چه کسی از زبان بیگانه تمنا می‌کند؟

از قدیم گفته‌اند یک سوزن به خودت بزن و یک جوالدوز به مردم و روزنامه جام جم نیز در سال گذشته با ذکر همین ضرب‌المثل به سراغ خبرنگاری رفت که شعارش جلوگیری از به کار بردن واژه‌های بیگانه در میان مسئولان و مدیران است و الحق و الانصاف هم تاکنون توانسته در دل مسئولان که نه ولی در ذهن مدیران و نمایندگان جایی برای خودش باز کند تا مبادا هنگام سخنرانی از واژه ای بیگانه استفاده کنند و خوراک گزارش‌های او را آماده کنند.

امید جلوداریان همان خبرنگاری است که از دی ماه سال گذشته در اخبار 20:30 برای جلوگیری از ترویج واژه‌های بیگانه دست به کار شد و حالا همه مسئولان و مدیران کشوری و لشکری تقریبا او را طلایه دار مبارزه با واژه‌های بیگانه می‌شناسند و خود جلوداریان تاکید کرده که اول یک سوزن به خودشان یعنی صدا و سیما می‌زند بعد یک جوالدوز به دیگران.

 

در همان مصاحبه جلوداریان گفته بود که سعی می‌کند تا در هر گزارش، بخشی را به مسئولان اختصاص دهد؛ چون صحبت‌های آنان در رسانه‌ها از کارکردهای زبان معیار است و گفتار آنها و اهالی رسانه می‌تواند زبان معیار را شکل دهد. او که از اهمیت پاسداشت زبان فارسی و رعایت اصل پانزدهم قانون اساسی سخن می‌گفت، به ضرورت اجرای قانون ممنوعیت به کارگیری عناوین، اصطلاحات و واژه‌های بیگانه اشاره کرد و این را هم گفت که صداوسیما حق ندارد واژه‌های بیگانه را از طریق رسانه ترویج کند. او که حتی گفتار گوینده‌های بخش خبری تلویزیون را رصد کرده، خوشحال است که گوینده‌ها از واژه‌های بیگانه استفاده نمی کنند ولی شاید حواسش به اخبار مکتوب صدا و سیما نیست.

 

چند ماه پیش این خبرنگار تاکید کرد که به پیام‌های بازرگانی هم نظری دارد و حواسش به تبلیغات رنگارنگ تلویزیون هست و در واقع صدا و سیما از خودش شروع کرده است. با این حال باید ضمن گفتن خدا قوتی به جلوداریان از او و دست اندرکاران این بخش بخواهیم که کمی هم به اخبار مکتوب رسانه ملی توجه کنند. معمولا صدا و سیما برای انتشار اخبار رسانه ملی و اطلاع رسانی لازم در سایر خبرگزاری ها، اخباری را برای رسانه‌ها ارسال می‌کند ولی مسئولان مربوط چشم آقای جلوداریان را دور دیده اند و توجهی به برخی واژه‌های به کار رفته در اخبار ندارند.

 

کم نیستند واژه‌هایی مثل آیتم، انیمیشن، کمیک استریپ، نوستالوژی، باکس، سلبریتی، کاراکتر، آدرس، استودیو، تاک شو و سریال که در اخبار صدا و سیما به کار می‌رود و اگر آقای جلوداریان متوجه به کار رفتن این کلمات در اخبار خودشان شود، احتمالا خونش به جوش می‌آید و کاسه صبرش لبریز می‌شود.

 

بگذریم از آگهی‌های بازرگانی که نوشته‌های لاتین در آن ها، «جلوه» دیگری به تبلیغات رنگارنگ شرکت‌های بازرگانی می‌دهد و با رنگ و لعاب کلمات خارجی تلاش می‌کنند تا از واقعیت جنس ایرانی بکاهند. حال باید از مسئولان صدا و سیما خواست تا قبل از ایرادهایی که چپ و راست برای به کار بردن یک واژه خارجی از مسئولان می‌گیرند که در جای خود کار مناسب و خوبی است، فکری به حال واژه‌هایی کنند که می‌تواند جایگزینی مناسب برای آن‌ها پیدا کرد ولی این واژه‌ها همچنان لابلای اخبار روابط عمومی صدا و سیما جلب توجه می‌کند و در سابقه اخبار مکتوب باقی می‌ماند.

 

از قدیم گفته‌اند دو صد گفته چو نیم کردار نیست. حالا حکایت صدا و سیما هم همین است. یعنی اگر رسانه ملی می‌خواهد پرچمدار مبارزه با واژه‌های بیگانه باشد، بهتر است ابتدا فکری به حال واژه‌های اجنبی کند که در اخبار ارسالی به خبرگزاری‌ها و رسانه‌ها خودنمایی می‌کند و آنگاه به سراغ دیگر رسانه‌ها و مسئولانی برود که از واژه‌های خارجی استفاده می‌کنند.

 

مدتی است که جامِ جم از ما طلب زبان معیار می‌کند. در واقع باید گفت جانا سخن از زبان ما می‌گویی ولی باید گفت هر که عیب خویش بیند، از همه بیناتر است.