هیچ‌وقت اصل سند موقوفه بودن لالجین را رؤیت نکرده‌ایم

تبدیل به احسن کردن موقوفات شهر پیگیری شود

جواد حسینقلی‌پور با بیان پیشینه‌ای درخصوص همدان، گفت: چندین قرن سه‌چهارم همدان در ید قدرت ایل قراگوزلوها بوده و خان این ایل از قرن پنجم املاک و در پی آن قدرت سیاسی و اقتصادی زیادی در همدان داشته است؛ بعدها قراگوزلو به دو ایل ازبکلو و عاشقلو تقسیم می‌شود و تا جایی که من مطلع هستم، طایفه عاشقلو در همدان بیشترین قدرت را داشته‌اند.

وی افزود: این پیشینه مطرح شد تا مشخص شود چرا زبیده‌خاتون یکی از چندصد فرزند باباخان یا فتحعلی‌شاه (دومین شاه قاجار) وارد همدان شد؛ پسر رستم‌خان قراگوزلو به اسم نصرت‌الملک علی‌خان از زبیده‌خاتون خواستگاری می‌کند که مورد موافقت قرار می‌گیرد و با جلال، او را به همدان می‌آورند.

این معتمد شهر لالجین اشاره کرد: زبیده‌خاتون فردی بسیار متدین، اهل ذوق و عرفان و از مریدان میرزاعلی‌نقی کوثر همدانی (بزرگان و عرفای زمان خود) بوده است. نصرت‌الملک علی‌خان دو دانگ از شهر لالجین را مهریه زبیده‌خاتون می‌کند و چهار دانگ دیگر آن از املاک غلامعلی خزایی (پسر سلیمان خزایی) بوده که این چهار دانگ را او از قراگوزلو‌ها گرفته بوده است.

حسینقلی‌پور یادآور شد: چهار دانگ از شهر لالجین برای غلامعلی خزایی و دو دانگ دیگر برای زبیده‌خاتون به‌صورت مشاع بوده و اختلاف بین مردم و سازمان اوقاف این بود که مردم می‌گفتند دو دانگ لالجین که می‌دانیم کدام قسمت بوده، برای اوقاف است و چهار دانگ دیگر که بیشتر شامل مناطق مسکونی است، برای سالار خزایی بوده که در زمان اصلاحات اراضی آزاد شد (درحقیقت به مردم فروخته شد).

به گفته وی، در سال 1274 (حدود سال مرگشان) زبیده‌خاتون دو دانگ از شهر لالجین را با نیت هزینه یک دانگ صرف روشنایی و مخارج روزانه حرم امام حسین (ع) (خرید روغن برای چراغ‌های روشنایی) و دانگ دیگر صرف ساخت کاروان‌سرا، پُل، راه و حمام زائران اباعبدالله‌الحسین (ع)، وقف می‌کند.

رئیس سابق شورای اسلامی شهر لالجین بیان کرد: این وقف به‌دلیل نبودن اداره ثبت و اوقاف، ثبت نمی‌شود و در سال 1311 با پلاک شماره 144، ثبت می‌شود. لازم به یادآوری است در طول این سال‌ها که پیگیر مشخص شدن موقوفه بودن دو دانگ از پلاک شهری لالجین بودیم، هیچگاه اصل وقف‌نامه به رؤیت نرسید، بلکه کپی از رونوشت وقف‌نامه را نشان دادند (وقف‌نامه لالجین را شیخ‌محمد بهاری از فقها و فعالان سیاسی بهار و ازجمله آزادی‌خواهان و 40 نفر دیگر از معتمدین مهر می‌کنند که از این سند یک رونوشت تهیه می‌شود و هر دو سند به امضای اعضا می‌رسد و هر زمان که به دنبال روشن شدن این موضوع بودیم، یک کپی از رونوشت تایپ‌شده و نه سندی که با دست‌خط نوشته شده بود را به رؤیت ما رساندند).

حسینقلی‌پور در پاسخ به این سؤال که هنوز درخصوص موقوفه بودن لالجین شک وجود دارد؟ گفت: من خودم این موضوع را قبول کردم، اما برخی مواقع شک به‌وجود می‌آید؛ مثلاً همین موضوع که ما هیچ‌وقت اصل سند موقوفه بودن را رؤیت نکردیم. دیگر مسئله شک‌برانگیز این است که در سال 1292 مؤلفی به‌نام فروتن مطرح می‌کند: حاج‌موسی ناصرالملک شریفی همدانی (فردی که برای نخستین‌بار در همدان موتور برق وارد می‌کند) لالجین را به مدت یک‌سال به مبلغ سه هزار تومان اجاره کرد. در این سند اشاره‌ای نشده که چه مساحتی از شهر لالجین اجاره شده است. حاج‌موسی ناصرالملک شریفی همدانی شهر را از امیرافخم شورینی (نوه زبیده‌خاتون که حسام‌الملک لقب گرفته بوده و بعدها به امیرافخم مشهور می‌شود) اجاره می‌کند. با تمام این تفاسیر چنانچه اصل سند موقوفه بودن دو دانگ از شهر ارائه شود، مردم متدین لالجین راحت‌تر با اوقاف همکاری می‌کنند.

وی اشاره کرد: در سال 1323 هم‌زمان با اصلاحات ارضی زمین‌های خان‌ها در ابتدا با مسالمت و در ادامه با زور گرفته و یا حتی خریداری می‌شود؛ همچنین زمین‌هایی که در دست اوقاف بود، به سرمایه‌داران زمان فروخته شد که اسناد این فروش‌ها در دسترس بوده؛ این موضوع نیز از دیگر مشکلات موقوفه بودن زمین‌های لالجین است.

