ساماندهی برنامه‌های دانشگاه‌ها بر اساس مأموریت‌گرایی

 

سند برنامه پنج ساله هفتم توسعه کشور (لایحه برنامه هفتم توسعه) 30 اردیبهشت ماه با حضور معاون اول رئیس‌جمهوری، جمعی از وزیران، رئیس سازمان برنامه و بودجه، شماری از نمایندگان مجلس شورای اسلامی و کارشناسان در سالن اجلاس سران رونمایی شد.

این لایحه برای اجرا طی سال‌های 1402 تا 1406 مشتمل بر 22 فصل و هفت بخش اقتصادی، زیربنایی، فرهنگی و اجتماعی، علمی، فناوری و آموزشی، سیاست خارجی، دفاعی و امنیتی و اداری، حقوقی و قضائی تدوین شده است.

لایحه برنامه هفتم توسعه که اکنون در مجلس شورای اسلامی در حال بررسی است، چهارمین برش از سند چشم‌انداز 20 ساله کشور و نخستین برنامه در راستای تحقق بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی است که برای تحقق عدالت و با رویکرد مساله‌محوری بر موضوعات انسانی و مهم کشور متمرکز شده است. این برنامه با اتکا به اسناد بالادستی؛ ازجمله سند تحول دولت مردمی، برنامه‌های اولویت‌دار مشخصی را بر اساس پیشران‌های توسعه‌محور انتخاب و مبنای حرکت توسعه مستمر و باثبات در جامعه تنظیم و تدوین کرده است.

ماده 230 این لایحه نیز «با هدف تحقق مرجعیت علمی و سرآمدی جهانی در عرصه علوم و فناوری و ارتقای شتاب علمی و تقاضامحورکردن پژوهش و کمک به حل مسائل جامعه در طول برنامه را در نظر دارد و برای تحقق آن اقدامات ذیل را مطرح می‌کند؛ وزارتخانه‌های علوم، تحقیقات و فناوری و بهداشت درمان و آموزش پزشکی مکلف هستند شاخص‌های ارزیابی برنامه‌های آموزشی و پژوهشی و ‌آیین‌نامه‌ها و مقررات مربوط به جذب، تبدیل وضعیت ارتقای و ترفیع نظام سنجش و انگیزش و نحوه ارائه خدمات موظفی اعضای هیئت علمی را بر اساس رویکرد برنامه‌محوری و استادمحوری اصلاح کنند.

همچنین وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در رشته‌های غیربالینی موظف هستند در هر یک از مقاطع تحصیلی در رشته‌های ممکن در کنار دروس نظری دروس عملی و مهارتی را نیز پیش‌بینی و ارائه کنند؛ به گونه‌ای که پس از فراغت از تحصیل در رشته مذکور دانش آموخته دانشگاهی حداقل در یک حوزه تخصصی دارای مهارت‌های کاربردی مورد نیاز کشور باشد.

حال مدیر دفتر برنامه‌ریزی آموزش عالی وزارت علوم از اتخاذ تمهیداتی در شورای برنامه‌ریزی آموزشی برای تحقق برنامه‌محوری در دانشگاه‌ها خبر داد.

رضا نقی‌زاده در این مورد اظهار کرد: در جلسه 967 شورای عالی برنامه‌ریزی آموزشی وزارت علوم موضوع برنامه‌محوری که در لایحه برنامه هفتم توسعه هم بر آن تأکید و تصریح شده است، به شکل ویژه مطرح شد.

وی ادامه داد: در این جلسه تشریح شد که یک برنامه آموزشی، پژوهشی و فناوری در موسسه آموزش عالی به چه معنا است، چه محتوایی دارد و چه خروجی‌ها و نتایجی باید داشته باشد. همچنین پیش‌بینی شد محتواهایی که برنامه‌های آموزشی، پژوهشی و فناوری تدوین می‌شود، باید به‌صورت خاص شامل بخش‌های مخلتف باشد و برنامه‌های درسی و رشته‌های تحصیلی جدید و گسترش آن‌ها تابع برنامه‌هایی باشد که در دانشگاه‌ها تصویب می‌شود.

عضو هیئت‌علمی مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور گفت: برنامه‌ها، ذیل کلان‌برنامه‌ها در دانشگاه‌ها ساماندهی می‌شود و کلان‌برنامه‌ها شامل مأموریت‌های ابلاغی به دانشگاه‌ها (مأموریت‌گرایی)، موارد مرتبط با مرجعیت علمی و موارد مرتبط با جامعه و صنعت است که در هیئت‌ رئیسه و هیئت امنای دانشگاه‌ها به تصویب می‌رسد.

نقی‌زاده ادامه داد: در جلسه 967 شورای عالی برنامه ریزی آموزشی با حضور وزیر علوم، تحقیقات و فناوری مقرر شد جزییات این شیوه‌نامه با جزئیات مربوط به دانشکده‌های برنامه‌محور که در شورای گسترش آموزش عالی در حال بررسی است، نهایی شود و در جلسه آتی شورا به تصویب برسد و به دانشگاه‌ها جهت اجرا ابلاغ شود.

وی از این اقدام به‌عنوان تحولی در مأموریت‌گرایی دانشگاه‌ها یاد کرد و افزود: این امر در تمامی کنش‌های آموزشی، پژوهشی و فناوری مؤثر خواهد بود.

**ایجاد مسیر سبز برای دانشگاه‌ها

عضو هیئت‌علمی مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور خاطرنشان کرد: همچنین در این جلسه مقرر شد وزارت علوم برای دانشگاه‌هایی که برنامه‌های آن‌ها به تصویب کارگروهی در این وزارتخانه می‌رسد، مسیر سبزی را ایجاد کند و تمام امکاناتی که برای اجرای آن برنامه نیاز است به‌صورت تسهیل شده در اختیار دانشگاهی که برنامه آن به تصویب رسیده است، قرار دهند.

نقی‌زاده توضیح داد: منظور از فراهم کردن مسیر سبز این است که طرح‌های توجیهی این برنامه‌ها به‌صورت خاص پذیرفته شده و امکانات در زمان کوتاه‌تری در اختیار دانشگاه قرار می‌گیرد. برای نمونه اگر دانشگاه قصد بازنگری در برنامه درسی دارد یا می‌خواهد رشته تحصیلی جدیدی ایجاد کند، طرح‌های توجیهی آن پذیرفته شده و فقط دانشگاه باید جزئیات را به وزارت علوم ارسال کند تا بعد از بررسی در این وزارتخانه تأیید شود.