زراعت کردستان بر مدار رشد تولید

بخش زیادی از اقتصاد کردستان وابسته به بخش کشاورزی است، به گونه‌ای که 25 درصد از تولید ناخالص داخلی استان مربوط به این بخش است؛ بنابراین توسعه و افزایش عملکرد آن یکی از اولویت‌های مسئولان به‌شمار می‌رود.

در بین زیربخش‌های کشاورزی بخش زراعت استان به‌واسطه محصول راهبردی گندم که بیشترین سطح زیرکشت و تولید را به خود اختصاص داده، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.

دیگر محصولات زراعی استان شامل جو، حبوبات و سیب‌زمینی بوده و چندین سال است در بین دانه‌های روغنی نیز کشت کلزا به‌دلیل اهمیت و نیاز کشور و به‌تبع آن استان، در این منطقه رواج پیدا کرده است.

بی‌شک یکی از نیازهای اصلی هر انسانی تأمین خوراک است و با افزایش جمعیت نیاز به این مهم هم بیشتر می‌شود بنابراین افزایش عملکرد در تولید محصولات زراعی از دغدغه‌های دست‌اندرکاران تولید و محققان است.

با انجام کارهای تحقیقاتی از سوی محققان شیوه‌های متعددی در افزایش عملکرد در واحد سطح به‌دست آمده که این روش‌ها و فعالیت‌ها توسط سازمان‌های متولی در اختیار کشاورزان قرار می‌گیرد.

حال به‌منظور اطلاع از میزان رشد تولید محصولات زراعی در سال زراعی 1402-1401 با فریدون حامدی؛ مدیر امور زراعت سازمان جهاد کشاورزی کردستان گفت‌وگویی انجام دادیم که شرح آن در ذیل می‌آید.

* افزون بر یک میلیون تُن گندم در استان تولید شد؛ این میزان تولید سال جاری در مقایسه با سال گذشته چه تغییری داشته؟ این افزایش عملکرد در نتیجه چه عواملی بوده؟ آیا امکان استمرار آن در سال‌های آینده هم وجود دارد؟

سال زراعی از مهر هر سال آغاز و تا شهریور سال بعد ادامه دارد، در سال زراعی 1402-1401، 589 هزار و 500 هکتار از مزارع استان به زیرکشت گندم رفت که 94 درصد آن دیم و مابقی آبی بوده. از میزان سطح یک میلیون و 321 هزار تن محصول تولید شد و گندمکاران استان یک میلیون و 150 هزار تن آن را تحویل مراکز خرید تضمینی این محصول دادند. در سال زراعی 1401-1400 میزان سطح زیرکشت گندم در استان 594 هزار و 300 هکتار بود که از این میزان سطح 818 هزار و 98 تن محصول تولید و بیش از 600 هزار تن آن هم به طور تضمینی توسط دولت خریداری شد.

بر اساس آمار مذکور میزان تولید گندم در سال زراعی که پشت سر گذاشتیم نسبت به مدت مشابه سال قبل آن، 61 درصد رشد داشته. میزان عملکرد در هکتار هم افزایشی بود؛ به گونه‌ای که به طور متوسط در هر هکتار از اراضی دیم زیرکشت گندم، دو تن و 100 کیلوگرم و در هر هکتار از اراضی آبی هم پنج تن محصول برداشت شد. شرایط اقلیمی و بارندگی‌ها به‌موقع و پراکنش مناسب آن می‌تواند یکی از دلایل این افزایش عملکرد باشد ولی بی‌شک تنها دلیل این نیست و این عامل به‌تنهایی نمی‌تواند منجر به افزایش این میزان تولید شود بلکه عوامل دیگری همچون استفاده از ارقامی مثل میهن، پیشگام، حیدری، باران، واران، صدرا، رصد، هشترود، اوحدی، آذر2، هما و سرداری و تغذیه با کود مناسب، محلول‌پاشی با کودهای ریزمغذی و نیترات و اسیدهای آمینه در مراحل کاشت و داشت دخیل بودند. البته استفاده از ادوات و ماشین‌آلات کشاورزی مناسب و نظارت بر عملکرد آن‌ها از دیگر عوامل تأثیرگذار در افزایش تولید گندم در استان به‌شمار می‌رود.

* یکی از سؤالات مردم این است که درآمد چند هزار میلیارد تومانی ناشی از فروش گندم چه تأثیری در اقتصاد استان داشته و دارد؟ چرا سازمان جهاد کشاورزی برنامه‌ای برای بعد از برداشت و خرید این محصول ندارد؟

اینکه کشاورزی یکی از ارکان اقتصادی استان به‌شمار می‌رود، انکارناپذیر است به گونه‌ای که تنها در زمینه تولید گندم امسال رقمی معادل 170 هزار میلیارد ریال بابت فروش این محصول به استان وارد می‌شود. درآمد ناشی از تولید محصولاتی مانند حبوبات، سیب زمینی، علوفه و محصولات باغی و گلخانه‌ای هم در بخش تولیدات گیاهی، رقم بسیار قابل توجهی در چرخه اقتصادی استان است. بی‌شک قسمتی از این سرمایه به ورود فناوری‌های جدید و توسعه کشاورزی استان اختصاص خواهد یافت و بخش اعظم آن به سایر بخش‌ها تزریق می‌شود به طوری که این ثروت به عادلانه‌ترین حالت مابین بیش از 80 هزار کشاورز به‌ویژه زارعین دیم‌کار توزیع و در معیشت و اقتصاد خانوار تأثیر مثبت زیادی خواهد داشت.

