شبکه‌های اجتماعی، عدم کنترل بازخوردها و مادران مضطرب

هنگام گشت زنی در شبکه‌های اجتماعی، بسیار با این مساله مواجه می‌شویم که افراد بابت محتوایی که به دیگران به اشتراک گذاشته اند، مورد تمسخر، توهین و تهدید قرار گرفته اند. در واقع یکی از ویژگی‌های شبکه‌های اجتماعی، ایجاد زمینه برای اظهارنظر افراد در هر شرایطی ست که عملا محدودیت‌های فضای حقیقی را درنوردیده و به افراد این امکان را می‌دهد تا بدون محدودیت‌های اخلاقی، از هر نوع کلامی برای بازخورد به مطالب افراد استفاده کنند. نمونه این مساله را می‌توان در اظهارنظر (کامنت)‌های متعدد ذیل پست‌های افراد مشهور در فضای مجازی مشاهده کرد.

زنان به دلیل برخورداری از روحیه ای حساس‌تر و نیز تعدد نقش‌هایی که نیازمند حفظ سطحی از احساسات درونی است، معمولا در خصوص این شکل از بازخوردها زودتر دچار چالش می‌شوند. تحقیقات مختلف در چند مرکز تحقیقاتی در آمریکا نشان می‌دهد دریافت بازخورد منفی در زنان معمولا در موارد زیر شدیدتر است:

 

زمانی که زنان در شرایط خاصی مانند بیماری یا آماده شدن برای مهمانی، تصویری از خود به اشتراک می‌گذارند، تعداد اظهارنظرهای تمسخری که دریافت می‌کنند، افزایش می‌یابد

 

زمانی که از همسر یا فرزند خود محتوایی به اشتراک می‌گذارند، علاوه‌بر دریافت اظهارنظرهای تمسخر، محتوای توهین آمیز نیز افزایش می‌یابد. چرا که بنا به سلیقه افراد، اشتراک گذاری محتوا از کودکان چنانچه همراه با تصویر کامل باشد، افرادی که قائل به حقوق کودک هستند، مادر را به نقض آن متهم کرده و از الفاظ توهین آمیز خطاب به وی استفاده می‌کنند یا زمانی که محتوایی از همسر به اشتراک می‌گذارند، متهم به نقض حریم فردی وی می‌شوند.

 

زمانی که زنان یکی از دستاوردهای فردی را به اشتراک می‌گذارند، در کنار تمجید، همچنان محتوای تمسخر نیز وجود دارد؛ به ویژه آن که وقتی تعداد دنبال کنندگان افزایش می‌یابد، بازخورد منفی به نوع دستاورد فرد نیز افزایش می‌یابد.

 

زمانی که زنان به طرفداری از فرد یا گروهی، در زمینه‌های مختلف اعم از تیم فوتبال یا یک سیاستمدار، محتوایی را منتشر می‌کنند، تعداد اظهارنظرهای توهین آمیز به شکل فزاینده ای جنسیتی می‌شود.

 

یک گروه مطالعاتی در انجمن روانشناسی آمریکا، مطالعاتی را روی گروهی از مادران فعال در اینستاگرام و توییتر انجام داده اند که به طور متوسط، روزانه دو بار در این شبکه ها، محتوا منتشر می‌کردند. نتایج این مطالعات نشان داد تاثیرات بازخوردهای منفی دریافت شده بر وضعیت روانی و رفتاری این مادران به شرح زیر است:

 

کاهش تمرکز بر فعالیت‌های روزانه: اضطراب ناشی از احتمال درج اظهارنظرهای منفی زیر پست‌های منتشر شده سبب می‌شود تا این افراد بر فعالیت‌های روزانه و به ویژه تکالیف خود، تمرکز کمتری داشته باشند؛ به گونه ای که اظهار کرده اند در زمان خواندن بازخوردها، از یاد می‌برند که بنا بوده چه کاری انجام دهند.

 

کاهش اعتماد به نفس و افسردگی: عمده این مادران به دلیل بازخوردهای منفی متوالی، دچار احساس ناکافی بودن و افسردگی شده اند، چرا که به دلیل عدم تایید کاربران، احساس می‌کنند در زندگی دچار مشکل بوده و همسر یا فرزند یا دستاوردهای مناسبی ندارند.

 

خشم پنهان و عصبانیت بی مورد: بروز عصبانیت ناگهانی در زندگی واقعی در مقابل اعضای خانواده یا همکاران، بخشی از اظهارات بیشتر این مادران بوده است. آنها معتقدند به دلیل آنکه نمی توانند تمام کاربران توهین کننده را مسدود کرده یا پاسخ مناسبی به آنها بدهند، در ذهن خود دائما دچار درگیری هستند و در نتیجه به محض آنکه زمینه ای برای ابراز ناراحتی در فضای واقعی فراهم می‌شود، تمام آن درگیری‌های ذهنی به صورت عصبانیت بروز می‌کند که معمولا اثرات منفی زیادی در رابطه آنها با سایرین ایجاد می‌کند.

 

تلاش برای شبیه شدن به خواست کاربران: تمام مادران حاضر در این تحقیق تایید کرده اند که پس از دریافت بازخوردهای منفی متوالی، تصمیم گرفته اند تا به گونه ای باشند که کاربران می‌پسندند. به این منظور، فضای زندگی خود را تغییر داده اند، اعم از ظاهر فردی تا جزییات زندگی مرتبط با همسر و فرزندان را که معمولا همراه با هرینه مالی بوده است. همچنین این افراد اظهار داشته اند که در این تغییر رویه، معمولا با اعضای خانواده خود دچار مشاجره و اختلاف شده اند.

 

ترس و انزوا: برخی از مادران اظهار کرده اند که پس از دریافت بازخوردهای منفی در فضای مجازی، علاوه بر آنکه فعالیت خود را در شبکه‌های اجتماعی کاهش داده اند، در فضای واقعی نیز به دلیل ترس از قضاوت‌های منفی، تا حد ممکن روابط اجتماعی خود را کاهش داده اند.

 

این موارد تنها بخشی از یافته‌های این پژوهش است که نشان می‌دهد به دلیل بی حد و مرز بودن حریم‌های اخلاقی در فضای مجازی، وجود بازخوردهای منفی تا چه اندازه می‌تواند روی زندگی مادران تاثیرات منفی داشته باشد.