برگزاری جشنواره‌های حوزه گردشگری نیازمند نگاه تخصصی و علمی است

الگوبرداری در حوزه گردشگری بدون توجه به فلسفه آن درست نیست

سپهرغرب، گروه - شهره کرمی :

برگزاری جشنواره‌ها و رویدادهای مختلف گردشگری امروزه به‌عنوان یکی از روش‌های جذب گردشگر در جهان شناخته شده و بسیاری از کشورها برای معرفی ظرفیت‎های مختلف حوزه گردشگری خود از برگزاری رویدادها کمک می‌گیرند.

در کشور ما همه‌ساله در فصل‌های مختلف جشنواره‌های مختلف در سطح منطقه‌ای و ملی برگزار می‌شود که محور بیشتر این رویدادها، غذاها و خوراک محلی، موسیقی محلی استان‎ها و اقوام، بازی‌ها و ورزش‌های محلی، پوشاک سنتی، صنایع‌دستی و آداب و رسوم‌های مختلف مردم کشورمان هستند. علاوه بر این مراسم عزاداری ماه محرم که در هر شهر آداب و رسوم خاص خود را دارد هرساله موجب جذب گردشگران داخلی و خارجی به خود می‌شود.

ایران دارای ظرفیت‌های گردشگری فراوانی است که به معرفی آن‌ها با برگزاری رویدادهای مختلفی می‌پردازد، ازجمله آن‌ها می‌توان به جشنواره گلاب‌گیری کاشان، جشنواره انار ساوه و جشنواره‌های مختلف برای برداشت محصولات مختلف که در سراسر کشور برگزار می‌شوند اشاره کرد. این امر به این منظور است تا ضمن معرفی این ظرفیت به سایرین، رونق گردشگری نیز برای هر منطقه ‌ایجاد شود. رویدادها یکی از پرسرعت‌ترین صنایع رو به رشد در ارتباط با فراغت، تجارت و گردشگری محسوب می‌شوند.

استان همدان دارای ظرفیت‌های مختلف در حوزه گردشری است و هرساله با برگزاری جشنواره‌های متعدد همانند جشنواره برداشت آلو در روستای حیدره قاضی‌خان، جشنواره گردو تویسرکان، جشنواره شیره‌پزی ملایر، جشنواره سیب نهاوند، جشنواره سیر سولان، جشنواره مبل و منبت ملایر و سایر رویدادهای مشابه به معرفی ظرفیت‌های مختلف هر منطقه در حوزه گردشگری می‌پردازد.

با توجه به آنچه بیان شد و ضرورت برگزاری جشنواره‌های مختلف گردشگری در سطح استان همدان با فعال و دانش‌آموخته مدیریت گردشگری، کارشناس ارشد ارزیابی کیفیت خدمات تأسیسات گردشگری کشور گفت‌و‌گویی داشتیم که در ادامه می‌خوانید:

سید فرخ میرشاهزاده با بیان اینکه صنعت گردشگری از گذشته مسیر پُرتنشی را طی کرده، گفت: از گذشته بیان می‌شد که گردشگری حساس‌ترین صنعت دنیاست که با کوچک‌ترین حادثه‌ای تحت شعاع قرار گرفته و مسائلی را به‌وجود می‌آورد که ضرر و زیان قابل توجهی را به جوامع تحمیل می‌کند.

وی با اشاره به اینکه ما با موضوع غیرمترقبه بودن حوادث در دوران کرونا به‌صورت ملموس آشنا شدیم، اظهار کرد: در این دوران تمام اقتصاد کشور و به طور خاص گردشگری تحت تأثیر قرار گرفت به همین دلیل توسعه این صنعت به سمتی رفته تا تحولاتی را به‌وجود آورد و بتواند گردشگری را همچنان با هر ابزار و فنی زنده نگه دارد.

*الگوبرداری بدون توجه به فلسفه آن درست نیست

دانش‌آموخته مدیریت گردشگری با بیان اینکه متأسفانه ما گاهی از روال و ریل صنعت گردشگری خارج شده و مسیر را به‌درستی طی نمی‌کنیم، تأکید کرد: دلیلش این است که بدون توجه به فلسفه کار و تحقیق در خصوص پشت پرده سیاست‌گذاری‌ها، مدلی را گرفته و شکل ظاهری آن را عیناً اجرا می‌کنیم. این روش الگوبرداری صحیح نیست.

