده که آیا هریک از ما که به‌درستی انتظار رعایت عدل و انصاف را از دیگران داریم، از طرف خویش نیز انصاف که به قول امام علی علیه‌السلام درجه اعلای عدالت است، به خرج می‌دهیم؟ قضاوت‌های ما تا چه اندازه محققانه و منصفانه است؟ امیدواریم همه بیش‌ازپیش در این جهت سازنده و خداپسندانه کوشا باشیم، إن‌شاءالله.