معلولیت زیست شهری در پی مشخص نبودن توان اکولوژیکی

بر این اساس و با توجه به لزوم داشتن برنامه‌ریزی بهتر برای پیشگیری بیشتر و مواجهه با این عوامل از سال 1985 سازمان ملل متحد نخستین دوشنبه اکتبر هر سال را به‌عنوان روز جهانی زیستگاه نام‌گذاری کرد حال آنکه به اسناد موجود و در بیان چرایی این موضوع آمده که این نام‌گذاری ازاین‌رو انجام شد تا منعکس‌کننده وضعیت شهرها و حق اساسی همه انسان‌ها برای دسترسی به محل زندگی مناسب باشد.

در بیانیه سازمان ملل متحد آمده است: «این روز در نظر گرفته‌شده تا جهان به یاد داشته باشد که همه ما قدرت و مسئولیت شکل دادن به آینده شهرهایمان را داریم».

بر این اساس با توجه به اهمیت موضوع برآن شدیم تا با دانش‌آموخته محیط زیست و عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد همدان گفت‌وگویی ترتیب دهیم که در ادامه می‌خوانید:

مریم کیانی‌صدر با بیان اینکه همانطورکه همگان بر این امر واقف هستند، نامگذاری روز جهانی زیستگاه‌ها توسط سازمان ملل متحد انجام شده است، گفت: این موضوع علاوه بر توجه به زیست مناسب انسانی، دربرگیرنده بررسی وضعیت سایر موجودات زنده و مؤلفه‌های زیست‌محیطی مرتبط با زندگی سایر بخش‌های تشکیل‌دهنده زیستگاه است.

وی با تأکید بر اینکه یکی از نکات مورد توجه در نام‌گذاری این روز پرداختن به موضوع زیست‌پذیری شهرهاست، اذعان کرد: در این بین حق داشتن زیستگاه مناسب اهالی شهرها از اهمیت بالایی برخوردار است به طوری که موضوع توسعه پایدار شهری که در آن توجه به زیست نسل‌های آینده نیز مطرح است مورد توجه قرار می‌گیرد.

وی با اشاره به اینکه متأسفانه در حال حاضر شهرهای ما به‌عنوان زیستگاه مردم از مشکلات عدیده زیست‌محیطی رنج می‌برد، اذعان کرد: آلودگی هوا، انتشار جهانی دی‌اکسید کربن با منشأهای متعدد در شهرها ازجمله این معضلات است.

این استاد محیط زیست با بیان اینکه تعیین چنین روزی با عنوان روز جهانی زیستگاه به‌منظور توجه و تمرکز برای معضلاتی زیست‌محیطی مبتلا به شهرها بود تا اذهان عمومی و متولیان امر را به لزوم توجه به این مقوله حساس کند، تشریح کرد: گرچه مسائل زیست‌محیطی هر روز باید مورد توجه و تمرکز واقع شود اما برگزاری جلسات مختلف در رابطه با این موضوعات و مطرح شدن این گونه مباحث در جراید و رسانه‌ها یقیناً می‌تواند در آگاهی‌بخشی بیشتر جوامع مؤثر واقع شود.

کیانی صدر با تأکید بر اینکه مسائل زیست‌محیطی منجر به آلودگی زیستگاه خواهد شد که نتیجه آن چیزی جز نارسایی در مدیریت زیستگاه و پناه مناسب در شهرها نخواهد بود، ابراز کرد: این امر نهایتاً منجر به آن می‌شود که حتی مدیریت شهری درستی نیز در شهرهای ما اعمال نشود.

وی ادامه داد: اهمیت این موضوع بدان جهت است که این امر یعنی مدیریت نادرست شهری علاوه بر انسان‌ها ‌سایر تنوع زیستی موجود در این زیستگاه را نیز تحت تأثیر قرار می‌دهد، تشریح کرد: متأسفانه مباحث و مشکلات زیست‌محیطی شهرهای امروز، همه به هم گره خورده به طوری که ما با انواعی از مشکلات یعنی از کمبود آب گرفته تا آلودگی هوا، ریزگردها و افزایش کربن و تغییر کاربری‌ها در زیستگاه‌ها دست پنجه نرم می‌کنیم؛ حال آنکه هرکدام از این مسائل با دیگر مسئله و ایجاد آن در ارتباط است مثلاً آلودگی هوا بر تنوع زیستی در پی کاهش پوشش گیاهی تأثیرگذار است و در عین حال کاهش تنوع زیستی خود عواقب زیست‌محیطی بسیاری را به‌دنبال دارد.

این عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی با تأکید بر اینکه این امر یعنی کاهش پوشش گیاهی منجر به ایجاد بستر برای تغییر کاربری خواهد شد اظهار کرد: مباحث محیطی زنجیره‌وار به یکدیگر مرتبط هستند.

کیانی‌صدر با اشاره به اینکه عدم توجه به مقوله آمایش سرزمینی یکی از اصلی‌ترین بسترهای ایجادکننده مشکلات زیست‌محیطی در شهرهاست ابراز کرد: متأسفانه این امر منجر به آن شده که کاربری‌ها به‌درستی در نقاط مختلف کشور تعریف نشوند.

وی با اشاره به اینکه همین امر باعث شده توان اکولوژیکی سرزمین‌های ما به‌درستی مشخص نشود، ابراز کرد: تأسف‌بارتر اینکه این امر خود در نهایت منجر به تغییر کاربری‌های روزافزون در شهرها شده که مصائب زیست‌محیطی بسیاری را به‌دنبال داشته است.

این عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی با تأکید بر اینکه پرداختن به مباحث زیست‌محیطی در قالب فعالیت محدود یکی از کمیسیون‌های شوراهای اسلامی شهر در قالب مدیریت شهری به هیچ وجه قابل قبول نیست، خاطرنشان کرد: اهیمت این مباحث به حدی است که باید همه ارگان‌هان‌ها پای کار آمده و راهکاری منطقی برای حل مشکلات محیط زیستی ارائه دهند.

کیانی‌صدر تأکید کرد: در حال حاضر اساتید و کارشناس خبره در حوزه محیط زیست در کشور حضور داشته و راهکارهای علمی خاصی را برای یکی از مباحث و معضلات زیست‌محیطی عنوان می‌کنند اما متأسفانه اغلب این راهکارها بدون استفاده در قالب مقاله باقی می‌ماند.

وی با اشاره به اینکه در حال حاضر در بسیاری از مباحث زیست‌محیطی شهر‌ها، سازمان محیط زیست و در ذیل آن ادارات محیط زیست در شهرها و استان‌ها به‌ویژه انجام ارزیابی‌های محیط زیست پروژه‌ها و نظارت بر آن‌ها خوب عمل می‌کنند، تشریح کرد: اگر در برخی از موارد نیز شاهد نقصانی هستیم این امر به ارتباط مسئله به مباحث سیاسی و حساسیت پروژه به لحاظ تأثیرگذاری آن در اقتصاد و فضای اجتماعی بازمی‌گردد.

وی در واکنش به گلایه‌مندی از سازمان محیط زیست در خصوص عدم تأثیرگذاری این نهاد نظارتی در موضوعات و معضلات محیط زیست همچون ساماندهی سگ‌های ولگرد در شهر، گفت: حرف برای گفتن در این خصوص بسیار است.

این استاد دانشگاه با تأکید بر اینکه بارها و بارها بنا به بهانه‌ها یمختلف، بنده شخصاً به معضل سگ‌های ولگرد و آثار مخرب آن در زیستگاه پرداختم تشریح کرد: این امر نیاز به فرهنگ‌سازی و آموزش دارد و تنها نمی‌توان سازمان حفاظت از محیط زیست را متولی قلمداد کرد.

کیانی صدر با اشاره به اینکه در حال حاضر غذارسانی به سگ‌ها یک امر پسندیده در بین مردم قلمداد می‌شود حال آنکه تحقق این مسئله بر سر ناآگاهی و عدم دریافت آموزش‌های زیست‌محیطی است اذعان کرد: حتی بارها نسبت به این موضوع که بنده به آن انتقاد ‌دارم و آن را از طریق فضای مجازی و یا جلسات به اشتراک می‌گذارم با برخورد ازسوی دوستداران به اصطلاح طبیعت مواجه می‌شوم.

وی با اشاره به اینکه اخیراً رئیس اداره مدیریت بیماری‌های قابل انتقال بین انسان و حیوان وزارت بهداشت از ثبت 320 هزار مورد حیوان‌گزیدگی در سال گذشته در ایران خبر داد و گفت: 80 درصد موارد در سال گذشته مربوط به گزش سگ بوده! این درحالی است که این آمار دهشتناک روزبه‌روز در حال افزایش است.

وی تصریح کرد: باید آگاهی مردم به حدی ارتقا یابد که بدانند کار غذارسانی به سگ‌ها اشتباهی است که در نهایت منجر به انتشار بیماری‌ها در بین حیوانات و بروز بیماری‌های مشترک بین انسان می‌شود.

این استاد دانشگاه با تأکید بر اینکه با تکیه بر این آمار اگر تنها 10 درصد از حملات سگ‌ها منجر به آسیب شود، سالانه حدود سه میلیون حمله را به کودکان، افراد ناتوان و سالمندان در کشور ازسوی این حیوان شاهد هستیم، ابراز کرد: اگر از سه سگ تنها یک سگ در حملات نقش داشته باشند مؤید وجود 10 میلیون سگ ولگرد در کشور است.

کیانی‌صدر ادامه داد: وجود این تعداد سگ خود یکی از بزرگترین منابع خشونت‌های جاری در کشور است که حس امنیت روحی و روانی را از زیستگاه‌های ما و به‌ویژه زیست افراد کم‌توان و کودکان ربوده است.

وی با بیان اینکه غذارسانی به سگ‌ها به نوعی چرخه غذایی این حیوانات را در اکوسیستم تغییر می‌دهد و پای آن‌ها را به محیط‌های شهری برای دستیابی به غذا به‌صورت مستمر باز می‌کند، ابراز کرد: در شرایط فعلی سگ‌های ولگرد در شهرها را می‌توان یک تهدید محیط زیستگاهی قلمداد کرد.

وی با اشاره به اینکه بیماری بین سگ‌ها در بدو امر منجر به انتقال به سایر گونه‌ها و در نهایت به انسان‌ها می‌شود تشریح کرد: این امر چیزی جز کاهش تنوع زیستی را به‌دنبال نخواهد داشت.

مع‌الوصف با توجه به آنچه گفته شده به‌نظر می‌رسد این روزها نه‌تنها زیستگاه‌های طبیعی بلکه شهرهای ما خود به مأمنی امن برای بروز آسیب‌های محیط زیستی بدل شده که این امر خود مؤید لزوم توجه و داشتن برنامه ریزی و در عین حال در پیش داشتن اهرم‌های بازدارنده واقعی است نه جریمه‌های چند 10 هزار تومانی و حتی چند 10 میلیونی که نه‌تنها بازدارنده نیست بلکه خود به اهرم مضحک برای متخلفان زیست‌محیطی بدل شده است.