*امروزه مسیر اقتصاد گردشگری دنیا به سمت رویدادمحوری سوق داده شده

میرشاهزاده خاطرنشان کرد: اقتصاد گردشگری دنیای امروز مسیرش را به سمت رویدادمحوری سوق داده و غالباً مقاصدی که شناخته شده نیستند را به این طریق معرفی می‌کند وتوسعه می‌بخشد. سپس این محل‌ها تبدیل به مقصد گردشگری می‌شوند.

وی با اشاره به اینکه بسیاری از کشورها جاذبه گردشگری ندارند و برای اینکه بتوانند گردشگر جذب کنند، تمرکز خود را بر ایجاد جاذبه‌های انسان‌ساخت گذاشته‌اند، افزود: افراد در چنین مواردی بیشتر تمرکز خود را بر رویدادمحوری گذاشته و با برگزاری رویدادهای ویژه سعی دارند مقصد گردشگری خود را به یک مقصد جذاب برای گردشگران تبدیل کنند تا آن را رونق دهند.

این فعال حوزه گردشگری تصریح کرد: خوشبختانه ما در مناطق مختلف کشور ظرفیت‌های بسیار خوبی داریم که ازجمله آن‌ها می‌توان به حوزه کشاورزی و تولیدات محصول محلی اشاره کرد که باعث می‌شود بتوانیم از آن‌ها به‌عنوان یک ابزار برای رونق گردشگری استفاده کنیم.

*برنامه‌ریزی لازمه رویدادمحوری است

میرشاهزاده تأکید کرد: باید دقت داشته باشیم برای رویدادمحوری برنامه‌ریزی به صورتی باشد که جشنواره‌‎ها در فصل‌های غیر پیک و زمان‌هایی که مقصد ذاتاً گردشگرپذیر نیست، در این محل‌ها برگزار شود. به عنوان مثال در فصل تابستان جنوب کشور افت سفر را شاهد است و رونق آنچنانی ندارد، بنابراین باید رویدادهای جنوب کشور در زمانی که مسافر به مقصد مراجعه نمی‌کند طرح‌ریزی شود تا گردشگر را به مقصد ببرد.

*لزوم تدوین تقویم رویدادهای گردشگری

وی با بیان اینکه برخی مواقع شاهد هستیم که در برخی فصل‎ها در پنج یا 6 مقصد در یک محل، رویدادهای گردشگری به طور همزمان برگزار می‌شود و رویدادها تقویم منظمی ندارند، گفت: این موضوع باعث سردرگرمی گردشگر می‌شود و گردشگر فقط می‌تواند یکی از این مقاصد را انتخاب می‌کند؛ چراکه در غیر این صورت زمان رسیدن به مقصد بعدی را از دست می‌دهد و این موضوع باعث می‌شود تا ما نتوانیم از این ظرفیت استفاده کنیم.

وی در ادامه افزود: اگر ما رویدادمحور عمل می‌کنیم باید ابتدا یک تقویم رویدادی تنظیم کرده و با برنامه‌ریزی درست و ایجاد فرصت برای گردشگر، زمینه‌‎ را فراهم کنیم تا او بعد از بازدید از مقصد اول با یک استراحت به مقصد بعدی مراجعه کند.

* یک تقویم گردشگری منظم مقدمه طراحی یک برنامه رویدادمحور است

این دانش‌آموخته مدیریت گردشگری با اشاره به اینکه یک تقویم گردشگری منظم، مقدمه طراحی یک برنامه رویدادمحور است تا بتواند اقتصاد گردشگری را رونق دهد، گفت: متأسفانه ما در این زمینه بسیار ضعیف عمل کرده‌ایم.

*وجود همه زیرساخت‌ها باعث استقبال از مقاصد گردشگری خواهد شد

میرشاهزاده اهمیت زیرساخت‌ها را موضوع مهم بعدی برشمرد و اظهار کرد: وقتی ما یک مقصد تعیین کرده و به مقصد گردشگری تبدیل می‌کنیم، نخستین نیاز آن مقصد تأمین زیرساخت‌های اولیه مانند تأمین زیرساخت‌های ایمنی، بهداشتی، جاده‌ای است که همه این موارد باید مهیا باشد تا آن مقصد به‌عنوان یک مقصد جذاب مورد استقبال قرار بگیرد.