*با توجه به اینکه محصول جو یکی از نهاده‌های دامی و بسیار حائز اهمیت است، وضعیت استان از لحاظ کشت و تولید این محصول چگونه است؟

بعد از گندم یکی از محصولات مهم زراعی استان «جو» است که خوراک دام بوده و برای تأمین نیاز واحدهای دامی، افزایش تولید آن جزو برنامه‌های ماست. چون کردستان در تولید گوشت قرمز هم یکی از استان‌های مطرح کشور بوده و مازاد تولید آن همواره به خارج از استان صادر می‌شود، بنابراین تأمین نهاده‌های دامی بسیار ضروری است.

سطح زیرکشت «جو» در استان در سال زراعی گذشته (1402-1401) 49 هزار و 617 هکتار بود و از این میزان سطح 93 هزار و 594 تن تولید داشتیم. در سال زراعی قبل آن میزان سطح زیرکشت این محصول 40 هزار و 300 هکتار و تولید آن هم 68 هزار و 111 تن بود. این آمار نشان‌دهنده افزایش 37 درصدی تولید جو در استان است. برای حمایت از کشاورزان و خرید محصول آن‌ها و ترغیبشان به تولید، شرکت پشتیبانی امور دام استان اقدام به خرید توافقی محصول جو به قیمت مصوب 99 هزار ریال کرد و اینگونه نگرانی و دغدغه این قشر بابت بازار فروش آن هم برطرف شد.

*بعد از این دو محصول بیشترین تولید و سطح زیرکشت مربوط به کدامیک از محصولات زراعی است؟ آیا در تولید این محصول هم افزایش عملکرد نسبت به سال گذشته اتفاق افتاده است؟

هر ساله حدود 100 هزار هکتار از اراضی استان در تناوب با گندم به کشت حبوبات (نخود و عدس) اختصاص داده می‌شود. کشت نخود از دیرباز در استان مرسوم بوده و از نظر سطح زیر کشت و تولید همواره به‌عنوان سومین استان پس از لرستان و کرمانشاه در کشور مطرح بوده‌ایم. طی سال‌های اخیر ازجمله کارهای مؤثر برای افزایش تولید این محصول و کاهش هزینه‌ها، معرفی ارقام جدید پابلند که ظزفیت تولید بیشتری داشته و کشت و برداشت آن‌ها به‌صورت مکانیزه است، همچنین تشویق کشاورزان به کشت پاییزه و انتظاری این محصول با هدف بهره‌مندی بیشتر از بارش‌های اول فصل و افزایش عملکرد در واحد سطح در دستور کار این سازمان قرار گرفته است.

امیدواریم با اجرای طرح ارزشمندی همچون جهش تولید در دیمزارها سطح زیر کشت محصولات مختلفی چون ماشک، نخود علوفه‌ای و دانه روغنی گلرنگ در تناوب با گندم افزایش یابد و سالانه بتوانیم سطح بیشتری از اراضی آیش را به کشت این محصولات اختصاص دهیم، زیرا افزون بر افزایش درآمد کشاورزان دیم‌کار به حاصلخیزی و ارتقای کیفیت خاک‌های زراعی نیز کمک شایانی خواهد کرد. از 101 هزار و 259 هکتار از اراضی زراعی زیر کشت حبوبات استان سال جاری 47 هزار تن محصول برداشت شد و این میزان در مقایسه با مدت مشابه در سال ماقبل آن سه درصد افزایش تولید داشته است.

* با توجه به اهمیت و نیاز کشور به دانه‌های روغنی به‌ویژه کلزا و تأکید بر کشت آن‌ها میزان تولید این محصول امسال نسبت به سال گذشته چه تغییری کرده؟

کلزا محصولی بسیار مناسبی است که با مصرف کمترین آب بیشترین سود را عاید کشاورزان آبی کار خواهد کرد.

چندین سال است که کشت کلزا هم در مزارع استان ما آغاز شده و خرید تضمینی آن به قیمت هر کیلوگرم 300 هزار ریال موجب استقبال و رغبت بیشتری برای کشت این محصول شده. کلزا در سال زراعی (1402-1401) در دو هزار و 87 هکتار از مزارع استان کشت شد؛ برداشت این محصول از اواخر خرداد آغاز می‌شود و تا پایان تیر به طول می‌انجامد و سال جاری چهار هزار و 378 تن از آن تولید داشتیم. بیشترین سطح زیرکشت و تولید این محصول هم مربوط به شهرستان‌های سقز، کامیاران، دهگلان، مریوان و قروه است.

در سال زراعی جاری (1403-1402) هم خوشبختانه با استقبال بسیار خوب کشاورزان روبه‌رو شده‌ایم به طوری که سطح کشت آن تاکنون به سه هزار و 200 هکتار رسیده که در نوع خود یک رکورد به‌حساب می‌آید.

*از اواخر شهریور برداشت سیب‌زمینی در استان آغاز می‌شود چه میزان از اراضی استان به زیرکشت این محصول رفته و برآورد میزان تولید آن چقدر است؟ نسبت به سال گذشته هم از لحاظ سطح هم تولید چه تغییری کرده است؟

هشت هزار و 400 هکتار از اراضی استان به کشت سیب زمینی اختصاص پیدا کرده و براساس بررسی و رصد کارشناسان پیش‌بینی می‌شود 340 هزار تن از این محصول برداشت شود. با معرفی ارقام جدید و کشت تمام مکانیزه این محصول در سطح استان و بهره‌مندی از کشاورزان حرفه‌ای، برآورد می‌شود سال جاری شاهد رشد در تولید این محصول ارزشمند در استان باشیم.