حسینقلی‌پور یادآور شد: سال 1388 جلساتی در اوقاف به‌منظور عقد اجاره برگزار شد (در این ایام عده‌ای محدود زمین‌های اوقافی را خریداری کرده و عده‌ای به اوقاف اجاره پرداخت می‌کردند)، اما شهردار و اعضای شورای اسلامی شهر لالجین را دعوت نکردند که موضوع استعفای تمامی اعضای شورای اسلامی شهر لالجین پیش آمد.

وی اشاره کرد: اهالی لالجین در پی این اقدام اوقاف در چهارراه مرکزی شهر تجمع و راهپیمایی به سمت بخشداری کردند؛ به‌واقع این تجمع به‌دلیل سوء استفاده اوقاف بود که مردم می‌خواستند به‌نحوی اعتراض خود را به گوش مسئولان برسانند. گفتنی است که در این بین نه شعار سیاسی سر داده شد و نه درگیری پیش آمد، بلکه موضوع برطرف شدن مشکل موقوفه بود که به‌صورت خودجوش شعار «اوقاف سند ندارد، مالکیت ندارد» سر داده شد.

رئیس سابق شورای اسلامی شهر لالجین یادآور شد: بنده در آن تجمع بیانیه خودم را قرائت کردم و مردم نیز صحبت‌های مرا تأیید کردند؛ مردم مطرح کردند که اوقاف دو هفته فرصت دارد این کلاف سردرگم و مشکلی که چندین‌دهه بلاتکلیف باقی مانده را برطرف کند که متأسفانه چنین نشد و مشکل به قوت خود باقی ماند. تجمع بعدی در مسجد جامع شهر بود و مطالبات مردم دوباره مطرح شد.

حسینقلی‌پور گفت: در این تجمع علاوه‌بر رئیس سازمان اوقاف استان، همه مسئولان شهرستان نیز حضور داشتند، اما نتیجه‌ای حاصل نشد و مدت مسئولیت من در شورا به اتمام رسید.

وی اشاره کرد: مرحوم عیسی جعفری نماینده مردم بهار و کبودراهنگ نیز پیگیری‌هایی کرد، اما به نتیجه‌ای نرسید؛ دوره بعد که پورمختار نماینده شد، برای نخستین‌بار سال 1396 مقام معظم رهبری اجازه تبدیل به احسن کردن موقوفات را صادر کرده بودند؛ بنابراین با پیگیری نماینده وقت تبدیل به احسن آغاز و نزیک به 100 عدد صلح‌نامه منعقد و حدود 300 پرونده اوقافی تشکیل شد. درنهایت هم 100 برگ سند صادر کردند، اما به‌دلیل اختلاف آقای پورمختار با سازمان اوقاف و امور خیریه، بحث ثبت اسناد و تبدیل به احسن متوقف شد و اوقاف موضوع عقد اجاره را مطرح کرد.

این معتمد شهر لالجین بیان کرد: در گذشته مطرح شد زمینی به مساحت میزان اوقافی بودن شهر لالجین با مشارکت همه افراد، خریداری و معاوضه شود که اوقاف آن زمان هر زمینی را می‌پذیرفت، اما امروزه صرفاً زمین آبی می‌پذیرد. من تابستان امسال متوجه شدم پنج روستای شهرستان کبودراهنگ را تبدیل به احسن کرده‌اند، چرا این مهم در لالجین اجرا نمی‌شود؟

حسینقلی‌پور تصریح کرد: لالجین دارای ظرفیت سرمایه‌گذاری است، اما زمانی که سرمایه‌گذار از موقوفه بودن شهر اطلاع پیدا می‌کند، از کار امتناع می‌ورزد. حتی سرمایه‌داران بزرگ لالجین نیز حاضر به سرمایه‌گذاری در شهر خود نیستند.

به گفته وی، مردم لالجین خواهان رؤیت اسناد موقوفه بودن شهر هستند و در پی آن می‌خواهند اقدام برای تبدیل به احسن، مجدداً آغاز شود؛ همچنین مشخص شود هزینه‌هایی که اوقاف از محل اجاره تاکنون دریافت کرده، چگونه مصرف شده است.

با توجه به اینکه دولت سیزدهم با شعار دولت مردمی روی کار آمده است و همواره تأکید می‌کند که درصدد برطرف کردن مشکلات آحاد مردم بوده، می‌طلبد نسبت به این موضوع حساس باشد که اولاً اگر موضوع موقوفه بودن دو دانگ شهر لالجین صحت دارد، اسناد به رؤیت عموم مردم برسد، زیرا بسیاری از آنان از این موضوع مطلع نیستند و به محلی برای شک و در پی آن امتناع از پرداخت حق اوقاف، تبدیل شده است.

گفتنی است، دراین‌بین هستند از اهالی لالجین که سهم اوقاف را پرداخت می‌کنند؛ طبق شنیده‌ها نیت واقف از وقف کردن مشخص است، هزینه برای رفاه زوار اباعبدالله‌الحسین و با توجه به اینکه از دهه 90 اجتماع بزرگ اربعین هرساله برگزار می‌شود، اوقاف همدان مشخص کند پرداختی‌های مردم لالجین چگونه هزینه می‌شود تا نهادهای مردمی حاضر در شهر از آن منتفع شوند.

شهر لالجین عنوان جهانی را یدک می‌کشد، نباید به این صورت بلاتکلیف بماند، پس ضروری است درصورت پذیرفتن معوض، مسیری که از سال 1396 باز شده، اما به‌یک‌باره جلوی آن سد شده است، علت مشخص شود و سپس ادامه داشته باشد، زیرا اهمیت لالجین می‌طلبد که نگاهی ویژه به این شهر وجود داشته باشد.