*برگزاری جشنواره در نبود زیرساخت کافی اثر ضد تبلیغ برای هر محل به‌دنبال خواهد داشت

وی با اشاره به اینکه بعضی وقت‌ها ما در یک مکان که هیچ زیرساخت اولیه‌ای ندارد، رویداد اجرا می‌کنیم افزود: نبود این زیرساخت اولیه باعث خواهد شد تا گردشگری که به مقصد مراجعه می‌کند نه‌تنها لذت نبرده و مُبلغ آن نباشد بلکه برای آن ضد تبلیغ هم باشد و به بقیه نیز توصیه کند تا این مقصد مراجعه نکند و به کمبودهای آن بپردازد.

* تخصصی‌تر و علمی‌تر به زیرساخت‌های لازم این حوزه پرداخته شود

وی ادامه داد: نخست باید به فکر تأمین زیرساخت‌های اولیه مورد نیاز گردشگری مقاصد باشیم و بعد رویدادهای خود را در مقاصد برگزار کنیم، امید است سیاست‌گذاران عرصه گردشگری تخصصی‌تر و علمی‌تر به این مفهوم نگاه کنند و بستر توسعه گردشگری را بر پایه‌ رویدادها با برنامه‌ریزی دقیق مهیا کنند.

*جشنواره‌ها تنها به‌دلیل آمارسازی اجرا نشوند

این کارشناس گردشگری با اشاره به اینکه قطعاً گردشگری رویدادمحور، توسعه یک مقصد را در پی خواهد داشت گفت: وقتی بخواهیم یک مقصد جدید خلق کنیم باید هدف‌گذاری اولیه داشته باشیم چراکه اصلی‌ترین عامل رونق اقتصادی است؛ یعنی نخست باید دید که جامعه مقصد دارای چه ظرفیت‌ها و قابلیت‌هایی است و بر مبنای آن ظرفیت‌ها طرح‌ریزی شود تا بتوان پاسخگوی نیاز مشتری و گردشگر بود.

میرشاهزاده تصریح کرد: متأسفانه ما کمتر به این امر توجه می‌کنیم و بیشتر قصدمان آمارسازی است تا بیان شود ما این تعداد جشنواره یا رویداد را برگزار کرده‌ایم و این تعداد نفر از این جشنواره بازدید کرده‌اند.

وی با اشاره به اینکه سؤال این است که آیا این تعداد نفر، استمرار حضور دارند و متعاقباً بعدا به این مقصد مراجعه خواهند کرد یا نه؟ افزود: این نکته بسیار مهمی در توسعه یک مقصد گردشگری است که ما کمتر به آن توجه می‌کنیم؛ سیاست‌گذاری‌ها در این خصوص ضعیف است و راه زیادی پیش رو داریم تا آن منطقه را به یک مقصد گردشگری تبدیل کنیم.

این کارشناس ارزیابی کیفیت حوزه گردشگری، افزود: قطعاً اقدامات برنامه‌ریزی شده‌ نیاز به حمایت از سوی نهادهای فرادستی دارد، در صورتی که نهادهای فرادستی تعامل و برنامه‌ریزی نداشته باشند و هدف‌محور این کار را انجام ندهند مسلماً رونقی به‌وجود نمی‌آید.

میرشاهزاده، با اشاره به اینکه ما برای رونق گردشگری همیشه فکر می‌کنیم سرمایه‌گذار باید خارج از آن فضا باشد، گفت: سال جاری جهانگردی بر مبنای توسعه گردشگری سبز بنا نهاده شده؛ به این مفهوم که جامعه مقصد را مولد و توانمند کرده و به سمتی سوق دهیم که یک ابزار اقتصادی جدید داشته باشد تا بتواند شرایطی را در مقصد برای خود مهیا کند و رونق اقتصادی منطقه، رفاه جامعه محلی را رقم بزند. این‌ها می‌بایست در سیاست‌گذاری‌ها لحاظ شود که صرفاً این امر به واسطه حمایت‌های فرادستی اتفاق می‌افتد.

*جامعه محلی و نهادهای دولتی برای رونق گردشگری تعامل داشته باشند

وی افزود: اگر ما صرفاً به صنعت گردشگری به‌عنوان یک صنعت مهاجم نگاه و فکر کنیم که مخرب است مسلماً نمی‌توانیم حمایت مثبتی داشته باشیم و شرایط را برای ایجاد بستری برای رونق اقتصاد گردشگری فراهم کنیم، برای این رونق نیاز به حمایت‌های جامعه محلی داریم و جامعه محلی می‌بایست در تعامل با نهادهای دولتی بستر را فراهم آورند.

وی ادامه داد: وظیفه‌ نهادهای فرادستی علیرغم تعمیم بستر مساعد برای فعالیت، ایجاد بستر تبلیغی- ترویجی مساعد است تا نهادهای دولتی در خصوص تبلیغات نیز حمایت لازم را انجام دهند، چراکه جامعه محلی تنها در حوزه اجرا می‌تواند کار اساسی انجام دهد؛ به عبارتی می‌توان گفت اصل کار که تبلیغات و تعاملات گسترده است را باید دهیاران، شهرداران و نهادهای فرادستی به عهده بگیرند و نقش خود را به‌درستی انجام دهند.

این فعال گردشگری با بیان اینکه فرهیختگان ما همیشه ادعا می‌کنند که ما تمرکزمان بر مطالعه موردی و موضوعی است گفت: البته ما مطالعه موضوعی نداریم و فقط نگاه موضوعی داریم، به این معنا که اگر در یک کشوری یک جشنواره در حال برگزاری را می‌بینیم تنها با تهیه چند فیلم و عکس از آن، در کشور خودمان شروع به برگزاری همان جشنواره می‌کنیم و مشابه همان را خواهیم داشت.

* هدف و فلسفه اجرای هر رویداد حائز اهمیت است

میرشاهزاده، ادامه داد: هیچ‌وقت فلسفه اجرا را مورد تفحص قرار نمی‌دهیم. ما باید ریشه‌یابی و مطالعه کنیم که دلیل اجرای یک رویداد در یک مقطع و هدف از اجرای آن چه بوده و بعد بر اساس آن سیاست‌گذاری بومی‌سازی انجام دهیم و بر اساس بومی‌سازی اتفاق افتاده محصول را خلق کرده و استفاده کنیم.

با توجه به آنچه بیان شد برنامه‌ریزی درست و وجود یک تقویم برای برگزاری جشنواره‌های گردشگری باعث خواهد شد تا افراد به‌راحتی بتوانند در همه رویدادها شرکت کنند و گردشگران برای حضور در مناطق مختلف دچار سردرگمی نشوند.

همکاری افراد محلی با مسئولان هر شهر برای برگزاری رویدادهای گردشگری یکی از عوامل کمک‌کننده برای رونق این عرصه است؛ البته مسئولان هر شهر باید در کنار ایجاد زیرساخت به تبلیغات درخور برای آن بپردازند، عدم وجود زیرساخت می‌تواند نتیجه معکوس برای مقاصد گردشگری ایجاد کند.

با توجه به آنچه بیان شد توجه به اینکه در این خصوص نیاز به نگاه تخصصی و علمی است بنابراین برای برگزاری هر جشنواره باید مطالعه کافی داشت و تنها از ظاهر جشنواره‌های خارجی برای برگزاری آن‌ها الگوبرداری نکرده و از سیاست‌هایی که مورد هدف برگزاری هر رویداد است اطلاع داشته و بعد از ارزیابی کامل و همه‌جانبه هر جشنواره را برگزار کرد تا بتوان به اهداف گردشگری مورد نظر دست یافت.

مطالعه و هدف‌گذاری در خصوص ظرفیت‌های گردشگری، تبلیغ و هدف‌گذاری مناسب در کنار ایجاد زیرساخت مناسب می‎تواند نتایج مطلوبی در جذب گردشگر داخلی و خارجی به همراه داشته باشد.

حال این سؤال پیش می‌آید که آیا برای جشنواره‌های مختلفی که در استان همدان برگزار می‌شوند زیرساخت لازم، مطالعه و هدف‌گذاری مناسب در نظر گرفته می‌شوند؟ چه کارهایی برای ایجاد زیرساخت‌ها و تبلیغات ظرفیت‌های گردشگری انجام شده و به‌مرور همدان می‌تواند یکی از شهرهای موفق در حوزه جذب گردشگر باشد؟